Chinese ambassadeur: ‘Ik ben niet vertrouwd met de statistieken over de verkoop van urnen’

De Volksrepubliek heeft het coronavirus onder controle, dankzij de doortastende aanpak van de overheid. Dat is de zelfverzekerde, maar enigszins bij de haren getrokken boodschap van de Chinese ambassadeur in Brussel.

Anderhalf uur lang staat ambassadeur Cao Zhongming Knack geduldig te woord, weliswaar via Skype: het is niet het moment om onnodige risico’s te nemen. Het ambassadepersoneel dat de haperende videoverbinding vlot trekt, is uitgedost met mondmaskers, de ambassadeur en zijn tolk niet: dat praat makkelijker. Hij oogt enigszins vermoeid, maar de ambassadeur maakt het goed, net als zijn familie, en ook bij het personeel valt geen enkele besmetting te noteren: ‘Dank u voor de bezorgdheid.’

Wat volgt, is een merkwaardige goednieuwsshow waarbij de ambassadeur, die de diplomatieke kunst van smoke and mirrors tot in de puntjes beheerst, met verve het zonlicht ontkent. Geregeld lijkt zijn blik af te dwalen naar een lijstje keynotes buiten beeld: China heeft een spectaculaire overwinning geboekt, niets toegedekt en staat nu – volstrekt belangeloos – ter beschikking van eenieder die hulp behoeft.

Als we de officiële cijfers mogen geloven, is China op dit moment een veiligere plek dan Europa. Zou u niet liever thuis zijn?

Cao Zhongming:(lacht) Ik kan me geen paniek permitteren, het is mijn plicht om de Chinese expats en Belgen van Chinese afkomst te helpen. We blijven aan hun zijde, hoe erg de situatie ook is. Maar laten we niet overdrijven. Als we de regels van social distancing respecteren en helder blijven denken, zullen we deze ziekte verslaan.

Er wonen naar schatting dertig- tot veertigduizend mensen van Chinese afkomst in België. Migranten, expats en studenten: hoe hebt u hen bijgestaan?

Cao: We hebben hen gevraagd om de maatregelen van de Belgische overheden zo strikt mogelijk op te volgen. Ik kan alleen maar vaststellen dat de Belgische Chinezen kalm en rationeel hebben gereageerd, en alles hebben gedaan om zichzelf en anderen te beschermen. Mensen die terugkeerden uit de getroffen gebieden gingen vrijwillig in quarantaine. Voor zover we weten, zijn enkele Belgische Chinezen besmet, maar niet veel.

Toen het virus Europa nog niet had bereikt, zag je in de Chinese wijk in Brussel al heel wat mensen met een mondmasker.

Cao: Ja, wij geloven dat de maskers kunnen helpen om het virus niet verder te verspreiden, maar in België waren ze aanvankelijk niet heel populair: er zijn mensen van Chinese en Aziatische afkomst lastiggevallen. De gemeenschap voelde zich daardoor wat ongerust en zelfs onveilig: we hebben onze bezorgdheid meegedeeld aan de Belgische overheid.

In de Verenigde Staten en Groot-Brittannië zijn mensen van Aziatische afkomst fysiek belaagd: hier ook?

Cao: Voor zover we weten niet. Maar ze werden wel op straat beledigd, en toen de scholen nog open waren, kregen hun kinderen het zwaar te verduren op de speelplaats. Links en rechts bleven sommigen het virus ook hardnekkig een Chinees probleem noemen. Dat is discriminerend. Een virus maakt geen onderscheid naar ras of nationaliteit. Het is ongepast om één specifiek volk met de vinger te wijzen.

U houdt vanzelfsprekend nauw contact met de instanties in uw thuisland: hoe is de situatie intussen in Wuhan?

Cao:Er zijn nu al enkele dagen geen nieuwe besmettingen geregistreerd in de stad of de provincie Hubei. We hebben de uitbraak onder controle gekregen. Dat is een glorieuze overwinning, maar we mogen onze aandacht niet laten verslappen. Er bestaat nog altijd een risico op een tweede golf, zeker als de situatie in het buitenland blijft escaleren.

Er liggen nog altijd duizenden patiënten in het ziekenhuis. Maar de algemene tendens is gunstig: het leven komt weer op gang, in Wuhan zijn metrolijnen opnieuw in gebruik en het verkeer trekt weer aan. De Chinezen hervatten stilaan hun dagelijkse routine.

