‘De Britse premier en de oppositieleider denken hetzelfde over brexit’

Correspondente Lia van Bekhoven over het grote brexitdebat tussen Brits premier Theresa May en oppositieleider Jeremy Corbyn dat niet mocht zijn: ‘Als je niet beter wist, zou je denken dat er geen betere metafoor is voor het politieke drama van brexit.’

De BBC had reden zich te verheugen. Na maandenlang geprobeerd te hebben de televisieschuwe premier in de studio te krijgen, ging Theresa May akkoord met een rechtstreeks uit te zenden debat over brexit met oppositieleider Jeremy Corbyn. De discussie zou vanavond, zondag 9 december, worden uitgezonden. Twee dagen voor de cruciale stemming over May’s brexitakkoord. Totdat de publieke omroep er de stop uittrok.

Zondagavond is topavond op de Britse TV. Op de BBC worden de resultaten bekend gemaakt van de dansshow Strictly Come Dancing; de Britse versie van Sterren op de Dansvloer. Strictly is, met 11 miljoen kijkers, het kijkkanon van de publieke omroep. Duizenden nemen de moeite te stemmen op welke min of meer bekende Brit door mag naar de volgende ronde en welke afhaakt.

Op de commerciële tegenhanger wordt er ook gekozen. Kijkers van ITV bepalen daar wie de populairste is van de musici, politici en voetballers, doorgaans uit de Z-lijst, die in de Australische jungle proberen te overleven. I’m a celebrity get me out of here trekt als het meezit tegen de tien miljoen kijkers.

Onder die succesformule dreigde brexit een bom te leggen. De BBC dacht, na de premier gestrikt te hebben, ook de Labourleider te kunnen overhalen voor een discussie over het brexitakkoord op zondagavond. Een panel met deskundigen zou, volgens het plan, de twee partijleiders aan de tand voelen. Corbyn had niets tegen een rechtstreeks uit te zenden gesprek met May. Nee, hij verheugde zich er zelfs op. Alleen niet op de manier die de Beeb voorstelde. De socialist prefereerde een losser, vlotter format. Hij had het niet zo op deskundigen, thank you very much. Corbyn beantwoordde liever vragen van gewone mensen in de zaal. Laat dat nou precies zijn wat ITV de politieke leiders bood. Dagen overleg volgde, tussen de twee omroepen en stafmedewerkers van de twee politici. Er werd, leek, even lang over de ‘historische head to head‘ gedebatteerd als over het hele brexitakkoord.

Eerst trok de BBC zich terug. Donderdagavond bevestigde ook ITV geen formule te hebben gevonden waar beide leiders genoegen mee namen. De show ging niet door. Tot ergernis en frustratie van helemaal niemand. ‘Dat zou bij ons gewoon niet kunnen’, reageerde een Nederlandse collega. ‘Dat aan de vooravond van een cruciale stemming over een onderwerp dat de toekomst van het land gaat bepalen, de twee leiders weigeren met elkaar in debat te gaan.’ Kan zijn, maar het brexitdebat was nooit bedoeld de kijkers te verheffen. Twee jaar lang zijn de leiders van ’s lands grootste partijen doende geweest een echte discussie over uittreding te vermijden. Een head to head zou een herhaling van standpunten geweest zijn. Geen kijker zou wijzer geworden zijn van het synthetisch duel tussen twee bloedarmoedige sprekers die een uur lang posities verdedigen waar ze niet in geloven.

En zo werd de zondagse televisieavond alsnog gered. In plaats van impopulaire politieke leiders (op de vraag: wie zou de beste premier zijn, May of Corbyn, was in de laatste peiling ‘Geen flauw idee’ met 37% de winnaar) kunnen kijkers op het vertrouwde tijdstip zien of hun favoriet door mag naar de dansfinale, zonder een seconde te missen van de manier waarop een bijna vergeten coryfee in de jungle het scrotum eet van een exotisch stuk ongedierte. Wat dat zijn de uitdagingen in de jungle. Terwijl de uitdagingen van brexit? Geeuw. Bovendien, en dat was het meest ironische aan de hele discussie, het brexitprogramma zou zo ongeveer de enige show zou zijn op zondagavond waarop de Britse kijker zijn of haar stem niet kon uitbrengen.

De Britse premier en de oppositieleider denken hetzelfde over brexit. Beiden zijn voor uittreding. En beiden weigeren een debat over oorzaak en gevolg ervan. Het geruzie over op welke zender May haar brexitakkoord ging verdedigen en Corbyn het ging aanvallen was een perfect voorbeeld van vervangingsactiviteit. En nu is dat televisiegesprek afgeblazen. Als je niet beter wist, zou je denken dat er geen betere metafoor is voor het politieke drama van brexit.