‘De affaire-Hasél is complexer dan sommige linkse steunbetuigingen doen vermoeden’

‘Rapper Pablo Hasél heeft al herhaaldelijk expliciet tot geweld opgeroepen’, schrijft Knack-hoofdredacteur Bert Bultinck.

‘Nos habéis enseñado que ser pacíficos es inútil‘ is te lezen op de spandoeken in Barcelona: ‘Jullie hebben ons geleerd dat kalm blijven zinloos is.’ Voor een klein maar zeer zichtbaar deel van de Spaanse bevolking is vrede geen optie meer, na de arrestatie van de extreemlinkse rapper Pablo Hasél. Die aanhouding wekte brede verontwaardiging op omdat de vrije meningsuiting op het spel zou staan. Ook afgelopen zondag, voor de zesde nacht op rij, werden de ordediensten bekogeld met flessen, vuilnisbakken en vuurpijlen. Europa zwijgt. Premier Alexander De Croo tweette afgelopen week wel over de top van de Sahel-G5, en over de landing van de Perseverance op Mars, maar niet over Hasél.

De onlusten braken begin vorige week uit, toen de rapper in een universiteitsgebouw in zijn thuisstad Lleida werd opgepakt vanwege songteksten en tweets die geweld zouden verheerlijken en spotten met het Spaanse koningshuis. Zoals bij wel meer betogingen vermengden relschoppers zich in Barcelona en Madrid met het geweldloze verzet. De gevolgen zijn minder dubbelzinnig: 106 mensen werden gearresteerd en meer dan 80 agenten raakten in Barcelona gewond. Minstens één demonstrante, een vrouw van 19, heeft een oog verloren door een rubberkogel van de politie.

Het verzet tegen de aanhouding van Hasél krijgt steun van grote namen uit de culturele wereld, onder meer van cineast Pedro Almodóvar en acteur Javier Bardem. Maar de affaire-Hasél is complexer dan sommige linkse steunbetuigingen doen vermoeden. Het is níét zo dat de rapper slechts een enkele keer een fout grapje heeft gemaakt over koning Juan Carlos, en vervolgens negen maanden cel aan zijn broek kreeg, zoals in de eerste de beste bananenrepubliek. Hasél heeft al herhaaldelijk expliciet tot geweld opgeroepen. ‘De auto van Patxi López verdient het om te ontploffen’, ‘iemand moet een ijsbijl in het hoofd van José Bono planten’: het zijn twee voorbeelden waarin hij het op sociaaldemocratische politici gemunt heeft, maar er zijn ook talloze tweets en lyrics die conservatieven viseren. Elders heeft hij het over kogels in de nek van ‘nazirechters’. Hij werd eerder al veroordeeld voor fysieke agressie tegen een journalist.

Het recht op vrije meningsuiting houdt op waar het aansturen op geweld begint. Dat maakt deze kwestie moeilijker dan ze op het eerste gezicht lijkt, ook al kan de rapper zich niet helemaal onterecht beroepen op de vrijheden van zijn kunst. Wie dat wil, kan de agressie in hiphop-rhymes als een stijlelement zien. De neteligheid van de kwestie verklaart, ten dele, het stilzwijgen van premier De Croo, zeker omdat het voor Europese politici altijd al heikel is om zich te moeien in nationale debatten van een ander land. Maar de affaire-Hasél past in een reeks incidenten die al eerder twijfels zaaiden over Spanje. Zo werd een andere rapper, Valtònyc, tot maar liefst 3,5 jaar cel veroordeeld voor soortgelijke teksten – de man vluchtte naar ons land. Nog sterker was de veroordeling vier jaar geleden van de studente Cassandra Vera voor een reeks minder geslaagde moppen over de aanslag op een kopstuk van de franquisten in … 1973. Het Hooggerechtshof sprak haar later in beroep vrij, maar aanvankelijk werd ze veroordeeld tot één jaar cel. De grootste schandvlek van Spanje blijft natuurlijk de veroordeling van negen Catalaanse independentistas, die na de organisatie van een referendum in 2017 voor jaren in de cel vlogen, vanwege ‘opruiing’. Die straffen – van 9 tot 13 jaar – voor de Catalaanse voorvechters van de onafhankelijkheid zijn en blijven buiten alle proportie.

Het is de verdienste van Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) dat hij vorige week, na de regionale verkiezingen in Catalonië, opnieuw aandrong op de directe vrijlating van Oriol Junqueras, Jordi Turull en de anderen. ‘Europa kan de verzuchting van de Catalanen niet blijven wegzetten als louter een intern Spaans probleem’, zei Jambon. Het zou goed zijn als onze regeringsleiders zich ook over andere schendingen van de grondrechten in Spanje zouden buigen, zelfs al gaat het over foute teksten van enkele heetgebakerde activisten. Spanje is te groot en te dichtbij om onverschillig te blijven bij de crisis die het land nu doormaakt. Als het klopt dat kalm blijven zinloos is geworden, zoals de betogers menen, dan zal het in Spanje nog veel onrustiger worden dan het nu al is. Het is echt niet alleen in Hongarije of Polen dat de rechtsstaat onder druk komt te staan.