Vorige week doken op Twitter beelden op van gewelddadige protesten in een stad niet ver van Wuhan, waarbij burgers hun woede koelden op politiewagens. Blijkbaar is niet iedereen opgetogen over de manier waarop de epidemie wordt aangepakt.

Cao: Ik heb geen weet van de protesten, en u moet omzichtig omspringen met beelden op sociale media. Er wordt heel wat misleidende en foute informatie de wereld ingestuurd.

Laten we het eens over die informatie hebben. Volgens de laatste officiële cijfers zijn in China 3299 mensen overleden, maar er zijn aanwijzingen dat het werkelijke dodental veel hoger ligt. De laatste dagen duiken foto’s op van lange wachtrijen aan crematoria, en van vrachtwagens waarop duizenden urnen staan gestapeld.

Cao: (denkt na) Hmmm. China heeft de voorbije weken heel transparant gecommuniceerd over het aantal besmettingen en sterfgevallen. Onze statistieken zijn accuraat en moeten niet in twijfel getrokken worden.

Hoe verklaart u die massale aanvoer van urnen?

Cao: Ik ben eerlijk gezegd niet vertrouwd met de statistieken over de verkoop van urnen, en ik denk niet dat er een directe link is met covid-19. Ik weet wel dat er 1,4 miljard Chinezen zijn en dat onze bevolking veroudert. Oude mensen gaan soms dood, maar niet per se ten gevolge van covid-19.

Als we even vasthouden aan de officiële cijfers heeft China het probleem veel beter aangepakt dan bijvoorbeeld Italië en Spanje. Hoe verklaart u het grote verschil in sterftecijfers?

Cao: Onze overheid heeft tijdig en doortastend ingegrepen. We hebben massaal middelen en mensen naar Wuhan gestuurd. We hebben in tien dagen twee gespecialiseerde ziekenhuizen gebouwd, met een capaciteit van meer dan duizend bedden. We hebben de getroffen gebieden ook snel geïsoleerd: zo hebben we de verspreiding vertraagd, waardoor andere landen zich konden organiseren. (fijntjes) Het is niet aan mij om te oordelen of ze dat op de best mogelijke manier gedaan hebben.

China heeft ook vanaf het begin op een verantwoordelijke en transparante manier gecommuniceerd. Zo gauw we de genetische code van het virus hadden ontcijferd, hebben we die gedeeld met de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), wat de ontwikkeling van diagnostische tests heeft versneld.

Nu neemt u toch een loopje met de feiten: de Chinese autoriteiten hebben wekenlang in alle talen gezwegen. De eerste patiënt werd ziek op 10 december, pas na drie weken lichtte China de WHO in. Het duurde nog eens drie weken voor president Xi Jinping zich op de nationale televisie uitsprak over de epidemie.

Cao:SARS –CoV-2 is uit het niets opgedoken, het is een virus zoals we er nog nooit een hadden gezien en het is bovendien erg sluw. Het vraagt tijd om een nieuwe vijand te leren kennen, maar we waren wel het eerste land dat het bestaan van het virus gemeld heeft.

Talloze reconstructies tonen aan dat de overheid heeft geprobeerd om de boel toe te dekken: dokters die te openlijk communiceerden over de uitbraak kregen bezoek van de politie. Oogarts Li Wenliang, die zijn collega’ s per WhatsApp waarschuwde voor de nieuwe ziekte, is uitgegroeid tot het symbool van die klokkenluiders. Zeker nadat hij zélf was gestorven.

Cao: Dokter Li Wenliang was een heel verantwoordelijke en toegewijde arts. Wij zijn hem dankbaar voor zijn pionierswerk in de frontlinie. Het is erg ongelukkig dat hij zelf ziek is geworden, maar we moeten ons ervoor hoeden om zulke geïsoleerde incidenten op te blazen tot proporties die ze niet verdienen.

Het was een vergissing om hem terug te fluiten?

Cao:(ontwijkend) In crisissen als deze duurt het altijd even voor iedereen de ernst van de situatie inziet. Dat geldt ook voor de lokale besturen: de centrale overheid onderzoekt nu wat er precies gebeurd is.

De man is intussen in ere hersteld: dat is toch een schuldbekentenis?

Cao: Bij een medische ramp van deze omvang gebeuren er altijd dingen waar je van kunt bijleren. Ik neem aan dat andere landen ook zullen terugkijken naar hoe ze de situatie hebben aangepakt en uit hun fouten zullen leren.

De naam, en dus ook de oorsprong van het virus, zijn intussen de inzet van een spelletje geopolitiek zwartepieten. De Amerikaanse president Donald Trump sprak tot voor kort consequent over ‘het Chinese virus’. Vindt u dat beledigend?

Cao: De WHO heeft een heel duidelijk protocol voor het benoemen van het virus SARS-CoV-2 en ik vind dat elk land zich moet houden aan die regels. Wie een virus of ziekte hardnekkig associeert met één land, heeft politieke motieven. Wat betreft de Amerikaanse leider die u net noemde: het is ons niet ontgaan dat hij sinds enige dagen niet meer praat over het Chinese virus. Virussen ontstaan in elke uithoek van de wereld: ook in Noord-Amerika, leert de geschiedenis.

Hebt u het nu over de varkensgriep, die in Mexico ontstond maar bijna gelijktijdig in de VS woekerde?

Cao: Het staat me voor dat in sommige delen van de wereld mensen niet over de Mexicaanse maar over de Amerikaanse griep spreken: wij houden vast aan de wetenschappelijke naam H1N1. We moeten vermijden om te stigmatiseren.

China laat zich op dat vlak ook niet onbetuigd: een woordvoerder van uw eigen ministerie van Buitenlandse Zaken tweette dat het Amerikaans leger het virus in Wuhan gedropt heeft. Chinese ambassadeurs hebben die bewering geretweet: gelooft ú dat krankzinnige verhaal?

Cao: Voor dit antwoord moet ik u doorverwijzen naar het interview dat onze ambassadeur in Washington heeft gegeven: ik denk dat zijn standpunt niets aan de verbeelding overlaat (hij noemde de bewering ‘ crazy’, nvdr).

U zult het betwisten, maar in de zoektocht naar de oorsprong van het virus wijzen alle pijlen richting Wuhan. Genetisch onderzoek bewijst dat het virus, net als SARS, de sprong heeft gemaakt van vleermuizen naar mensen. In een paper zeggen onderzoekers van de universiteit van Peking dat de handel in en de consumptie van bush meat sowieso een belangrijke rol hebben gespeeld in het verspreiden van de ziekte.

Cao: China heeft de illegale handel in wilde dieren al lang verboden, het Volkscongres heeft die wetten onlangs nog strenger gemaakt. We zullen nu nog harder optreden: dat is goed nieuws, ook voor diersoorten die met uitsterven bedreigd zijn.

Maar tot voor kort lag dat bush meat voor het grijpen in wet markets, markten waar levende dieren en allerlei etenswaren worden verkocht, zoals in Wuhan.

Cao: Nogmaals, het is onduidelijk welke rol de wet markets hebben gespeeld in de epidemie. Wetenschappers zijn dat nu aan het onderzoeken. Laat ze hun werk doen.

De economische terugslag van de epidemie is niet min: de omzet van de Chinese kleinhandel dook 20 procent omlaag, de industriële productie kelderde met 13 procent.

Cao: Als ik naar China kijk, ben ik gerust: we voeren onze inspanningen om de impact op de economie te milderen fors op. Onze economie zal snel weer het niveau van voor de epidemie bereiken. Maar we zijn natuurlijk ook afhankelijk van hoe de pandemie zich in de rest van de wereld ontwikkelt.

China is als exportland afhankelijk van de buitenlandse vraag. Als de koopkracht van de Europeanen en Amerikanen crasht, zijn jullie de klos. Zeker als deze crisis leidt tot deglobalisering. Europese leiders voelen aan den lijve hoe onprettig het is om afhankelijk te zijn van China, als de kast met mondmaskers leeg is.

Cao: De binnenlandse vraag is de laatste jaren heel erg gestegen in China, door de groei van de middenklasse is onze binnenlandse markt erg groot geworden. Maar het klopt dat de Chinese economie innig vervlochten is met de wereldeconomie: als de Japanse, Amerikaanse en Europese economieën vertragen, zullen wij dat voelen. Maar ik denk dat de impact op de wereldhandel beperkt zal zijn. Als de vraag ergens daalt, wordt dat gecompenseerd door een grotere behoefte aan bijvoorbeeld geneesmiddelen en medische apparatuur.

Het is geleden van 1976 dat er krimp zat in de Chinese economie: houdt u rekening met het worstcasescenario?

Cao: Natuurlijk zullen we het op de korte termijn voelen, maar we mogen niet te pessimistisch zijn: China zal er met financiële en fiscale maatregelen alles aan doen om de impact te minimaliseren. Dat is ook in het belang van de rest van de wereld, want wij waren de voorbije decennia de motor van de wereldeconomie. Het is in ieders belang dat China er snel weer bovenop komt.

U bent het vast met me eens dat Amerika meer redenen heeft om zich zorgen te maken.

Cao:(lachje) Ik denk dat de VS zich nu moeten concentreren op een groot aantal binnenlandse kwesties, die dringend opgelost moeten worden. Maar China heeft zich altijd constructief opgesteld. Wij denken dat een goede samenwerking beter is voor beide landen én voor de rest van de wereld.

Experts beweren dat China momenteel beslissende zetten doet in het geopolitieke schaakspel. Het heeft de kans geroken om zichzelf, zodra de pandemie volledig bedwongen is, definitief te vestigen als dé dominante grootmacht. Een beetje zoals de VS dat deden na de Tweede Wereldoorlog.

Cao: Ik vind dat u overdrijft. Onze welvaart is er enorm op vooruitgegaan sinds we zijn beginnen te hervormen en we ons hebben opengesteld naar de rest van de wereld. Dat is de enige ambitie van China: betere levensomstandigheden voor de burgers. Maar als belangrijk land nemen we natuurlijk graag onze verantwoordelijkheid.

Dat China nu massaal dokters uitstuurt en mondmaskers en testkits rondstrooit als was het snoepgoed, is een kwestie van goedhartigheid?

Cao: Onze intenties zijn nooit geopolitiek of opportunistisch. China is een vreedzaam land, dat naar stabiliteit streeft, niet naar hegemonie. Wij hebben geen enkele ambitie om welk land dan ook uit te dagen of de wereldorde te destabiliseren. Als we nu dokters naar Italië en Iran sturen, is dat omdat we hopen dat we het virus zo onder de knoet krijgen.

China heeft het coronavirus getemd met ongeziene, draconische maatregelen, die in een liberale democratie moeilijker liggen. Sommige opiniemakers zeggen dat ook in het Westen mensen zullen snakken naar een autoritair model, met sterk leiderschap.

Cao: Het is te vroeg om de politieke impact van de crisis in te schatten, maar er is iets wat de landen die de crisis succesvol hebben aangepakt verbindt: de bevolking heeft er goed samengewerkt met de overheid. Ik denk dat mensen in het Westen vanaf nu ook twee keer zullen nadenken wanneer ze hun individuele vrijheden moeten afwegen tegen veiligheidsrisico’s. Misschien begrijpen ze eindelijk dat je bij een crisis van deze omvang een betere balans moet vinden tussen het collectief en het individu.

Onze voorliefde voor fundamentele vrijheden sluit een efficiënte aanpak van een pandemie uit?

Cao: Het virus is in elk land hetzelfde en er zijn weinig verschillende manieren om deze pandemie onder controle te krijgen: je moet daadkrachtig optreden. Als mensen weigeren om hun individuele rechten op te offeren tijdens een noodtoestand, ondermijnen ze die krachtdadige aanpak. Dan blijft de pandemie woekeren, worden ziekenhuizen overspoeld en stijgen de sterftecijfers. Wie wil dat op zijn geweten hebben?

Zal de coronacrisis, los van politiek en economie, ons dagelijks leven en de manier waarop we met elkaar omgaan veranderen?

Cao: Het coronavirus heeft mensen meer dan ooit naar telecommuting en teleshopping gedreven. Tijdens de lockdown waren mensen aangewezen op sociale netwerken, hun entertainment gingen ze meer dan ooit online zoeken. Dat kan een impuls zijn voor een nieuwe industrie, en onze leef- en werkgewoonten veranderen. Ik hoop dat de Belgische regering nu eindelijk begrijpt hoe belangrijk het is om een 5G-netwerk uit te rollen om tegemoet te komen aan de nieuwe noden van mensen en bedrijven.

Nu haalt u weer economische opportuniteiten aan. De discussie over Huawei zou ons te ver leiden, maar ik herhaal mijn vraag: zullen we anders gaan leven?

Cao: Ik denk dat mensen vanaf nu beter zorg zullen dragen voor zichzelf en hun naasten. Ik denk niet dat we moeten overdrijven, het leven zal zich op termijn weer normaliseren. Maar wie weet: misschien zijn de geesten van de mensen door de ongeziene schaal van de epidemie écht veranderd. Weet u: Chinezen snappen als geen ander dat uit een crisis ook opportuniteiten rijzen. Als we later terugkijken op deze pandemie, zullen we zien dat er ook goede dingen uit zijn voortgevloeid.