‘China voert proxy-oorlog in Syrië’: Duizend Oeigoeren aan zijde van IS en al-Nusra

Naast West-Europa, blijkt ook China een grote ‘leverancier’ van buitenlandse strijders die vechten in Syrië. ‘De Oeigoeren worden doelbewust richting Syrië gestuurd, omdat de overheid ze liever kwijt dan rijk is.’

De vredesonderhandelingen over Syrië hernemen op 13 april in Genève. De gesprekken, onder leiding van de speciale VN-gezant Staffan de Mistura, moeten leiden tot een politiek overgangsorgaan tegen de zomer en verkiezingen in de twaalf maanden die daarop volgen. Opvallend in vergelijking met de aanlopen naar vorige gesprekken laat China nu nadrukkelijker haar stem gelden. Zo duidde het land een speciale vertegenwoordiger aan die de onderhandelingen moeten bevorderen. ‘China steunt de Mistura ten volle, want een politieke oplossing is de enige manier om een einde te maken aan het conflict in Syrië’, aldus Hong Lei, de woordvoerder van het Chinese ministerie voor Buitenlandse Zaken.

Volgens de Russische politieke analist Anton Khashchenko, speelt de politieke oplossing die China bepleit in het voordeel van Rusland én de legitimatie van de huidige Syrische regering. Volgens hem is China een bondgenoot om Bashar al-Assad in het zadel te houden.

Oeigoeren

Dat China zich bij deze ronde van vredesgesprekken intensiever zal inmengen, heeft onder meer te maken met eigen belang. Net zoals West-Europa is ook China een grote ‘leverancier’ van buitenlandse strijders. De radicaal extremistische ideologie trekt vooral Chinese moslims uit de provincie Xinjiang aan. ‘En dus zou China zich ook zorgen moeten maken over de dreiging die uitgaat van teruggekeerde strijders’, klinkt het bij Khashchenko.

De terreur-expert Raffaello Pantucci van de denktank Royal United Services Institute in Londen, ziet deze Chinese strijders niet snel terugkeren naar hun vaderland. ‘Vooral door paspoort-issues wordt het voor individuen moeilijk om terug te keren naar de autonome regio Xinjiang.’

De naar schatting duizend Chinese moslims die vechten in Syrië zijn volgens Chinese veiligheidsmedewerkers vooral leden van de Islamitische Beweging Oost-Turkestan (ETIM),en zouden via Turkije naar Syrië reizen. De ETIM streeft onafhankelijkheid van de regio Xinjiang na, die in 1949 door China is ingelijfd. De Turkssprekende Oeigoeren vormen met hun 9 miljoen de grootste minderheid in China.

Volgens sommigen worden de Oeigoeren, die in eigen land steevast behandeld worden als terroristen, doelbewust door de overheid richting Syrië geleid ‘want China is deze bevolkingsgroep liever kwijt dan rijk.’

Concurrentie tussen IS en al-Nusra

Volgens Li Shaoxian, hoofd van een denktank gelinkt aan de Chinese veiligheidsdiensten, strijden er niet alleen Chinezen aan de zijde van IS. ‘Ook andere groepen profiteren van de Chinese strijdkrachten.’ Zo zou er zelfs een soort concurrentiestrijd zijn tussen IS en het aan al-Qaida gerelateerde al-Nusra. IS ziet in dat de meeste Oeigoerse strijders bij al-Nusra vechten. Om hen te overtuigen om van kamp te wisselen, voert ze haar propaganda op.

Volgens het nieuwsmedium Al Arabiya zijn Oeigoeren als strijder iets geliefder onder de lokale bevolking. In tegenstelling tot andere Syrische of buitenlandse strijders zouden deze Chinese moslims de sharia (de islamtische wet) met minder harde hand opleggen.

Staakt-het-vuren

Intussen staat het staakt-het-vuren in Syrië, dat sinds eind september van kracht is, ‘op instorten’, aldus Bassma Kodmani in een interview met de Franse krant Journal Dimanche. Zij is lid van het High Negotiations Committee voor de Syrische oppositie in een interview. Volgens haar worden er opnieuw clusterbommen gebruikt. ‘De Amerikaans-Russische missie die belast is met het observeren van het staakt-het-vuren heeft geen macht’, klinkt het.

De vorige ronde van vredesgesprekken vond plaats van 14 tot 24 maart in Genève, en werd besloten zonder concrete vooruitgang. Door de oorlog in Syrië vielen sinds 2011 meer dan 270.000 doden en sloegen miljoenen mensen op de vlucht.