Ondanks talrijke Amerikaanse waarschuwingen lijkt Israël nauwelijks in te tomen. Waarom legt Israël de ‘goede raad’ van zijn beschermheer zo gemakkelijk naast zich neer?
Joe Biden zette zijn strengste blik op toen hij op 9 mei met CNN sprak over de Israëlische buitenlandpolitiek. ‘Als ze Rafah binnentrekken’, zo beweerde Biden, ‘zal ik de wapens niet meer leveren die gebruikt worden voor Rafah. Amerika zou zich voortaan beperken tot de verdediging van Israël via het welbekende Iron Dome-raketsysteem, aldus Biden.
Nauwelijks vijf dagen na Bidens strenge blik trok het Israëlische leger Rafah binnen. Het bombardeerde tentenkampen en woonwijken. Onderzoek van satellietbeelden – journalisten worden door Israël niet toegelaten – toonden een totale ravage. Desondanks bleven de gevolgen uit. Amerika pauzeerde korte tijd de levering van bepaalde munitie, maar haastte zich om de wapenleveringen te garanderen toen de Israëlische premier Benjamin Netanyahu zich beklaagde over een gebrek aan Amerikaanse steun. In augustus keurde het Amerikaanse Congres een nieuw pakket ter waarde van 20 miljard goed.
Het is een spektakel dat zich sinds de bloederige Hamas-aanval van 7 oktober 2023 voortdurend voltrekt. Amerika probeert zijn bondgenoot toch een beetje in te tomen, Israël negeert die goede raad feestelijk, waarop Amerika zijn onmacht op nogal krampachtige manier probeert te verhullen. Eind mei beweerde nationaal veiligheidsadviseur John Kirby nog dat het Witte Huis geen grootschalige invasie had gezien, en dat Israël zich dus aan de Amerikaanse ‘rode lijn’ had gehouden. Het is een lezing van de feiten waarvoor wel heel veel goede wil nodig is.
Op dezelfde manier was een Israëlische oorlog met Libanon lange tijd een rode lijn. Op 25 september meldde het Witte Huis nog dat een staakt-het-vuren nakende was, nauwelijks twee dagen later kondigde de Israëlische premier Netanyahu tijdens zijn speech voor de Verenigde Naties aan dat Israël zijn oorlog met Hezbollah in Libanon zou verderzetten.
Dat Biden eergisteren benadrukte dat Amerika een Israëlische aanval op Irans nucleaire installaties niet zou steunen, doet dus het ergste vermoeden. Zo’n aanval dreigt de situatie in de regio nog verder te compliceren.
‘Wie is hier godverdomme de supermacht?’ Waarom Amerika ondanks alle frustratie Israël blijft steunen
Ruige buurt
In zekere zin is het verwonderlijk dat Israël zich zulke vrijheid permitteert in het uitstippelen van zijn beleid. Israël is voor zijn veiligheid immers bijzonder afhankelijk van zijn grootste bondgenoot.
Die Amerikaans-Israëlische veiligheidsrelatie is redelijk informeel. Er is een memorandum waarin Amerika belooft om Israël tot 2028 jaarlijks voor 3,3 miljard dollar aan militaire steun te geven. Er zijn grootschalige militaire en wetenschappelijke samenwerkingsverbanden en ook Amerikaanse en Israëlische inlichtingendiensten werken intens samen. Maar finaal blijft het grootste deel van de Amerikaanse steun aan Israël een politieke beslissing. De Amerikaanse president of het Congres kunnen in theorie beslissen om Israël niet langer militair te steunen zonder daarbij een verdrag te schenden.
Aan Amerikaanse kant bestaat de vrees dat een pauze in de wapenleveringen Israëls tegenstanders zal aanmoedigen om het land aan te vallen.
Er zijn tal van factoren die de Amerikaanse vasthoudendheid aan Israël verklaren. Er zijn de geopolitieke belangen: Amerika ziet Israël als cruciaal om zijn invloed in de regio te behouden. Steun aan Israël is een van de weinige beleidspunten waarover zowel Democraten als Republikeinen het roerend eens zijn. Er is bovendien de context van de presidentsverkiezingen, waarbij pro-Israëlische partijdonoren net iets meer invloed hebben op de opstelling van kandidaten. En er is natuurlijk ook de bezorgdheid voor de veiligheid van Israël. In de VS is er veel begrip voor de Israëlische overreactie na de traumatische Hamas-aanslag van 7 oktober, waarbij het grootste aantal Joodse slachtoffers viel sinds de Holocaust.
