Canadian Psycho: Luka Magnotta, de profetische moordenaar die toch zielig werd

Luka Magnotta (de ‘Canadian Psycho’) deed, net zoals Marc Dutroux indertijd in België, de zekeringen van de maatschappij springen. In dit geval ging het ook om een nieuw kwaad: een moord die vrijwel live op het internet werd getoond, en die zonder dat publiek op het internet misschien nooit zou zijn gepleegd. Verslag uit Montréal, waar Magnotta nu vooral zielig is geworden.

Elke zaterdag brengt Rudi Rotthier, onze correspondent in Canada en de VS, u een achtergrondverhaal vanuit de stad of streek waar hij op dat moment resideert.

Toen de rechter deze week het proces tegen Luka Magnotta op gang bracht, was de belangstelling buiten heel groot, met pers uit de hele wereld verzameld voor het gerechtsgebouw in Montréal. Maar binnenin de kleine rechtszaal was er niets speciaals georganiseerd. Er zijn geen camera’s, er is nauwelijks plaats voor familie van dader en slachtoffer, 1 plaats voor de eerste, 2 voor de tweede. De pers mag in beurtrol enkele plaatsen innemen. Er zijn 14 juryleden, dat is wel uitzonderlijk, 2 meer dan gebruikelijk, omdat men vreest dat enkelen gedegouteerd zullen afhaken.

De juryleden moesten tweetalig zijn, want in een officieel Franstalige stad is de beschuldigde eentalig Engels. De pers geeft niet weer hoe Magnotta reageert. Hij heeft tot dusver welgeteld vijf keer gesproken, om op de vijf beschuldigingen ‘niet schuldig’ te antwoorden. Dat wil zeggen: hij heeft weliswaar alles gedaan wat hem ten laste wordt gelegd, van het doden van een man, over het schenden van diens lijk (niet duidelijk of het alleen om necrofilie gaat of ook om kannibalisme), tot het bedreigen van de eerste minister, maar hij was ten tijde van het misdrijf niet in staat de draagwijdte van zijn daden in te schatten en te beseffen dat hij iets fout deed.

Zo ziet zijn advocaat het, die ook al heeft gezegd dat de zorgvuldige planning van het misdrijf deze verdediging niet in de weg staat. Die aanpak van de verdediging maakt eigenlijk de feitelijke getuigen overbodig, al passeren ze in een eindeloze serie toch de revue: er zijn ruim 60 getuigen door het openbaar ministerie gedagvaard.

De nieuwe moordenaar

Kort na zijn arrestatie had Magnotta, nu 32, in beperkte kringen een heldenstatus verkregen. Hij werd met fanmail bestookt – die hij soms beantwoordde. Men vroeg hem om advies, niet alleen vanuit Canada trouwens. Een huisvrouw met kinderen uit Toronto wist te melden dat ze verliefd op hem was. Iemand begon een bustour rond de ‘Canadian Psycho’ in Montréal, waarbij zijn appartement, en de plaatsen die met zijn misdrijven verband hielden, getoond werden. Een ander bood hem een Armani-pak aan, of een gratis operatie bij een plastisch chirurg.

Voor een veel grotere groep was hij de verpersoonlijking van een groot en onrustbarend kwaad – de scrupuleloze dader die, zoals Marc Dutroux indertijd in België, de zekeringen van de maatschappij deed springen. In dit geval ging het ook om een nieuw kwaad, zei men: een moord die vrijwel live op het internet werd getoond, en die zonder dat publiek op het internet misschien nooit zou zijn gepleegd.

Onopvallend

Magnotta was zijn klasgenoten niet opgevallen. Hij was in 1982 als Eric Newman geboren in Scarborough, een stad aan de rand van Toronto in de Canadese provincie Ontario. Hij had, beweerde hijzelf volgens een transseksuele minnares, een heel ongelukkige jeugd gehad. Zijn vader was schizofreen, zijn ouders scheidden vrij snel, hij trok bij grootouders in die ook scheidden. Ergens, niet gespecifieerd, is hij, volgens die minnares, seksueel misbruikt.

Eens volwassen begon hij een verhouding met een mentaal gehandicapte vrouw, die hij geld afluisde, ongeveer 10.000 dollar (7.000 euro), en seksueel mishandeld zou hebben. Die tweede klacht liet men, tot ontsteltenis van zijn toenmalige advocaat, die deze beschuldiging erger vond dan de eerste, vallen. ‘Zijn slachtoffer was misschien nog in leven als zijn naam toen op de lijst van seksuele misdrijven was gekomen’, zei de advocaat later.

Newman pleitte schuldig voor de diefstal en kwam ervan af met een voorwaardelijke straf.

