Charlotte Bellis: hoe de taliban progressiever lijken dan het Nieuw-Zeelands covidbeleid

Nieuw-Zeeland telt amper 53 doden sinds de uitbraak van covid-19. Vooral het kordate grensbeleid helpt in het voorkomen van erger. Maar ‘als de taliban je – een zwangere, ongehuwde vrouw – een veilige haven bieden, weet je dat je situatie gestoord is.’ Of hoe de Nieuw-Zeelandse journaliste Charlotte Bellis en haar partner, de Belgische fotograaf Jim Huylebroek, haar geboorteland niet binnen mogen.

De Belgische fotograaf Jim Huylebroek is fotograaf voor de New York Times in Afghanistan. Zijn partner Charlotte Bellis is een Nieuw-Zeelandse journaliste, en was tot recentelijk correspondent voor de internationale nieuwszender Al-Jazeera in Afghanistan. Bellis maakte internationaal naam toen ze de taliban op hun eerste persconferentie na de machtsovername vroeg: ‘Wat gaat u doen om de rechten van vrouwen en meisjes te beschermen?’ Ze schrijft in een column die zaterdag in The New Zealand Herald werd gepubliceerd dat het ‘botweg ironisch’ is dat ze nu dezelfde vragen aan haar eigen regering stelt.

‘Als de taliban je – een zwangere, ongehuwde vrouw – een veilige haven bieden, weet je dat je situatie gestoord is’, schreef Bellis in haar column.

Een week na die aparte persconferentie werd Bellis zwanger. Toen ze in september naar het hoofdkwartier van Al-Jazeera Qatar wilde terugkeren, had ze een volledig nieuw probleem. Seks voor het huwelijk is strafbaar in Qatar. Je kan er dus niet als ongehuwde, zwangere vrouw verblijven. Dus nam ze in november ontslag van Al-Jazeera met de idee naar Nieuw-Zeeland terug te keren.

Dat dacht ze althans.

In november kondigde de regering van premier Jacinda Ardern aan dat de grenzen in februari voor Nieuw-Zeelanders terug zouden opengaan. Vanaf april zou dat het geval zijn voor buitenlanders. Dat paste perfect in de kraam van Bellis en Huylebroek. Het koppel trok daarom naar België om de tijd te overbruggen. ‘Nieuw-Zeelanders kunnen niet langer dan 3 maanden per 6 maanden in Belgie blijven, en we hebben een groot deel daarvan al daar doorgebracht met Kerst’, laat Huylebroek aan Knack.be weten. ‘Ze heeft er ook geen verzekering voor gezondheidszorg.’

Loterij

Knack.be vroeg na bij de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ). Die info klopt. Er is wel een type visum dat een langer verblijf toelaat voor een beroepsjournalist, maar daarvoor zou Bellis eerst moeten geaccrediteerd zijn in Belgie, dus een opdrachtgever in Belgie moeten hebben. Asiel zou niet erkend worden omdat ze niet in haar thuisland vervolgd wordt. ‘Een visum kort verblijf C voor medische redenen is een optie, maar gezien mevrouw in Afghanistan verblijft zou dat via de Belgische ambassade in Islamabad moeten gebeuren, wat logistiek niet praktisch/haalbaar lijkt’, laat DVZ weten.

Dus terug naar Nieuw-Zeeland. De regering-Ardern haalt regelmatig internationaal de krantenkoppen als erg succesvol en vooruitstrevend. Amper een half jaar geleden bijvoorbeeld stak de New York Times de loftrompet over Arderns kordate reactie op de uitbraak van deltavariant van het coronavirus. Ook de Washington Post bericht over het succesverhaal tegen covid.

Nieuw-Zeeland bestaat voornamelijk uit twee eilanden op een goede 1.700 km afstand van Australië. Het land heeft – mits enkele korte onderbrekingen – al twee jaar een erg strenge grenscontrole. Je moet 10 dagen in Managed Isolation Quarantaine (MIQ) als je binnen wil. Enkel Nieuw-Zeelandse staatsburgers en mensen met een permanente verblijfsvergunning kunnen gebruikmaken van dit systeem, dat op basis van een loterij werkt. De plaatsen zijn erg beperkt. Dus is er een dagelijkse wachtrij van duizenden aanvragen. Verhalen van burgers die in erbarmelijke omstandigheden in het buitenland gestrand zijn, hebben premier Jacinda Ardern en haar regering in verlegenheid gebracht