Barack Obama, als president allesbehalve een vriend van huidig premier Benjamin Netanyahu, schreef in zijn biografie dat Netanyahu de Israëlische bevolking ervan overtuigd heeft dat ze in een ruige buurt wonen. In zo’n buurt deel je maar beter zelf de eerste klap uit wanneer je je bedreigd voelt, luidt de logica aan Israëlische kant. Het is een argumentatie waarin Washington bijzonder lang meegaat. Aan Amerikaanse kant bestaat immers de vrees dat gelijk welke pauze in de wapenleveringen Israëls tegenstanders zal aanmoedigen om het land aan te vallen. Gezien de recente geschiedenis is die inschatting niet eens onredelijk.
Machteloze beschermheer
Sowieso hebben zelfs de machtigste beschermheren vaak verbazend weinig invloed op hun beschermelingen. Soms is het zelfs stuitend hoezeer dergelijke ‘beschermelingen’ er toch in slagen hun eigen ding te doen.
Vergelijk het met de relatie tussen China en Noord-Korea. Hoewel Noord-Korea en Israël in vrijwel niets met elkaar te vergelijken zijn, zijn beiden bijzonder afhankelijk van een enkele beschermheer. Tot de recente toenadering met Rusland was Noord-Korea voor zijn voortbestaan letterlijk volledig afhankelijk van China. China kan Noord-Korea met een vingerknip in een hongersnood of een energiecrisis storten. 98 procent van de Noord-Koreaanse export gaat naar China.
De relatie tussen de VS en Israël lijkt sterk op die tussen China en Noord-Korea.
En toch blijkt Noord-Korea keer op keer de vrijheid te nemen om China’s goede raad in de wind te slaan. Meermaals verstoorde Noord-Korea belangrijke Chinese diplomatieke momenten door rakettesten uit te voeren. Ondanks Chinese waarschuwingen om het niet te doen ontwikkelde Pyongyang doodleuk nucleaire wapens. In 2017 liet Kim Jong-un zelfs zijn halfbroer Kim Jong-nam vermoorden, die op dat moment fysieke bescherming en financiële steun genoot van de Chinese inlichtingendiensten. Zeer tegen de zin van de Chinezen wisselt Noord-Korea nu rakettechnologie uit met Rusland.
En toch ondervindt Noord-Korea voor al die balorigheid nauwelijks ernstige gevolgen. Het defensieakkoord tussen China en Noord-Korea werd in 2021 gewoon verlengd. China blokkeerde afgelopen juni opnieuw sancties tegen Noord-Korea in de VN-Veiligheidsraad. Afgelopen september sprak de Chinese president Xi Jinping zelfs de hoop uit om de banden met Pyongyang verder aan te halen. Finaal is het beter een balorige bondgenoot te hebben dan een voormalige partner op de dool.
Reagan
Tegelijk bestaat de wel erg stellige indruk dat Biden niet echt tot het uiterste gaat om de Amerikaanse invloed te laten gelden. Die precedenten zijn er wel degelijk. In 1982 liet toenmalig president Ronald Reagan aan de toenmalige Israëlische president Menachem Begin weten dat hij onmiddellijk moest ophouden met Beiroet te beschieten. Volgens zijn eigen aantekeningen wees Reagan toen op de beelden van een zeven maand oude baby die in de bombardementen beide armpjes had verloren. Nauwelijks twintig minuten later meldde Begin dat hij de aanval had afgeblazen.
Matthew Miller, de woordvoerder die de onfortuinlijke taak heeft om het Amerikaanse Midden-Oostenbeleid te duiden, benadrukte eergisteren dat Amerika wel degelijk ‘stappen heeft ondernomen’ om de Israëlische regering ‘stappen te doen nemen die ze voorheen niet namen’, al wenste Miller daarbij niet in detail te treden. Er is, aldus Miller, maar zoveel wat de Amerikaanse regering vermag om soevereine landen tot inzicht te brengen.
Israëlisch-Palestijns conflict
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier