Onder druk van het Witte Huis en Amerikaanse bedrijven starten fabrieken en toeleveranciers in Mexico weer op. De piek in coronabesmettingen moet echter nog komen. ‘Donald Trump is bezorgd om zijn herverkiezing.’
Uitgeputte longartsen en verplegers in Mexico houden dezer dagen angstvallig de adem in voor de verwachte piek in coronabesmettingen, die maar blijft vooruitgeschoven worden. In veel ziekenhuizen, vooral in de hoofdstad, kunnen er nu al geen patiënten meer bij. En uitgerekend nu stuurt noorderbuur Amerika een niet mis te verstane boodschap: heropen jullie fabrieken of onze nationale veiligheid komt in het gedrang.
Toen Mexico op 31 maart besliste dat niet-essentiële bedrijven moesten sluiten, waren in de Verenigde Staten al alarmbelletjes gaan rinkelen. Talloze Amerikaanse firma’s, van defensiebedrijf Lockheed Martin tot technologieconcern 3M, vervaardigen hun koopwaar in Mexico, of hebben er op z’n minst belangrijke toeleveranciers.
In de VS mogen bedrijven geleidelijk heropstarten. Op dringend verzoek van Amerikaanse bedrijvenkoepels, het Witte Huis en ook Canada beginnen ook hun vestigingen en toeleveranciers in Mexico hun deuren te heropenen. Ze zien zich gedwongen economische belangen af te wegen tegen de volksgezondheid. Het leidt tot weerstand onder Mexicaanse arbeiders.
Goedkoop produceren
Produceren kan in Mexico tot 60 procent goedkoper dan in de VS. Dankzij het Noord-Amerikaanse vrijhandelsakkoord USMCA – voorheen Nafta – kan uitvoeren bovendien zonder heffingen. Talrijke Amerikaanse en ook Canadese bedrijven trokken daarom naar Mexico: aan de grens met de VS geven meer dan 6.000 fabrieken werk aan honderdduizenden mensen.
Ook de grootste Amerikaanse defensiebedrijven zoals Lockheed Martin, Northrop Grumman en General Dynamics hebben in Mexico vestigingen of toeleveranciers. Maar het coronavirus verbreekt hun productieketens. Zelfs de bouw van Lockheeds F-35-gevechtsvliegtuig, ook aangekocht door België, liep even uit de rails.
Zo blijkt Mexico opeens de achilleshiel van de Amerikaanse defensie-industrie. Het Pentagon heeft Mexico daarom gevraagd bedrijven weer op te starten, om de ‘nationale veiligheid’ van de VS te garanderen, zo schrijven Amerikaanse kranten.
Ook de auto-industrie, veruit de grootste in de vrijhandelszone, wil weer beginnen. Afgelopen maandag openden fabrikanten van onderdelen en zetelbekledingen in Tijuana en Ciudad Juárez opnieuw de deuren, hoewel het aantal covid-19-besmettingen in beide industriesteden gestaag blijft stijgen. Deelstaat Baja California – van Tijuana – verzegelde vorige week nog ongehoorzame fabrieken en zond de beelden uit via Facebook Live. Nu haalt de plaatselijke regering bakzeil.
Woensdag kwam de Mexicaanse regering met een plan naar buiten waarmee ze de economie geleidelijk wil heropstarten vanaf maandag 18 mei. Te beginnen met de bouwsector, mijnbouw en de transportindustrie, die volgens de Amerikaanse president Donald Trump essentieel is.
Op vrijdag kwamen er in Mexico 290 coronadoden en 2.437 besmettingen bij, een nieuw hoogtepunt. De regering verzekert echter dat de epidemie begint af te zwakken. Maar onafhankelijke epidemiologen betwijfelen dat. Volgens internationale organisaties mogen economieën pas heropstarten als besmettingen al veertien dagen aanhoudend afnemen.
Krimp tot 9 procent
Al voor de coronacrisis balanceerde Mexico op het randje van een recessie. Volgens sommige voorspellingen zou ’s lands economie het komende jaar tot 9% kunnen krimpen. Nu het toerisme is gestopt en de olieprijs ingestort, verliest Mexico zijn belangrijkste inkomstenbronnen. Dan blijft er weinig anders over dan de fabriekssector. Dat die goed is voor 3 miljoen banen, is de politici allerminst ontgaan.
Voormalig Mexicaans topdiplomaat Andrés Rozental, nu consultant, vindt Amerika’s bemoeienis niet onterecht. ‘Toen Mexico met Nafta de economische integratie van Noord-Amerika aanvaardde, gaf het een stukje soevereiniteit en zelfstandigheid op. Maar Mexico heeft er veel baat bij gehad. De VS en Canada hebben volkomen gelijk dat ze Mexico op zijn verantwoordelijkheid wijzen.’
Er heerst echter onduidelijkheid over welke firma’s essentieel zijn en welke niet, zegt Alan Russell. De ceo en oprichter van Tecma Group uit El Paso baat voor Amerikaanse en internationale bedrijven zestig fabrieken uit in het noorden van Mexico. ‘Eén klant van ons mag beademingsapparaten maken, maar een andere, die de apparaten verpakt, moet sluiten.’
Spontane stakingen
Als de Mexicaanse overheid geen klare wijn schenkt, heropenen bedrijven naarmate de vraag vanuit Amerika weer aantrekt, zegt Luis Hernández, directeur van Index Baja California, koepelorganisatie van productiebedrijven. ‘Als de hele globale productieketen weer opstart, van toeleveranciers in Vietnam tot fabrieken in de VS, dan kan Mexico niet ontbreken in de schakel.’
Maar arbeiders zijn bang om weer aan de slag te gaan, erkent Russell. Langs heel de grens ontstaan spontane stakingen. Er duiken ook berichten op dat bij enkele grote bedrijven arbeiders bezwijken aan covid-19, hoewel moeilijk is aan te tonen dat ze besmet raakten tijdens een shift.
Arbeidsrechtadvocaat en activist Susana Prieto uit Ciudad Juárez, een belangrijke industriestad, ziet met lede ogen aan dat onderaannemers weer open gaan om Amerikaanse autobouwers te bevoorraden. ‘Auto’s essentieel? Laat me niet lachen. Essentieel voor de herverkiezing van Donald Trump, dat wel.’
De linkse Mexicaanse president Andrés Manuel López Obrador heeft verzekerd dat er geen bail-outs komen voor de Mexicaanse bedrijfswereld. Daarom roepen belangengroepen de hulp in van de VS, die bedrijven gunstiger gezind zijn. Zo hebben mijnbouwers aan de Amerikaanse ambassadeur gevraagd of hij het ook voor hen kan opnemen in onderhandelingen met de Mexicaanse regering.
Tweede uitbraak
Tecma-ceo Russell gaat al uit van een tweede corona-uitbraak in de herfst en winter. Om die een stap voor te zijn, besliste hij dat sommige van zijn directeuren elkaar nooit mogen ontmoeten. Als de ene ziek wordt, dan besmet hij tenminste de andere niet. ‘Zo vermijden we dat het hele bedrijf ten onder gaat.’
Het heropstarten van de economie wordt een getouwtrek tussen overheden, bedrijven en arbeiders, voorziet Russell. Politici moeten daarbij lastige keuzes maken, aan beide kanten van de Mexicaans-Amerikaanse grens. ‘Heropen je te vroeg en er vallen doden, dan is je carrière voorbij. Doe je het te laat en de economie gaat eraan, dan ben je ook gezien. Een onmogelijke opdracht is het.’
Overzicht: de economische impact van het coronavirus
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