Heel opvallend

Hij wilde een nieuwe leven beginnen, veranderde zijn naam in 2007 officieel in Luka Rocco Magnotta, en begon een carrière als pornoacteur, als escorte/homoprostituee en als stripper. Het is onduidelijk hoe succesrijk die carrière was. Het aantal films in het publiek domein bleef beperkt. Hij hengelde ondertussen ook naar plaatsjes in realityshows. Hij deed auditie voor een programma over plastische chirurgie, en voor een programma voor homomodellen, Coverguy. In beide gevallen geraakte hij niet door de schiftingsronde.

Hij zei wel, tijdens de schifting van het chirurgieprogramma, Plastic makes Perfect, dat hij zijn neus al had laten bijwerken, en dat hij twee haaroperaties had gehad. Hij was toen 25 of daaromtrent. ‘Het uiterlijk is het enige wat er toe doet. Op de tweede plaats komt intelligentie, en ik weet niet wat op de derde plaats kan komen. Maar uiteindelijk is uiterlijk toch allesoverheersend’.

Hij had er ook aan gewerkt om een heel lage stem te krijgen. ‘Als ik iets wil dan kan ik het’, zei hij tijdens de auditie voor het modellenprogramma, als antwoord op de vraag of hij binnen de twee weken meer spieren kon kweken. In het andere programma had hij gesproken over plannen om borstimplantaten te nemen, zodat hij er forser zou uitzien.

Ergens in deze periode begon hij een verhouding met een veel oudere fotograaf, die hem meenam op reizen naar onder meer Parijs en Rusland.

Virtueel een ster, met 70 Facebookpagina’s

Magnotta ontdekte het internet, en voelde er zich als een vis in vers water. Geholpen door de reizen publiceerde hij een grotendeels verzonnen biografie, met vaak getrukeerde foto’s. Hij bleef niet bij een personage, hij bedacht meerdere levensverhalen voor zichzelf. In totaal heeft de politie 70 Facebookpagina’s onder verschillende identiteiten gevonden, en 20 websites. Niemand die weet of alles is teruggevonden.

Via zijn websites en Facebookpagina’s probeerde hij beroemd te worden. Lanceerde hij eerst zelf het gerucht dat hij een relatie had met Karla Homolka, een bekende Canadese moordenares, om vervolgens te gaan klagen bij de Toronto Sun dat men zijn carrière met dat soort geruchten om zeep hielp. Hij had op zijn website (of één van zijn websites, die nog altijd te bezoeken valt) geklaagd over het feit dat zijn identiteit gestolen was en dat anderen in zijn naam verschrikkelijke dingen deden en zegden.

In de wereld waar de zon schijnt, was hij absoluut niet succesrijk. Hij was, zeggen sekspartners, alleen met zichzelf bezig. Behalve de computer was de spiegel zijn voornaamste gesprekspartner. Hij was zodanig met zijn computer bezig dat hij niet langer veel werkte. Hij woonde in vrij armoedige omstandigheden. Maar in die andere realiteit, van het internet, voelde hij zich een ster, fotoshopte hij zichzelf in luxesituaties, met dure auto’s, op luxereizen.

Hij wilde, dat zeggen zijn ex-partners ook unaniem, aandacht, en meer dan aandacht: roem.

Kattenmoordenaar

En toen dat niet heel goed wilde lukken, vond hij iets dat wel onmiddellijk aandacht opleverde. Hij doodde kattenjongen en maakte de opnames wereldkundig (hij stopte de katten in een plastic zak en zoog dan met een stofzuiger hun lucht weg).

Vrijwel onmiddellijk, binnen het halfuur, kwam een actiegroep tegen dierenleed in actie. Binnen het uur was er een Facebookpagina met duizenden likes teggen zijn filmpje. Magnotta had zijn IP-adres verborgen, en men zocht in eerste instantie vergeefs naar de dader. Maar telkens als de zoektocht dreigde te stokken, gaf Magnotta zijn tegenstanders een tip. Zo loste hij eerst een geblurde foto van zichzelf met de poezen. Toen dat niet voldoende bleek, verspreidde hij de hele foto, waarop zijn gezicht duidelijk te zien was.

En toen dat ook nog onvoldoende bleek, tipte hij zijn achtervolgers met zijn naam, Luka Magnotta, weliswaar met foute informatie over zijn leven: geboren in Rusland en woonachtig in de buurt van Los Angeles.

Via de naam kwam men uit in Toronto, waar de politie hem zocht. Hij was net verhuisd, zo bleek.

Na 9 maanden wilden de dierengroep de zoekactie stopzettenn.

