Dinsdag kiezen de Amerikanen ook een nieuw Huis van Afgevaardigden, en voor een derde een nieuwe Senaat. De Democraten kunnen de meerderheid winnen in de Senaat, en in het Huis van Afgevaardigden zit speaker Paul Ryan op de wip.
Volgens sommige schattingen is er voor 6 miljard dollar (5,4 miljard euro) uitgegeven in deze verkiezingen.
Daarvan ging volgens The Washington Post minstens 140 miljoen dollar naar de Senaatscampagne die in de staat Pennsylvania de uittredende Republikeinse senator Patrick Toomey tegenover de Democratische nieuwkomer Katie McGinty stelt.
Het is een van een handvol stembusslagen die cruciaal zijn voor het bredere gevecht: wie krijgt de meerderheid in de Senaat?
Op dit ogenblik telt de Senaat 44 Democraten, 54 Republikeinen en 2 onafhankelijken, waarbij Bernie Sanders (die wel als Democraat meedeed aan de presidentsverkiezingen, maar die in Vermont als onafhankelijke senator werd verkozen).
Senatoren doen een termijn uit van 6 jaar, wat betekent dat om de twee jaar ongeveer 33 senatoren verkozen worden. Dit jaar zijn het er 34. De zes-jarencyclus maakt die Senaatsverkiezingen interessant. De uittredende 34 zijn verkozen in 2010, en in midcyclus is er dikwijls onvrede met de president en kan de oppositie extra zetels binnenhalen. Van de 34 zijn er 24 Republikeinen.
Voor de Republikeinen was deze Senaatscampagne een pijnlijke bedoening. Niet weinigen wrongen, zoals Kelly Ayotte uit New Hampshire, hun tong in knopen, terwijl ze hun houding ten opzichte van presidentskandidaat Donald Trump probeerden duidelijk te maken. Ayotte wist lang niet of ze haar eigen presidentskandidaat zou ondersteunen, wisselde posities naarmate ze met uitzinnige uitspraken van The Donald geconfronteerd werd, ze zei tijdens een debat dat hij wel een model was voor haar kinderen, maar herriep dat enkele uren later.
Een tijdlang zag het er bijzonder penibel uit, maar de kortstondige heropening van het onderzoek naar Hillary Clintons e-mails heeft de Republikeinse Senaatskandidaten weer even ademruimte gegeven. Ze voeren niet zozeer campagne voor/met Trump, maar campagne tegen Clinton: hun advertenties gaan uit van een Clintonoverwinning en manen kiezers aan Republikeinen naar de Senaat te sturen als tegengewicht.
Rubio en McCain redden het
Toomey ligt volgens de recentste peilingen marginaal voor op zijn rivale, die een gewaagd profiel heeft voor de staat: haar specialisatie is milieuwetgeving – en dat is niet populair in een staat met zware industrie.
En ook Kelly Ayotte, een gematigde figuur binnen haar partij, ligt voorop. Haar tegenstander, Maggie Hassan, had het niet veel minder lastig met haar eigen presidentskandidaat. Zij kon niet duidelijk maken of ze Hillary Clinton eerlijk en te vertrouwen vond.
De race in New Hampshire is de op een na duurste race in de Senaat. Er is tot dusver 89 miljoen dollar uitgegeven. Zowel New Hampshire als Pennsylvania zijn staten die er ook toe doen voor de presidentsverkiezingen, al eindigt de tweede staat doorgaans in de Democratische kolom.
Een aantal bekende Republikeinse figuren, die ooit in moeilijkheden leken te verkeren, hebben intussen wel een veilige voorsprong opgebouwd, als we de peilingen mogen geloven: John McCain in Arizona en Marco Rubio in Florida. Op niveau van de presidentsverkiezing is Florida een dubbeltje op zijn kant, maar Rubio lijkt vrij zeker dat hij zijn zetel zal behouden.
In het algemeen was, voor de FBI-aankondiging van nieuwe mails, sprake van een Democratische meerderheid van rond de 54 zetels. De schattingen gaan sindsdien van een nipt quasi-gelijkspel tot een meerderheid voor de Democraten met plusminus 52 zetels. Dat de Republikeinen zetelverlies lijden staat buiten kijf, al zijn de peilingen voor niet alle races heel betrouwbaar.
Graadmeter: Pennsylvania. Als Toomey verliest, wordt het een goede dag voor de Democraten. Als Toomey wint, valt de schade nog mee voor de Republikeinen.
De partij van Trump versus de partij van Ryan
In Huis van Afgevaardigden draait de verkiezing grotendeels uit een intern Republikeins gevecht.
Afgevaardigden worden voor 2 jaar verkozen dus elke van 435 zetels wordt betwist. Momenteel zetelen 247 Republikeinen en 188 Democraten. Om de meerderheid om te gooien moeten de Democraten 30 zetels winnen, en ooit – toen de Trumpvideo publiek werd waarin hij pochte dat hij zich “alles” kon veroorloven bij vrouwen – leek dat geen onmogelijke opgave.
Sindsdien rekenen de meeste cijferaars met weliswaar Democratische zetelwinst, maar beduidend minder dan 30.
In het Huis wordt de positie van speaker Paul Ryan interessant. Hij zal zelf zijn zetel in Wisconsin met gemak behouden, maar dat hij als leider van de meerderheid kan aanblijven, is niet gegarandeerd. Ryan heeft Trump officieel ondersteund, maar weigert hem sinds de video te verdedigen of te vernoemen. Dat wordt hem niet unaniem in dank afgenomen, en zijn positie staat ter discussie. Dat is niet alleen of zelfs niet voornamelijk een personenkwestie.
Na deze presidentsverkiezing – winst of verlies – zullen de Republikeinen moeten uitmaken of ze de partij van Donald Trump worden (nationalisme, sterke staat, met vooral steun bij witte bevolkingsgroepen) dan wel de partij van Ryan (pro-vrijhandel, voor een minimale staat, met pogingen om ook andere bevolkingsgroepen te betrekken). Die strijd zal in eerste instantie in het Huis uitgevochten worden.
Amerikaanse presidentsverkiezingen 2016
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
