Wat maakt de Senaatsverkiezingen die dinsdag in VS-staat Georgia doorgaan zo belangrijk? En wanneer komt er een uitslag?
1. Waarom is deze verkiezing zo belangrijk?
Georgia is de enige staat in de VS waar een Senaatsverkiezing in november niet beslissend is tenzij een van de kandidaten 50 procent van de stemmen behaalt. In dat geval komt er een eindronde (run-off) tussen de twee kandidaten die hoogst eindigden. Nog ongewoon: in Georgia staan de twee Senaatszetels tegelijk open. Republikein David Perdue heeft zijn termijn van 6 jaar gewoon uitgezeten. Partijgenoot Kelly Loeffler belandde pas in december 2019 in de Senaat – ze verving een zieke voorganger, en moest zich bij de eerstvolgende verkiezing aanbieden, dat wil zeggen in november 2020.
Als een van de twee op dinsdag 5 januari hun zetel tijdens de run-off weet te behouden, bestendigen de Republikeinen hun meerderheid in de Senaat. Als zij allebei hun zetel verliezen, staan de twee partijen gelijk in de Senaat (50-50) en krijgt vicepresident Kamala Harris de beslissende stem. Dat betekent een feitelijke, maar flinterdunne Democratische meerderheid, waardoor benoemingen, commissievoorzitterschappen en wetsvoorstellen net iets gemakkelijker worden voor president in wording Joe Biden. Zowel voor Democraten als Republikeinen is dit een cruciale aangelegenheid, wat gemeten kan worden in besteed geld.
De twee Democratische uitdagers, Raphael Warnock en Jon Ossoff, hebben elk persoonlijk meer dan 100 miljoen dollar aan fondsen geworven, dat is zowat een verdubbeling van het vorige record voor een Senaatsverkiezing. De twee Republikeinse kandidaten braken ook dat vorige record, en zit elk boven 60 miljoen dollar. In totaal – randgroepen inbegrepen – is volgens de plaatselijke krant The Atlanta Journal-Constitution 800 miljoen dollar (660 miljoen euro) uitgegeven om de twee Senaatsverkiezingen te helpen beslechten.
2. Wie wint er volgens de peilingen?
Het is nek-aan-nek. Volgens plaatselijke specialisten doen die peilingen er echter niet zo toe. Men mag dan wel 800 miljoen dollar hebben geïnvesteerd, maar eigenlijk zijn er zo goed als geen kiezers die nog van mening veranderen. Opkomst is het sleutelwoord. De advertenties hebben tot doel de eigen aanhang te mobiliseren en de anderen ervan te overtuigen thuis te blijven en hun stem niet uit te brengen.
De opkomst ligt in de aanloop naar de verkiezingen al onwaarschijnlijk hoog voor een run-off, met dank aan onder meer de mobilisatieacties van Democratisch kopstuk Stacey Abrams. Volgens de semiofficiële website georgiavotes.com hebben tot dusver ruim 3 miljoen bewoners hun stem al uitgebracht, per post of door in persoon vervroegd te stemmen. Daarmee is het totaalrecord voor een run-off nu al gebroken.
Dat zijn nog altijd wel 900.000 stemmen minder dan op dit moment tijdens de presidentsverkiezingen van 2020 waren opgetekend, maar voor een bijkomende verkiezing zijn dit verbluffende opkomstcijfers.
Volgens Greg Bluestein, politiek journalist bij The Atlanta Journal-Constitution, wordt de voorsprong van de Democraten bij die vroege kiezers op 150.000 tot 200.000 stemmen geraamd (men telt waar er gestemd wordt, en hoe die kiesdistricten tijdens de presidentsverkiezingen stemden). De Republikeinen zullen dus dinsdag op verkiezingsdag een forse inhaalbeweging moeten maken. Maar dat behoort tot de mogelijkheden. Op aangeven van president Trump stemmen Republikeinen buiten proportie op de dag van de verkiezingen, terwijl Democraten vaker vroeg stemmen.
Maandag voeren uittredend president Trump en aankomend president Biden campagne in de staat om alsnog kiezers naar de stembus te lokken.
