China gebruikt Interpol voor politieke doeleinden

China gebruikt de politiedienst Interpol niet enkel om criminelen in het buitenland op te sporen, maar ook om critici van Peking en gevluchte leden van religieuze minderheden te traceren. Dat blijkt uit een onderzoek van journalistencollectief ICIJ.

In 2014, een jaar na zijn aantreden als Chinees president, riep Xi Jinping op om corruptie te bestrijden en voortvluchtigen in het buitenland te vervolgen.

‘We mogen niet toestaan dat het buitenland voor sommige corrupte elementen een toevluchtsoord voor criminelen wordt’, zei Xi volgens een staatspersbureau tegen ambtenaren. ‘Zelfs als corrupte elementen naar het einde van de wereld vluchten, moeten we hen terughalen en voor het gerecht brengen.’

Kort daarop lanceerde de Chinese regering twee grootschalige anticorruptiecampagnes, bekend onder de namen Fox Hunt en Sky Net. Peking beloofde jacht te maken op wat het omschreef als ‘corrupte ambtenaren die naar het buitenland zijn gevlucht’.

Het Chinese ministerie van Openbare Veiligheid richtte een speciale eenheid op verantwoordelijk voor internationale samenwerking, en het stimuleerde politiebureaus om gebruik te maken van Interpol.

Red Notices

Interpol is een internationale organisatie die politiediensten van lidstaten ondersteunt bij misdaadbestrijding. Zo helpt ze voortvluchtige verdachten en criminelen op te sporen, door ‘Red Notices’ te publiceren. Dat zijn verzoeken aan wetshandhavers wereldwijd om een gezochte persoon te lokaliseren en voorlopig te arresteren in afwachting van zijn uitlevering. In 2023 publiceerde Interpol meer dan 12.000 van die Red Notices.

In landen die een uitleveringsverdrag met China hebben gesloten, kan zo’n Red Notice leiden tot arrestatie en uitlevering van het doelwit. De voorbije tien jaar heeft de Chinese overheid naar eigen zeggen 479 verdachte criminelen opgespoord via Interpol. Daaronder ook 62 mensen uit de Chinese top 100 van Red Notices.

Op de zwarte lijst

Samen met mediapartners interviewde het Internationaal Consortium van Onderzoeksjournalisten (ICIJ) de voorbije maanden 8 Chinese doelwitten van zulke Red Notices. Daarnaast analyseerde het ook uitleveringsdossiers en andere documenten met betrekking tot 50 verdachten die via het Interpol-systeem zijn opgespoord. En dat blijken niet allemaal criminelen te zijn.

Onder de doelwitten bevonden zich:
– Rijke zakenmensen die zeiden dat ze gezocht werden omdat ze kritiek hadden geuit op het regeringsbeleid.
– Oeigoerse mensenrechtenactivisten die zeiden dat ze valselijk beschuldigd waren van terrorisme nadat ze zich hadden verzet tegen de onderdrukking van minderheden door Peking.
– Een politicus uit een kleine stad die zei dat hij op de zwarte lijst was gezet nadat hij corruptie binnen de Communistische Partij aan het licht had gebracht.
– Drie ondernemers die stelden dat de Chinese overheid achter hen aan zat omdat ze aanhangers zijn van de Falun Gong-beweging (die in China verboden is).

Krachtige instrumenten

Een woordvoerder van Interpol zegt dat de organisatie ‘zich ervan bewust is dat Red Notices krachtige instrumenten zijn voor samenwerking op het gebied van wetshandhaving. We zijn ons ook ten volle bewust van de mogelijke gevolgen ervan voor de betrokken personen. Daarom hebben we robuuste – en voortdurend geëvalueerde en bijgewerkte – procedures om ervoor te zorgen dat onze systemen op de juiste wijze worden gebruikt.’

In 2016 richtte Interpol een werkgroep op om Red Notices van lidstaten te screenen vooraleer ze te publiceren in de Interpol-databanken. In die Notices and Diffusion Task Force zitten advocaten, politieagenten en andere specialisten.

De werkgroep vertrouwt op de goede trouw van de verzoekende overheid om ervoor te zorgen dat de aangeleverde informatie zowel accuraat als apolitiek is. Volgens de Interpol-woordvoerder kan het besluit om een Red Notice goed te keuren en publiceren ‘enkel gebaseerd worden op de info die op het moment van publicatie beschikbaar is’.

België ontving 2 uitleveringsverzoeken uit China

België ontving in 2018 twee uitleveringsverzoeken uit China. Maar omdat er op dat moment nog geen uitleveringsverdrag tussen beide landen in werking was getreden, ging België daar niet op in.

Sinds zo’n uitleveringsverdrag in december 2020 wél van kracht is, heeft ons land geen verzoeken uit China ontvangen. Dat vernam Knack van het vorige kabinet-Justitie.

Sowieso is in het uitleveringsverdrag een weigeringsclausule voorzien wanneer iemand wordt opgespoord om politieke redenen of omdat hij of zij behoort tot een minderheid.

Misbruik vermijden

Volgens de persdienst van de federale politie zijn verschillende controlemechanismen ingebouwd om te vermijden dat Red Notices worden misbruikt voor politieke, religieuze of raciale doeleinden.

Naast de Interpol-werkgroep die beslist over publicatie van de signaleringen, heeft Interpol ook een commissie die klachten behandelt.

‘Op Belgisch niveau is er een Nationaal Centraal Bureau Interpol dat de wettelijkheid en het neutraliteitsprincipe van de Red Notice controleert’, zegt de persdienst. ‘Dat gebeurt met bijzondere aandacht voor de signaleringen afkomstig van autocratische regimes. Ook de magistratuur gaat in samenwerking met de FOD Justitie de legaliteit van de Red Notice na.’

Tweede grootste financier

Na de VS is China de belangrijkste financier van Interpol. Vorig jaar ging het om een bijdrage van zo’n 12 miljoen euro. China financiert regelmatig ook speciale Interpol-operaties, waaronder enkele gericht op telecommunicatiefraude en illegale wapenhandel.

In een verklaring aan ICIJ zegt Liu Pengyu, een woordvoerder van de Chinese ambassade in Washington D.C., dat ‘de Chinese regering zich strikt houdt aan het internationaal recht en de soevereiniteit van andere landen’. Liu ging niet in op specifieke vragen over het gebruik van Interpol door China. Ook het Chinese ministerie van Openbare Veiligheid reageerde niet op vragen van ICIJ.