‘Dat de BBB in alle provincies scoort, wil ook zeggen dat het Nederland niet alleen om stikstof gaat’

Wat betekent de winst van de BoerBurgerBeweging bij de provinciale verkiezingen voor premier Mark Rutte en voor Nederland?

Dat de BoerBurgerBeweging (BBB) van Caroline van der Plas de verkiezingen voor de Provinciale Staten in Nederland won, was geen verrassing. Dat zat er na het felle protest van boeren tegen het stikstofbeleid van de regering in Den Haag aan te komen. Verrassend was wel de omvang van de winst. De nog jonge partij met maar één zetel in de Tweede Kamer is nu de grootste van het land. De vraag is of deze steekvlam in het politiek versplinterde Nederland ook zo snel weer dooft als die van, bijvoorbeeld, het Forum voor Democratie van Thierry Baudet.

Den Haag pakt de boeren fors aan. Om de uitstoot van stikstof te beperken, wil het boeren uitkopen om de veestapel te verminderen. Wie de centen niet aanvaardt, wordt gedwongen om te stoppen. Maar dat de BBB in alle provincies scoort, wil ook zeggen dat het Nederland niet alleen om stikstof gaat. Er leeft ook veel ongenoegen over de aanpak van de woningnood. Het verwijt klinkt dat de Randstad niet weet wat er in de provincie leeft. Het verzet tegen de groene omslag die Europa wil maken, wordt zo een deel van de cultuuroorlog tegen de als links gepercipieerde stedelijke elites. Het is geen toeval dat de BBB applaus kreeg van de Franse Marine Le Pen, de Poolse nationaal-conservatieve regeringspartij PiS en zelfs van Donald Trump.

Zelfs BBB-boegbeeld Caroline van der Plas was verbaasd over de omvang van de winst.

Het probleem voor premier Mark Rutte is dat de Provinciale Staten de leden van de Eerste Kamer verkiezen. Als die straks opnieuw wordt samengesteld, is zijn manoeuvreerruimte nog wat kleiner – en hij had er al geen meerderheid. Die Eerste Kamer is minder belangrijk dan de Tweede Kamer, maar ze gaat toch ook over elke nieuwe wetgeving. De politieke kameleon die Rutte is, zou het rustig kunnen aankijken hoe zijn rechts-liberale VVD en het christendemocratische CDA met de BBB in de provincies het stikstofbeleid concreet uitwerken. Maar hoe moet het dan met zijn andere coalitiepartner, het links-liberale D66, met wie hij in dit kabinet precies een meer klimaatvriendelijke aanpak had afgesproken?

Steun van meer linkse partijen zou betekenen dat de spreidstand met de provincies nog wat groter wordt. Het verzet tegen de groene transitie brengt regeringen overigens niet alleen in Nederland aan het wankelen. Denk aan de botsing tussen de CD&V en de N-VA in Vlaanderen. Caroline van der Plas vroeg na de verkiezingen om het ontslag van Rutte. Een oplossing voor de Nederlandse problemen heeft de premier niet meteen, maar in ontslag heeft hij alsnog geen zin.