3. Wat is de rol van president Trump?
Hij zaait chaos, en de Republikeinse kandidaten draaien om hun tol om hem toch maar te blijven volgen. In oorsprong vonden plaatselijke specialisten dat de Republikeinen de beste kaarten hadden om te winnen: ondanks het nipte verlies van president Trump in de staat blijft dit op alle niveaus een staat waar Republikeinen de macht hebben. Republikeinse kiezers dagen vaker op voor tussentijdse verkiezingen. Maar de tussenkomsten van de president kunnen dat relatief voordeel teniet doen.
De officiële lijn van de Republikeinse campagne is dat de twee Senaatszetels nodig zijn om een dam op te werpen tegen Democratische overheersing. De Democraten hebben, in die argumentatie, het presidentschap veroverd en nipt de meerderheid in het Huis van Afgevaardigden behouden. De Senaat is in de woorden van Kelly Loeffler de ‘firewall’ die de VS kan redden door de Democraten weg te houden van een ‘extremistische’, ‘radicale’, ‘socialistische’ koers.
President Trump wil echter niet dat de Republikeinse kandidaten toegeven dat Biden de verkiezingen gewonnen heeft. Op zaterdag maande hij de minister van Binnenlandse Zaken van Georgia, Brad Raffensperger, om de overwinning van Biden om te toveren in een overwinning voor hem, door voldoende stemmen te ‘vinden’, 11.780 stemmen om precies te zijn.
Die betwisting van Bidens overwinning, die de strategie van de campagne bemoeilijkt, is niet het enige probleem van de Republikeinse kiesstrategie in Georgia.
De twee kandidaten uitten twee weken geleden hun vreugde over het noodpakket rond corona dat de Senaat goedkeurde. Ze jubelden tot Trump het pakket ‘een schande’ noemde. Sindsdien omarmen ze zijn voorstel om de eenmalige premie op te trekken tot tweeduizend dollar. De twee kandidaten durfden niet naar Washington te reizen waar de Senaat een veto van de president tegen het Defensiebudget wegstemde. Dat alles biedt Democraten de gelegenheid om hen af te schilderen als ruggengraatloos, en als kandidaten die niet om Georgia malen maar enkel om wat de president hen influistert.
Vraag is trouwens of die slaafse volgzaamheid van de president een slimme strategie is. Professor Lakeyta Monique Bonnette-Bailey, die politieke wetenschappen en hiphop doceert aan Georgia State University, denkt bijvoorbeeld van niet. David Perdue won in november ongeveer 100.000 stemmen meer dan Donald Trump, wat suggereert dat er Republikeinse kiezers zijn die hun buik vol hebben van de president. Zitten die te springen om op blinde volgelingen van de uittredende president te stemmen? Met de stemmen van Perdue zou Trump de staat hebben binnengehaald – nu verloor hij na drie tellingen en talloze vergeefse juridische betwistingen met 11.779 stemmen verschil.
Hoe reageert de Trumpaanhang trouwens op de aanhoudende beweringen van de president dat de verkiezingen in Georgia ‘gestolen’ werden, onder toezicht van een Republikeinse gouverneur en een Republikeinse minister van Binnenlandse Zaken? De Republikeinse kandidaten Loeffler en Perdue hebben al het ontslag van partijgenoot minister Raffensperger geëist, maar toch vindt de Trumpaanhang dat ze te weinig doen om de president alsnog aan de overwinning te helpen. Zal de Trumpaanhang naar de stembus trekken hoewel de verkiezingen, nog altijd onder dezelfde gouverneur en minister, toch ‘gestolen’ worden?
Bij de Democraten geldt het tegenovergestelde: zij moeten kiezers voor zich zien te winnen die in november wel op Biden stemden maar niet op Ossoff of Warnock. Dat zou, vinden Democratische adviseurs, veel moeilijker geweest zijn als Trump van het toneel was verdwenen.
4. Is een gemengd resultaat mogelijk?
Het is technisch mogelijk, maar verwacht wordt het niet. De Senaatsverkiezingen gebeuren per staat. De kandidaten voerden per partij gezamenlijk campagne. Het merendeel van de kiezers zal, naar wordt verwacht, per partij voor twee kandidaten stemmen. Maar als het heel nipt wordt, is een gespreide uitslag wel mogelijk. In dat geval denken Republikeinen dat Perdue iets beter ligt bij Republikeinse kiezers dan Kelly Loeffler. Wat aan Democratische kant zou betekenen dat Warnock, de tegenstander van Loeffler, iets meer kans maakt dan Ossoff, die Perdue bekampt. Een gemengd resultaat betekent dat de Republikeinen hun meerderheid in de Senaat behouden.
5. Wie zijn, trouwens, de kandidaten?
Het zijn interessante figuren, stuk voor stuk, zij het om uiteenlopende redenen.
David Perdue (70) maakte fortuin door als ceo in de textielindustrie en bij Reebok Amerikaanse banen naar China te verschepen. Hij werd verkozen als een gematigde Republikein, en haakte vervolgens zonder verpinken zijn karretje aan dat van de president. Hij is de kampioen van de beurstransacties in de Senaat, en verrijkte zich in prille coronacrisis door aandelen te kopen in de medische sector en te verkopen in bijvoorbeeld de transportsector. Hij kocht en verkocht terwijl hij voor de buitenwacht de effecten van de pandemie minimaliseerde.
Kelly Loeffler (50) is van bescheiden komaf maar door een combinatie van eigen zakeninitiatief en aangetrouwde weelde is ze nu de rijkste senator, met een vermogen dat op 500 miljoen dollar wordt geschat. Ze is mede-eigenaar van vrouwenbasketteam Atlanta Dream. Ook zij begon als een politiek gematigde om vervolgens Trumpiaan te worden. Ook zij was in het begin van de pandemie actief met beurstransacties, ook zij beschikte toen via commissiezittingen in de Senaat over meer informatie dan de gemiddelde Amerikaan. Ook zij evolueerde van gematigd, pro business en pro vrije markt naar Trumpiaans.
Raphael Warnock (51), van arme afkomst, is voorganger in de Ebenezer Baptist Church in Atlanta. Martin Luther King jr. bekleedde eerder dezelfde post. Warnocks kandidatuur doet vragen rijzen over de scheiding van kerk en staat, maar de Republikeinse aanvallen zijn vooral gericht op de inhoud van zijn preken, die kritisch zijn voor politie en leger.
Jon Ossoff (33) is een relatief onbeschreven blad. Zijn moeder migreerde uit Australië. Hij werkte kortstondig voor een legendarisch Congreslid uit Georgia, John Lewis, een held van de burgerrechtenbeweging. Ossoff leidt een mediabedrijf dat zich specialiseert in onderzoeksjournalistiek, en onder meer documentaires over vrouwenhandel en over misdaden van IS maakte.
De beweging over en weer in de advertenties is: Republikeinen verwijten de Democraten radicale socialisten te zijn, terwijl Democraten de Republikeinen corruptie ten laste leggen.
6. Welk weer wordt voorspeld?
De vraag is minder banaal dan ze lijkt. Omdat (zie vraag 2) de opkomst op verkiezingsdag kan beslissen over winst en verlies wordt met bijzondere aandacht uitgekeken naar het weerbericht. Het weer zat tegen op de laatste dagen dat het mogelijk was vervroegd te kiezen – toen openden de hemelsluizen zich. Op verkiezingsdag zelf ziet het weer er wel goed uit. Naar normen van Georgia zal het koel zijn (13 graden overdag met lichte nachtvorst) maar droog.
7. Wanneer kennen we de uitslag?
Dat is een levensgrote vraag waarop niemand een duidelijk antwoord durft te geven, gelet op de presidentsverkiezingen, die hier pas na een week of zo een resultaat opleverden. Als de verschillen groot zijn, zullen we dinsdagnacht al weten welke kant het uitgaat. Als het zoals verwacht nipt wordt, zal het dagen duren, misschien weken, vooraleer een sluitend, eventueel meermaals herteld resultaat wordt afgeleverd.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
