Cyprus Confidential: hoe jonge voetballers hun rechten verkochten aan een Russische oligarch

Geheime contracten onthullen hoe Roman Abramovitsj en spelersmakelaar Pini Zahavi, de voormalige sterke man van voetbalclub Moeskroen, jonge veelbelovende voetballers kochten en controle kregen over hun carrière. Dat blijkt uit Cyprus Confidential.

‘Ik zat koffie te drinken met mijn beste vriend toen mijn makelaar me belde en zei: “Overmorgen ga je naar België, we hebben alles al geregeld”, herinnert voetballer Emir Dautovic zich. Twee dagen later, in het midden van de zomer van 2015, was de Sloveense verdediger onderweg naar Royal Excelsior Moekroen, dat naar de eerste klasse was gepromoveerd.

Dautovic had zich zijn toekomst wel anders voorgesteld. Op zijn zeventiende speelde hij bij NK Maribor en werd hij gezien als een van de meest beloftevolle Oost-Europese spelers van zijn generatie. Hij zou zelfs een week bij Manchester City mogen testen. Maar zijn carrière nam een andere wending op 23 april 2012.

Die dag ondertekende zijn Sloveense club een akkoord met een postbusbedrijf op de Britse Maagdeneilanden, Leiston Holdings Limited. Voor zijn club Maribor leek het een lucratieve deal. De club kreeg 1 miljoen euro van het Caribische postbusbedrijf. In ruil kreeg dat bedrijf de ‘economische rechten’ over Dautovic. Gevolg: inkomsten uit een toekomstige transfer van de speler waren voortaan bestemd voor Leiston Holdings Limited.

(Lees verder onder de preview)

‘Exclusieve makelaar’

In één clausule van het akkoord, eveneens ondertekend door de speler en zijn ouders, is sprake van de ‘aanstelling van een exclusieve makelaar’. Met andere woorden: een persoon aangeduid door Leiston was de enige die akkoorden kon sluiten over een toekomstige transfer van de speler. Dautovic mocht dus blijven spelen in Maribor, maar zodra de makelaar zou beslissen om hem te verkopen of uit te lenen aan een andere club, had Maribor niets meer te zeggen. De speler en zijn ouders evenmin. Aangezien voortaan Leiston de rechten over Emir Duatovic bezat, was het ook Leiston dat het voor het zeggen had.

De naam van de makelaar werd ook vastgelegd in het contract: Pinhas ‘Pini’ Zahavi. De Israëlische voetbalmakelaar is al sinds de jaren 1970 actief en is een van de invloedrijkste makelaars ter wereld.

Sinds 2015 zijn zulke contracten verboden in het voetbal.

‘Ik heb Zahavi nooit ontmoet’, zegt Dautovic elf jaar later. Het was een tussenpersoon die destijds contact had opgenomen met Dautovic en hem had overtuigd. ‘Hij zei me dat de makelaar een transfer naar Chelsea kon organiseren van de ene dag op de andere’, zegt Dautovic. ‘Voor mij leek het alsof mijn carrière vertrokken was.’ En ook al had zijn vader vragen, Dautovic hapte toe.

In het voetbaljargon staat dit type contract gekend onder de afkorting TPO. Dat staat voor ‘third-party ownership’: de speler is eigendom van een derde partij, die effectief controle heeft over zijn carrière. Sinds 2015 zijn zulke contracten verboden in het voetbal.

‘Het moment waarop je tekent, word je eigenlijk handelswaar’, zegt Dautovic. ‘Vervolgens werd ik als een pion op een schaakbord gezet.’

De rol van Abramovitsj

Dautovic was niet de enige die met Leiston in zee ging. Volgens gelekte documenten van Cypriotische dienstverleners, gedeeld door het Internationaal Consortium van Onderzoeksjournalisten (ICIJ) met Knack, De Tijd en Le Soir, namen minstens twintig jonge spelers dezelfde beslissing om hun economische rechten aan het postbusbedrijf op de Britse Maagdeneilanden te verkopen. Acht van de twintig speelden vervolgens ook voor Belgische voetbalclubs. Onder hen: Gael Etock (ex-Cercle Brugge) en Fabrice Olinga (die speelde bij Zulte-Waregem en Moeskroen). De twee Kameroeners lieten zich opmerken in Spanje: Etock bij de opleidingsacademie van Barcelona, en Olinga als zestienjarige in het shirt van Malaga. Ook zij werden door Leiston gerekruteerd, met dezelfde ‘exclusieve makelaar’ Pini Zahavi.

Onze mediapartner The Guardian nam contact op met beide spelers, maar zij wilden liever niet getuigen.

In 2016 al, in het kader van het onderzoek Football Leaks, onthulden Le Soir, De Standaard en mediaparters van het netwerk EIC al dat Leiston betrokken was bij TPO-deals en links had met Zahavi. Die laatste is misschien wel orkestmeester, maar niet de grote baas. De échte begunstigde van Leiston, zo blijkt uit de gelekte documenten, is de Russische oligarch Roman Abramovitsj. In 2003 trad hij aan als eigenaar van de Britse voetbalclub Chelsea FC, maar hij moest de club verkopen nadat hij in 2022 op sanctielijsten was beland.

Maar naast Chelsea bezat Abramovitsj dus ook een portefeuille met minstens twintig spelers wier toekomst hij in handen had.

Naast Chelsea bezat Abramovitsj dus ook een portefeuille met minstens twintig spelers wier toekomst hij in handen had.

Abramovitsj, die naast de Russische ook de Israëlische nationaliteit heeft, kent Zahavi al decennia. In de gelekte documenten staat te lezen dat het duo in 2011 een geheim akkoord afsloot over Leiston. Abramovitsj engageerde zich om 10 miljoen euro in het bedrijf te investeren, verspreid over twee jaar, om ‘de beste spelers te kopen’. Zahavi moest op zoek gaan naar veelbelovende talenten. Met als ultieme doel om meerwaarde te realiseren bij toekomstige transfer van de spelers. De verdeelsleutel van die opbrengsten was 50/50 tussen beide heren. En wanneer Leiston de rechten van een speler níét zou verkopen, ondanks een aanbeveling van Zahavi, dan had de makelaar recht op ‘une indemnisation’, een schadeloosstelling.

De ICIJ nam contact op met Abramovitsj, maar hij wilde niet reageren. Zahavi wenste niet te antwoorden op onze precieze vragen. Ter herinnering: in België is de man in verdenking gesteld van onder meer het gebruik van valse stukken en witwassen in een onderzoek door onderzoeksrechter Michel Claise naar voetbalclub Moeskroen.

‘Ik zweer dat ik van niets wist’

Een jaar nadat Emir Dautovic in zee ging met Abramovitsj en Zahavi, raakte hij ernstig geblesseerd. Het was het begin van een kruisweg voor de Sloveense verdediger. ZAhavi stuurde hem eerst naar Servië (Belgrado), vervolgens naar België (Moeskroen) en daarna naar Nederland (Fortuna Sittard). Maar de speler zat vaak op de bank. Zijn droom over een glansrijke carrière en riant salaris in de Premier League kon hij wel opbergen.

Vandaag speelt Dautovic (nu 28 jaar) bij SV Tillmitsch, een Oostenrijkse vierdeklasser. Toen hij in september een journalist uit ons consortium ontmoette, viel hij uit de lucht. ‘Dus ik heb gewerkt voor Abramovitsj?’ vroeg hij vol ongeloof. ‘Dat wist ik niet. Ik zweer het.’