Grounded Kiwi’s

Maar de resultaten mogen er wel zijn. Tenminste als je naar het beperkt aantal sterfgevallen kijkt. Sinds de uitbraak van covid in februari 2020 zijn 53 mensen aan covid gestorven. De Nieuw-Zeelandse bevolking bedraagt ongeveer 5 miljoen. Dat is 1 op 100.000 inwoners. Ter vergelijking: buurland Australie heeft 3.718 doden op een totale bevolking van ongeveer 25 miljoen. Dat zijn er 14 op 100.000. Let wel, omikron woedt al langer in Australie, terwijl het in Nieuw-Zeeland nog maar net binnengedrongen is. Belgie heeft 28.957 sterfgevallen op een bevolking van 11 miljoen. Dat zijn 263 doden per 100.000 inwoners.

Bellis probeerde enkele maanden tevergeefs een plek in die loterij te winnen.

Als in december omikron in buurland Australie uitbrak, werd de heropening van de grens in februari uitgesteld en werd de loterij opgeschort. Het koppel zat in de put. Er zat niets anders op dan op een noodprocedure over te stappen om een plaats in MIQ te bemachtigen. Ze hadden de horrorverhalen gelezen over zwangere vrouwen die werden afgewezen. Naar eigen zeggen hadden ze statistieken gezien dat slechts 5 procent van de Nieuw-Zeelanders werd toegelaten als ze niet op hun huidige locatie konden blijven. Slechts 14 procent werd goedgekeurd als er een risico voor hun gezondheid bestond en veiligheid. Ze spraken met de organisatie Grounded Kiwis – die tegen het grenssysteem campagne voert – en advocaat Tudor Clee, die ermee instemde om hun zaak pro deo op zich te nemen. Clee heeft een sterke staat van dienst in het helpen van zwangere Nieuw-Zeelanders die in het buitenland vastzaten.

Ze kregen brieven van Nieuw-Zeelandse verloskundigen en medische experts om de gevaren van een bevalling in Afghanistan en de impact van hoge stress tijdens de zwangerschap te bevestigen. ‘We hebben echo’s, brieven ter ondersteuning van onze relatie, bankafschriften, onze vaccinaties inclusief boosters, bewijs van mijn ontslag en ons reisschema sindsdien toegevoegd’, schrijft Bellis. Het koppel heeft naar eigen zeggen in totaal 59 documenten ingediend bij MIQ en Immigration NZ, inclusief een begeleidende brief van hun advocaat.

Chris Hipkins, de minister verantwoordelijk voort het covidbeleid van Nieuw-Zeeland, vertelde aan de NZ Herald dat zijn kabinet in het geval van Bellis aan de verantwoordelijke functionarissen had gevraagd om te controleren of ze de juiste procedures hadden gevolgd , ‘wat op het eerste gezicht leek om verdere uitleg te rechtvaardigen’, aldus Bellis.

Doodvonnis

De ironie van het verhaal is dat Afghanistan het enige land is waar het koppel een geldige verblijfstitel had. Bellis organiseerde daarom naar eigen zeggen een bijeenkomst met hooggeplaatste talibancontacten. ‘Nee, we zijn blij voor je, je kunt komen en je hebt geen probleem. Vertel mensen gewoon dat je getrouwd bent en als het escaleert, bel ons dan. Maak je geen zorgen. Alles komt goed’, aldus de taliban.

Chris Bunny, het hoofd van het Nieuw-Zeelandse MIQ-systeem, vertelde NZ Herald dat de noodaanvraag van Bellis niet voldeed aan de eis dat ze binnen 14 dagen moest reizen. Hij zei dat het personeel Bellis had benaderd over het maken van een andere aanvraag die binnen de vereisten zou passen.

‘Dit is niet ongebruikelijk en is een voorbeeld van hoe het team behulpzaam is voor Nieuw-Zeelanders die zich in schrijnende situaties bevinden’, schreef Bunny.

Bellis zei dat zwangerschap een doodvonnis kan zijn in Afghanistan vanwege de slechte staat van de kraamzorg en het gebrek aan chirurgische mogelijkheden.

Ondertussen hebben enkele andere Nieuw-Zeelanders, die wel een plek in de loterij hebben kunnen krijgen, uit medeleven hun plaats aan Bellis aangeboden. Er zou ook ander land het koppel asiel aanbieden, maar voorlopig willen ze de naam van dat land niet bekendmaken.