Christina Bobb, de verslaggever die geld inzamelt voor de hertelling in Arizona

Bij een handmatige hertelling van alle 2,1 miljoen stemmen die in Phoenix, Arizona voor de presidentsverkiezingen van 2020 werden uitgebracht, is een web van Trump-loyalisten betrokken. De spin in dat web? Christina Bobb, opiniehost bij nieuwszender One America News.

Op een vroege dinsdagochtend in juni begeef ik me in Phoenix, Arizona naar een oud, vervallen stadion waar decennia geleden het NBA-team van de Amerikaanse miljoenenstad speelde. In het stadion worden de 2,1 miljoen stemmen die in 2020 werden uitgebracht in Phoenix en omstreken (Maricopa County), handmatig opnieuw geteld. De Senaat van Arizona gaf daartoe opdracht, om zo na te gaan of Joe Biden er wel echt met een kleine 11.000 stemmen verschil won.

Als pers mag ik vanaf een speciale tribune toekijken hoe het auditproces precies verloopt. Ik zie veel mensen in gekleurde t-shirts heen en weer lopen met dozen stembiljetten, maar weet niet goed wat ik ervan moet maken. Op de perstribune zitten nog twee mensen: een cameraman en een dame die tv-reporter lijkt te zijn – ze heeft een microfoon in de hand. Ik loop naar hen toe en de vrouw legt me vriendelijk uit waar we precies naar kijken. Dan vraag ik voor welk medium ze werkt. ‘One America News Network’,zegt ze. Het doet niet gelijk een belletje rinkelen. Pas wanneer ik terugloop naar m’n eigen stoel schiet het me te binnen: OAN, dat is het Trump-netwerk.

‘Vrijwel onbekijkbaar’

Donald Trump had als president een moeilijke relatie met de pers. Hij sprak dikwijls over de fake news media, waarmee hij traditionele nieuwsmedia als CNN, New York Times en Washington Post bedoelde, en noemde journalisten eens ‘de vijand van het volk‘.

Lange tijd was de conservatieve nieuwszender Fox News het enige medium dat zijn goedkeuring kon verdragen, tot hij zich in 2020 ook van die zender afkeerde. In een tweet noemde hij Fox News ‘vrijwel onbekijkbaar’ en riep hij zijn volgers op alternatieve nieuwsmedia OAN en Newsmax te volgen.

Zowel Newsmax als OAN zijn kleine tv-zenders die via kabel, schotel en online te bekijken zijn en die er een nadrukkelijk conservatieve invalshoek op nahouden. Ze zijn beide ook uitgesproken pro-Trump, al lijkt die nadruk bij OAN sterker aanwezig.

Zo was OAN de eerste nieuwszender die tijdens de campagne in 2016 Trumps rallies integraal ging uitzenden terwijl dat niet gedaan werd voor de andere kandidaten. Ook richtte OAN eerder dit jaar het sociale medium Freetalk 45 op. In promo’s op de website vraagt OAN kijkers of ze het beu zijn ‘dat sociale-mediagiganten knagen’ aan diens ‘meest basale en belangrijke recht, dat op vrijheid van meningsuiting?’ De app en website van Freetalk 45 – de 45 zou kunnen verwijzen naar Donald Trump, die de 45e president van de VS was – beloven niemand te censureren. De app lijkt vooralsnog niet veel gebruikt te worden, maar is een duidelijke reactie op de beslissing van reguliere sociale mediaplatforms als Facebook en Twitter die conservatieve stemmen, waaronder Donald Trump, te verwijderen.

Opiniehost of verslaggever

Dat een nieuwszender expliciet kiest voor een conservatief (of progressief) perspectief past niet bij de traditionele manier van de journalistieke professie, maar het is een trend die al langer en in meerdere landen gaande is. Vanuit het besef dat niemand honderd procent objectief is – ook journalisten niet – wint het idee aan populariteit dat je beter ervoor uit kunt komen met welke bril op je het nieuws brengt. Over die trend kun je discussiëren, maar het is mogelijk vanuit een bepaald perspectief nog altijd feitelijk nieuws te brengen en journalistieke normen en waarden in stand te houden.

Het wordt problematischer als de rol van journalist vermengd wordt met andere rollen, zoals die van activist. In dat opzicht is OAN berucht. En dan vooral de dame die ik in Arizona in het stadion sprak. Ze heet Christina Bobb, en werkte onder de Trump-regering bij het ministerie van Binnenlandse zaken, onder andere op het department dat over grensbeveiliging gaat. In 2014 stelde ze zich kandidaat als afgevaardigde van de regio rond San Diego voor het Amerikaanse Huis der Afgevaardigen, maar ze kreeg slechts 900 stemmen. Eerder werkte ze bij de Amerikaanse marine. Bobbs officiële titel bij OAN is opiniehost – dus niet verslaggever – maar in het persbericht dat haar positie aankondigde werd gezegd dat ze ‘het verslaggeversteam in DC’ ging versterken.

Naar de rechter

In de praktijk is Bobb op zaterdag en zondag te zien in het segment ‘Weekly Briefing with Christina Bobb‘, waarin ze over recente politieke gebeurtenissen vertelt. De laatste maanden lag de nadruk in haar programma op de audit die in Arizona plaatsvindt. Inmiddels zijn alle stemmen herteld en gescand (een proces waarmee de onderzoekers willen vaststellen of het om echte of gefalsifieerde biljetten gaat) en een rapport over de audit werd medio juli verwacht. Maar de Senaat van Arizona eiste een machinale hertelling van alle biljetten zodat kan worden nagegaan of de handtelling en de machinale telling genoeg overeenkomen.

