‘Catalaanse eenheidslijst effent pad van onafhankelijkheid, maar Europa graaft zich in’

Na intense onderhandelingen slaan de leiders van de grootste Catalaanse onafhankelijkheidspartijen de handen in elkaar voor de parlementsverkiezingen in Catalonië eind september. Voor N-VA-parlementsleden Mark Demesmaeker, Peter Luykx en Jan Van Esbroeck getuigt deze onafhankelijkheidslijst van een uniek momentum voor Catalonië én voor de Europese Unie.

De grootste politieke formaties CDC (de centrumrechtse partij van regeringsleider Artur Mas) en het links-republikeinse ERC staan voor het eerst op één lijst, samen met onder meer ecologisten en politiek ongebonden bekende Catalanen. Verenigd in verscheidenheid schuiven zij de ideologische tegenstellingen opzij om een Catalaanse staat te realiseren. Deze historische eenheidslijst maakt van de komende regionale verkiezingen een de facto referendum over de Catalaanse onafhankelijkheid.

Die nakende onafhankelijkheid komt echt niet uit de zonnige Spaanse lucht vallen. Madrid heeft de voorbije decennia met haar halsstarrig optreden de Spaans-Catalaanse relaties onder het vriespunt geplaatst. Het nam de Catalaanse vragen voor meer fiscale autonomie en meer sociaaleconomische hefbomen voor een eigen beleid op maat nooit echt in overweging. Catalonië is de economische motor van Spanje, maar verliest 8 % van zijn primair inkomen aan fiscale transfers. Klinkt bekend in de Vlaamse oren.

Maar ook in domeinen als onderwijs en cultuur – die bij ons duidelijk bij de gemeenschappen horen – moeien de Madrileense machthebbers zich. Dat stiefmoederlijk gedrag heeft het Catalaans streven naar onafhankelijkheid enkel maar versterkt. Spanje reageert vooralsnog met provocaties en pesterijen. Zo startte de Europese voetbalbond UEFA een disciplinair onderzoek tegen FC Barcelona op vraag van de Spaanse regering. En dat omwille van Catalaanse vlaggen en liederen tijdens de finale van de Champions League…

De Partido Popular-regering onder leiding van premier Rajoy maakt zich met dergelijke maatregelen mateloos onpopulair bij de Catalanen en plaatst Spanje definitief buitenspel in hun harten. Een Catalaans huis onder een Spaans dak zal eeuwig als een weeshuis aanvoelen.

Wat als…de onafhankelijkheidslijst wint?

Als de Catalaanse eenheidslijst op 27 september de verkiezingen wint, zal de nieuwe regering binnen achttien maanden de onafhankelijkheid van Catalonië afkondigen. Meteen na de stembusslag wil ze beginnen met de opmaak van een Catalaanse grondwet en de structurele uitbouw van de onafhankelijke staat.

De huidige Catalaanse regeringsleider Artur Mas is alvast op zoek naar Europese steun voor het Catalaanse staatsproject. Als een echte staatsman – beheerst maar begeesterd – maakt hij het Oude Continent warm voor een nieuwe Europese lidstaat. Zo ontmoette Mas begin juli Vlaams minister-president Geert Bourgeois en ondertekenden ze een samenwerkingsakkoord tussen Vlaanderen en Catalonië. Naast samenwerking op domeinen als landbouw, jeugdbeleid en economie, willen Vlaanderen en Catalonië ook het subsidiariteitsbeginsel in Europese aangelegenheden benadrukken. Vlaanderen houdt wel degelijk rekening met een Catalaans onafhankelijkheidsscenario.

En dat doet blijkbaar ook Denemarken. ‘Folketinget’, het Deens Parlement, steunde in een recente resolutie het universele recht op zelfbeschikking. Denemarken schaart zich daarmee nog niet expliciet achter een Catalaanse staat, maar is van oordeel dat het Catalaanse volk het debat mag voeren en dat een keuze voor onafhankelijkheid moet gerespecteerd worden.

Bij elke opening naar nog maar een debat over Catalaanse onafhankelijkheid sluiten Madrid en het Europees establishment de rangen en voeren een slecht stuk theater op. ‘Als de Catalanen voor een eigen staat durven gaan, duwen zij zichzelf in een politiek, economisch en sociaal isolement,’ luidt het dreigement. Jammer genoeg laten vele Europese lidstaten zich verlammen door dergelijke uitspraken en riskeren ze geen duidelijk standpunt. De Catalanen effenen het pad van de onafhankelijkheid, maar de Europeanen graven zich in. Onverantwoord.

Van een Indian Summer naar een Catalaanse lente

Heel Europa is immers betrokken partij in dit verhaal. Als een eventuele Catalaanse onafhankelijkheid en toetreding tot de Europese Unie niet constructief verloopt, zal dit zijn weerslag hebben op de globale Europese economie. Internationale bedrijven en burgers zullen nodeloos geconfronteerd worden met rechtsonzekerheid. Een soepele toetreding van Catalonië tot de EU zou in ieders voordeel zijn, niet in het minst voor Spanje zelf. Bovendien blijkt uit een onafhankelijke studie dat een Catalaanse staat meer groei en jobs zal creëren.

Ook in het Vlaams en federaal parlement mogen we niet blind zijn voor de Catalaanse kwestie. Nochtans is de oplossing voor dit onafhankelijkheidsvraagstuk erg simpel. Kiest een meerderheid van de Catalanen voor een eigen staat, dan mogen we niet wegkijken.

Het belooft een hete maand september te worden in Barcelona en omstreken. Hopelijk verandert de klassieke ‘Indian Summer’ er eindelijk in een echte Catalaanse lente.

Mark Demesmaeker, Europees parlementslid voor de N-VA

Peter Luykx, federaal parlementslid voor de N-VA

Jan Van Esbroeck, Vlaams parlementslid voor de N-VA