Dagboek uit Odessa: ‘Mijn vrienden lijken wel ongeduldig om de Russen te lijf te gaan’

Sinds de start van de oorlog belt Knack dagelijks met Guy De Smet (55), Vlaming in Odessa. Welk impact heeft het conflict op hem en zijn gezin?

Dinsdag 08/03: Lachen met Janoekovytsj

Voor mijn dochtertje gaat de school gewoon door. Twee leerkrachten van haar schooltje blijven via Zoom twee lessen per dag geven. Haar klasgenootjes zitten ondertussen in Duitsland, Griekenland en Boekarest, en wij dus in Galati. Twee van de achttien klasgenootjes zijn nog in Odessa. Ik ben blij dat haar leerkrachten dit blijven doen. Het geeft toch een beetje structuur aan onze dagen hier.

Viktor Janoekovytsj, de Oekraïense president die tijdens de Maidanrevolutie verjaagd werd, heeft opnieuw van zich laten horen. Hij heeft gezegd dat Zelensky de schuld draagt voor deze oorlog en er alles aan moet doen om vrede te sluiten. Oekraïners lachen met Janoekovytsj. Ze zijn nog niet vergeten hoe hij in 2014 bij de minste weerstand gevlucht is. Voor zover er nog een pro-Russisch gevoel bestond, is het nu helemaal weg. Zelfs Gennadi Troechanov, de pro-Russische burgemeester van Odessa, is ondertussen een Oekraïense patriot geworden. Het heeft er misschien mee te maken dat hij enkele infrastructuurprojecten heeft lopen. Dan zit je niet te wachten op Russisch artillerievuur.

Woensdag 09/03: Russische vrienden

De inval zet Oekraïense vriendschappen onder druk. Ik hoorde vandaag het verhaal van twee bevriende koppels, die besloten hadden om samen met de auto te vluchten. Bij het uitrijden van Odessa kregen ze ruzie, omdat de man van het tweede koppel zei dat Poetin gelijk heeft en dat de Oekraïners provoceren. De man aan het stuur heeft dat koppel onmiddellijk uit zijn auto gegooid.

Het lijkt erop dat de collega’s in Rusland die voor mij werken ermee zullen stoppen. We kunnen hen niet meer betalen, omdat er geen betalingssystemen meer werken waarmee we hen kunnen bereiken. Een Rus met wie ik samenwerkte, vertelde me dat hij afgelopen weekend met zijn gezin naar het centrale plein van Novomoskovsk ging om te protesteren. Maar toen ze daar aankwamen, was er niemand, enkel oproerpolitie om eventuele manifestanten te arresteren. ‘Wat wil je dan dat ik doe?’ vroeg hij me. Ik ben ervan overtuigd dat veel Russen denken zoals hij. Poetins tijd is gekomen. Hij weet het alleen zelf nog niet.

Donderdag 10/03: Moldavische chauffeurs

We zijn fysiek in Roemenië, maar mentaal in Odessa. Je hoort hier enkel Russisch en Oekraïens op straat. Ik zit constant op mijn telefoon te kijken of er al nieuws is uit Odessa. We vragen ons af wat er zal komen.

Mijn buurman in Odessa houdt me op de hoogte van de situatie. Hij tuurt met een telescoop naar de horizon en houdt de Whatsappgroep van ons appartementsgebouw op de hoogte van wat er gebeurt. Hij meldde vanochtend dat de zes Russische oorlogsschepen die al enkele dagen voor de kust lagen, zijn weggevaren. Het doet de hoop opleven dat Odessa toch gespaard zal worden.

Om toch iets te doen geef ik geld aan Moldavische taxibedrijven, die in ruil Oekraïense families van de Oekraïense grens naar Roemenië brengen. Ik betaal hen 200 euro per dag om gezinnen met kinderen of oudere mensen een rit aan te bieden. Ik heb zelf ervaren hoe lastig het is om met een gezin de grens over te raken. Ik hoop dat ik zo toch iets voor hen kan betekenen.