De audit kwam tot stand nadat de Senaatsvoorzitter van Arizona, de Republikeinse Karen Fann, in maart alle 2,1 miljoen stembiljetten uit Maricopa County opeiste per dagvaarding. Vervolgens werd er een proces opgezet waarbij vrijwilligers alle biljetten met de hand hertellen en inscannen. Op de inscande bestanden wordt vervolgens een forensische analyse uitgevoerd, onder andere om te kijken of er een vouw in het biljet zit. Het idee is dat een biljet dat per post is opgestuurd opgevouwen in de envelop moet. Als een biljet dus geen vouw heeft, zou het mogelijk niet legitiem zijn.

In eerste instantie werden er bij het proces geen journalisten toegelaten. Daarvoor moesten lokale media in Arizona naar de rechter stappen. Voordat de rechter toegang van de pers afdwong, werden alleen camera’s van OAN toegelaten, met Christina Bobb als presentator. De beelden van OAN werden wel live gestreamed zodat andere media via een scherm konden meekijken naar wat er bij de audit precies gebeurde.

Voices & votes

De banden van Bobb met de audit in Arizona gaan verder. Ze richtte op 2 maart 2021, een paar weken voordat de audit van start ging en een paar dagen nadat een rechter in Arizona oordeelde dat Fanns dagvaarding van de stembiljetten legitiem was, een non-profitorganisatie op met de naam Voices & Votes. Haar mede-oprichter is Chanel Rion, de politiek verslaggever van OAN. De papieren voor de non-profit werden ingediend door Greg Roeberg, een advocaat uit Arizona die lid is van de organisatie Jewish Voices for Trump. Tegen The Guardian zei Roeberg dat hij niet betrokken is bij Voices and Votes, anders dan het indienen van de oprichtingspapieren.

Het doel van Bobbs organisatie is ‘ervoor te zorgen dat Amerikaanse stemmen gehoord worden waar ze het meest belangrijk zijn, in de stembus.’ De organisatie zamelt geld in om te betalen voor de audit in Arizona, en eventuele audits die in andere staten nog gaan plaatsvinden (in Pennsylvania is al een forensische audit aangekondigd, ook afgevaardigden uit onder andere Michigan, Virginia en Alaska zijn in Arizona langsgegaan om het proces waar te nemen). In april tweette Bobb dat ze met de nonprofit al 140.000 dollar voor de audit had ingezameld. In recente uitzendingen op OAN riep ze tijdens haar segment op om te doneren aan haar stichting, zodat de audit genoeg geld heeft om af te ronden.

Twee petten

Door veel journalisten en verkiezingsexperts wordt Bobb verweten dat ze twee petten op heeft: niet alleen doet ze verslag van de audit in Arizona, ze is er ook actief geld voor aan het inzamelen.

En uit documenten die gewobt werden door nonprofit-organisatie American Oversight blijkt dat Bobbs betrokkenheid nóg verder gaat. De documenten laten zien dat Karen Fann, de Senaatsvoorzitter uit Arizona die de audit opdroeg, in de maanden na de verkiezingen contact had met onder andere Rudy Giuliani en Donald Trump zelf.

Op 4 december 2020 kreeg ze ook een email van Bobb, waarin Bobb namens Giuliani een aantal getuigenissen en een lijst van ‘experts’ aan Fann aanbood, waaruit duidelijk zou worden dat er misstanden waren bij het tellen van de stemmen in Maricopa County. Dat deed ze vermoedelijk vanuit haar rol als adviseur van het juridische team van Trump dat na de verkiezingen probeerde de uitslag ongedaan te krijgen.

Met andere woorden: Bobb hielp, op aanwijzen van Giuliani, Karen Fann bij het verzamelen van ‘bewijs’ om de audit te kunnen starten. Vervolgens, toen het door een rechterlijke uitspraak in februari waarschijnlijk werd dat er een audit ging komen, zette ze een non-profit-organisatie op om geld in te zamelen. En vervolgens doet ze voor een Trumpgetrouwe nieuwszender verslag van het proces.

Dat is een ernstige overtreding van journalistieke normen, die voorschrijven dat verslaggevers zich zo onafhankelijk mogelijk opstellen van hun nieuwsonderwerpen.

Twee werelden

Vlakbij het stadion in Phoenix zag ik een bordje staan waarop iemand met graffiti de woorden Trump Lost had geschreven. Ik moest aan dat bordje denken, toen ik op de perstribune keek naar de tientallen vrijwilligers die maandenlang zonder betaling dag in dag uit met de hand stemmen aan het tellen waren. Wat doet deze mensen geloven dat er een enorme verkiezingsfraude heeft plaatsgevonden?

Het hele proces versterkte mijn idee dat Amerikanen in toenemende mate in één van twee werelden leven: in de eerste heeft Biden eerlijk gewonnen, ook al zal er hier en daar vast een stem dubbel geteld zijn of is er een andere miniscule rekenfout gemaakt die geen invloed heeft op de einduitslag. In de tweede wereld is er sprake van grootschalige fraude die op wonderbaarlijke manier alleen invloed heeft gehad op Trumps verlies, maar niet op de tientallen Republikeinse vertegenwoordigers in het Huis, de Senaat, en de statelijke verkiezingen die zetels hebben gewonnen.

In de eerste wereld kun je best van mening verschillen over politieke ideologieën en beleid, maar ontken je niet wat feitelijk waar is. Journalisten doen verslag van deze realiteit.

In de tweede wereld is een netwerk van mensen actief die misschien zelf oprecht geloven in wat ze doen, maar die feiten verdraaien om in een verhaallijn te passen die het beste past bij het eigen wereldbeeld. Donald Trump en Rudy Giuliani leven in de tweede wereld. Daar maken ‘verslaggevers’ als Bobb de realiteit die ze vervolgens aan hun kijkers presenteren.