Conservatieven hebben Amerikaans Hooggerechtshof in de greep: een overzicht

In het Amerikaanse Supreme Court of Hooggerechtshof zet de conservatieve meerderheid steeds meer de toon. Zes van de negen opperrechters dragen een Republikeinse stempel. In 2022 sloot het Hooggerechtshof het gerechtelijk jaar af met een schok. Het schrapte het Roe v. Wade-arrest uit 1973 en daarmee het federale recht op abortus. Conservatief Amerika jubelde, maar er was ook veel protest, dat zelfs bij de Republikeinen tot politieke nederlagen leidde. Door die beslissing verloor een van ‘s lands meest gerespecteerde instellingen een groot deel van haar populariteit. Een peiling kort na de Roe v. Wade-uitspraak gaf aan dat nog maar 18 procent van de Amerikanen ‘veel vertrouwen’ had in het Hooggerechtshof.

Het regende schandalen rond conservatieve opperrechters.

Het afgelopen jaar regende het berichten over schandalen en schandaaltjes rond sommige conservatieve opperrechters. Ze maakten bijvoorbeeld geen melding van gratis snoepreisjes en andere geschenken of voordelen die al dan niet bevriende miljardairs hen aanboden. Supreme Court-voorzitter John Roberts greep niet in en lijkt ervan uit te gaan dat er wat dat betreft zo goed als geen regels gelden voor opperrechters.

Sommige besluiten van het Hooggerechtshof dit jaar werden door de Democraten met opluchting begroet. Zo verwierp het een poging om de staatsparlementen veel meer macht toe te kennen bij verkiezingen. Ze zouden de bevoegdheid hebben gekregen om naar hartenlust grenzen van kiesdistricten te hertekenen, of zelfs om kiesmannen aan te wijzen en de keuze van het volk te negeren. Maar zover kwam het dus niet.

Op andere belangrijke terreinen werden veel conservatieve actiepunten met een 6-3-meerderheid goedgekeurd. President Joe Bidens initiatief om studieschulden gedeeltelijk kwijt te schelden werd naar de prullenmand verwezen. Het Hooggerechtshof oordeelde dat voor een dergelijk ingrijpend voorstel – het zou 430 miljard dollar kosten – de goedkeuring van het parlement nodig is. De vraag is nu wie de politieke prijs zal betalen voor de afgevoerde schuldverlichting: hebben Biden en de Democraten tientallen miljoenen studenten en ex-studenten valse hoop gegeven, of hebben de Republikeinen hen die hoop net afgepakt?

Belangrijker nog is de beslissing van het Hof over positieve discriminatie – op basis van ras – in het hoger onderwijs. Dat mag niet langer, behalve aan militaire academies. In de specifieke gevallen waarover het Hof besliste, was kritiek op de regeling zeker verdedigbaar – in Harvard moesten studenten van Aziatische origine om toegang te krijgen veel hogere testscores voorleggen dan zwarte en latino studenten – maar de draagwijdte van het arrest gaat veel verder.

Positieve discriminatie in het hoger onderwijs mag niet langer van het Hof.

Voorzitter Roberts schreef dat positieve discriminatie altijd als tijdelijk was bedoeld en de waardigheid van personen aantast. De andere opperrechters rolden over straat met hun tegenstrijdige opinies. De progressieve, Democratische rechter Ketanji Brown Jackson vergeleek de conservatieve rechters met de Franse koningin Marie Antoinette – die volgens onbevestigde verhalen de bevolking aangeraden zou hebben gebakjes te eten als er geen brood beschikbaar was – en hekelde de uitzondering voor militaire academies. Het Hof, schreef ze, erkende het nut van raciale diversiteit als het erop aankomt ‘zwarte Amerikanen en andere ondervertegenwoordigde minderheden voor te bereiden op succes in de bunker en niet in het directielokaal’. Want dat zal volgens haar het resultaat zijn als maatregelen om diversiteit te stimuleren afgeschaft worden.

De conservatieve rechter Clarence Thomas, die zelf veel te danken had aan positieve discriminatie in het hoger onderwijs, reageerde dat Brown Jackson ervan uitgaat ‘dat alle zwarten slachtoffers zijn’.

Vorige week riep het progressieve Democratische parlementslid Alexandria Ocasio-Cortez haar partij op om werk te maken van een uitbreiding van het Hooggerechtshof tot dertien leden. Die zou het politieke onevenwicht in het Hof, ontstaan nadat Donald Trump drie opperrechters had benoemd, gedeeltelijk wegwerken. Maar president Biden is die uitbreiding niet genegen omdat ze de politisering van het Hooggerechtshof ‘definitief zou maken’.