Vrijdag 11/03: Beunhazerij

Morgen reizen we naar Boekarest. Het is hoog tijd. Ik snak ernaar om weer in een grootstad te wonen. Hier in Galati kun je eigenlijk alleen maar langs de Donau wandelen. Dat is leuk voor één dag, na verloop van tijd ben je het beu.

Ik word gek van razernij wanneer ik Sergej Lavrov bezig zie, de Russische minister van Buitenlandse Zaken. Hij heeft het lef om te zeggen dat Rusland geen andere landen aanvalt en Oekraïne ook niet heeft aangevallen. Wat moet je daarvan denken? Hoelang slik je zoiets? En nog vinden zogenaamde ‘strategische denkers’ in Europa dat Oekraïne ‘niet ons conflict’ is. Ik vind dat regelrechte beunhazerij. Denken we echt dat we Poetin tegenhouden door het eens vriendelijk te vragen?

Zaterdag 12/03: De Roemeense methode

We zijn vandaag naar Boekarest gereden. Ik heb er voor de komende maand een appartement gehuurd. Omdat we onze auto in Oekraïne hebben achtergelaten, heb ik een lift geregeld. Onze chauffeur heeft de hele rit in Roemeens Engels over Poetin gepraat. Hij raadde ons ‘de Roemeense methode’ aan. ‘Bij ons duurde het proces tegen Nicolae Ceausescu twee uur’, vertelde hij me. ‘Zorg ervoor dat de legertop aan jullie kant staat en Poetin houdt het geen dag meer uit.’ Ik moet zeggen dat ik zijn directheid wel apprecieer.

Hij vertelde me dat hij enorm geschrokken is van de rijke Oekraïners die nu in Boekarest zijn aangekomen. In Roemenië rijden de rijken graag rond in dure auto’s, maar in vergelijking met de auto’s van de rijke Odessieten zijn de Roemeense Bentleys en Aston Martins maar klein bier. ‘Waar halen die Oekraïners al dat geld vandaan?’ vroeg hij me. Ik heb hem uitgelegd dat Oekraïners harde werkers zijn, en dat we niet weten waar het geld van de niet-harde werkers vandaan komt. Het lijkt me veiliger dat zo te houden.

Zondag 13/03: Degradatie

Na Odessa is Boekarest een degradatie. Ik heb ooit zes jaar in Boekarest gewoond, maar ik heb er eigenlijk niets mee. Ik moet wel zeggen dat de stad er tegenwoordig echt anders uitziet. Er is veel nieuwbouw, maar qua infrastructuur is er weinig verbeterd. De voetpaden vallen nog steeds uit elkaar. Ik hoop dat we hier niet te lang hoeven te blijven. Ik heb geen zin om terug te keren naar België. Ik blijf hopen dat het snel beter wordt.

Maandag 14/03: Kwaad

In Odessa zijn ze er klaar voor. Wanneer ik met vrienden spreek, lijken ze wel ongeduldig om de Russen te lijf te gaan. ‘ Where are those fucking pigs?‘ stuurde een vriend me vanochtend. Ik denk dat hij bijna teleurgesteld zal zijn als de Russen niet aanvallen.

Mijn vrouw vertelt me vaak dat ze kwaad is. Soms zegt ze me uit het niets dat ze naar huis wil. Ze is verknocht aan haar stad. Dan stuurt ze een bericht naar onze buurman met de telescoop, om te vragen of ons appartement nog in orde is. Die stuurt haar dan dat hij net een nieuw Russisch oorlogsschip aan de horizon heeft gespot. Dat helpt niet echt om haar gerust te stellen. Ze begint te vrezen dat we misschien niet meer naar Odessa zullen kunnen terugkeren.

Ik blijf erin geloven dat Oekraïne hier beter uit zal komen. Ooit wordt dit conflict opgelost, op een goede manier of een slechte manier. De Russen zullen Oekraïne nooit veroveren.