Sinds maart worden de begraafplaatsen in Syrië almaar groter. Niet door de oorlog, maar door corona.
De foto’s dateren al van deze zomer, maar ze beroerden nauwelijks de internationale media. Uit beelden van het Amerikaanse satellietbedrijf Maxar Technologies bleek een opvallende bedrijvigheid op de reusachtige begraafplaats van Najha, een buitenwijk ten zuidoosten van Damascus, die bekendstaat als laatste rustplaats voor armen en slachtoffers van de Syrische burgeroorlog. Een vergelijking met beelden uit januari liet vier nieuwe percelen met honderden verse graven zien. Ook andere Syrische begraafplaatsen groeiden in die periode spectaculair. De verklaring ligt niet bij het nog altijd sluimerende oorlogsgeweld, maar bij covid-19.
Officieel telde Syrië op 24 oktober 276 coronadoden, terwijl het aantal besmettingen op 7500 werd geschat, gespreid over het door het Assad-regime bestuurde landsdeel en twee regio’s die door respectievelijk islamistische en Koerdische rebellen worden gecontroleerd. Maar er circuleren ook andere cijfers. Ahmad Habas, vicedirecteur Volksgezondheid in Damascus, had het half augustus in een opgemerkt maar intussen verwijderd Facebookbericht over 112.500 gevallen, alleen al in de hoofdstad. Het aantal doden zou in die periode op 75 per dag hebben gelegen. Er zijn weinig redenen om aan te nemen dat andere grote steden zoals Aleppo, Homs of Hama minder hard getroffen worden.
Covidzorg zou gereserveerd zijn voor de familie en de vertrouwelingen van het Assad-regime.
Corruptie
Syrië kondigde begin maart strenge lockdownmaatregelen af. Scholen, horeca en zelfs gebedsplaatsen gingen dicht, een avondklok trad in werking. De beperkingen werden echter nauwelijks nageleefd, wegblokkades of boetes konden makkelijk met smeergeld worden omzeild. Het Syrische gezondheidssysteem is na negen jaar verwoestende burgeroorlog totaal niet voorbereid op deze uitdaging. Volgens de Amerikaanse ngo Physicians for Human Rights werden in die periode 350 ziekenhuizen en medische posten geheel of gedeeltelijk door aanslagen verwoest, en 923 dokters en zorgverleners lieten het leven. Vele duizenden artsen hebben intussen het land verlaten. Met 300 intensievezorgbedden is de behandelcapaciteit volstrekt ontoereikend.
Het gonst dan ook van de geruchten over corruptie. Covidzorg zou gereserveerd zijn voor de familie en de vertrouwelingen van het Assad-regime, en voor wie onder de tafel betaalt. Idem voor essentiële medische producten zoals pcr-tests (het wattenstaafje in neus of keel), zuurstof en ventilatoren. Die zijn schaars in de ziekenhuizen, maar worden door importeurs via agressieve reclamecampagnes op sociale media aanbevolen als een levensreddende investering voor thuisgebruik. Intussen zou een bloeiende handel in pcr-tests zijn ontstaan, onder meer omdat Syriërs het land niet kunnen verlaten zonder negatieve covidtest.
Toch liggen weinig Syriërs wakker van corona, vernemen we via contacten in de Syrische diaspora. Door de jarenlange oorlogsellende en internationale sancties heeft de bevolking te lijden onder hyperinflatie en een tekort aan basisproducten. Dat vertaalt zich in een losse omgang met preventieve maatregelen zoals social distancing. Het helpt dat de epidemie na de zomerpiek een luwe fase is ingetreden, maar – zoals ook wij in België weten – het kan snel gaan.