Maar opnieuw bracht Magnotta de zaak zelf terug onder de aandacht. Hij liet een python een kat opeten. Hij maakte een kat met tape vast aan een bezemsteel en verdronk het dier in een badkuip.

Hij trok naar Londen waar hij de krant The Sun contacteerde ‘om zijn naam te zuiveren’. Men probeerde hem die dode katten in de schoenen te schuiven, zo zei hij tegen journalist Alex West. Een paar dagen later ontving West een anonieme mail die hij onmiddellijk met Magnotta associeerde. De schrijver kondigde volgende misdrijven aan. ‘Dit keer zullen de slachtoffers geen kleine dieren zijn. Zie je, doden is anders dan roken. Je kunt ophouden met roken. Maar eens je doodt en bloed proeft, is het onmogelijk te stoppen’.

West stapte naar Scotland Yard, maar er werd niet opgetreden omdat de misdrijven buiten de jurisdictie gebeurden.

Een half jaar werd het dreigement uit de mail gerealiseerd.

Trailer van de moord

Magnotta was naar Montréal verhuisd. Hij had de huiseigenaar, op wie hij een goede indruk maakte, verteld dat hij er werk op het oog had en dat zijn kind in de buurt leefde. Het is niet duidelijk of hij echt een kind heeft. Een maand voor de daad had hij een psychiater bezocht – misschien om voorafgaand ontoerekeningsvatbaar verklaard te worden. De psychiater vond de mentale staat onduidelijk. Volgens zijn advocaat is hij wel bij eerder bezoek aan een andere psychiater als schizofreen omschreven. Het is niet zeker of Magnotta ook tijdens dit gesprek de schuld in de schoenen schoof van een dominante man die hem als zijn slaaf dwong misdaden te begaan, maar dat had hij eerder tegenover vrienden wel volgehouden. Men verplichte hem slecht te zijn. De dominante man is nooit teruggevonden, als hij bestaat.

Magnotta begon op gore sites publiciteit te maken voor een misdrijf dat hij zou gaan plegen. Hij maakte een trailer, die hij een week tot tien dagen vooraf lanceerde. In die trailer is een vastgebonden jongeman te zien, die als twee druppels water op het latere slachtoffer lijkt, maar, zo werd deze week voor de rechtbank onthuld, hem niet was. Wie het wel was, is niet gepreciseerd, maar ‘hij besefte allicht niet hoe gelukkig hij was’, zo commentarieerde een krant.

Op 24 mei 2012 registreerden camera’s aan zijn appartement hoe hij met Lin Jun, een 33-jarige Chinese werkstudent, het appartementsgebouw inliep. De twee, ongeveer even groot en met dezelfde bouw, converseerden ontspannen. Het is onduidelijk of ze mekaar eerder hadden ontmoet. Lin, die ooit met een vrouw getrouwd geweest was, maar neigde naar mannen, stond onder druk van zijn ouders om opnieuw te trouwen.

Een paar uur later stond een video van Lins dood op het net, van de rug gefilmd. Hoe hij met een ijspriem werd vermoord, aan stukken gesneden werd, hoe zijn vlees aan een hond werd gevoerd. Hoe Magnotta op allerlei manieren het lichaam misbruikte.

Dat was niet het einde van de planning.

De beveiligingscamera’s registreerden talloze tochten van Magnotta, die ‘afval’ kwam deponeren. Vaak anders gekleed, één keer in de kleren van het slachtoffer. Bij elke tocht besteedde hij aandacht aan zijn spiegelbeeld.

Hij haalde een koffer in huis waarin hij de tors van zijn slachtoffer versleepte.

Het hoofd deponeerde hij in een park aan het eind van een metrolijn. Linkervoet en linkerhand stuurde hij naar de hoofdkwartieren van de Conservatieve Partij van premier Harper en naar de Liberale Partij. In het geval van de Conservatieve Partij voegde hij een bedreigende brief aan de premier en diens echtgenote toe, op purper, zijden papier, met een hartje erop. Ze ‘zullen weten wie dit is. Ze hebben het gruwelijk verkloot’, was de boodschap aan de premier.

Hij stuurde ook resten naar twee scholen in Vancouver. In alle gevallen is het niet duidelijk waarom hij die bestemmelingen koos. Voor een school in Vancouver bevatte het purperen briefje een veel explicieter dreigement: ‘Roses are Red. Violets are Blue. The police will need dental records to identify you. Bitch.’

Parijs, Berlijn

Magnotta sloeg op de vlucht, naar Parijs eerst en dan naar Berlijn. Hij had enige mist gezaaid, hoopte hij, door in de afvalzakken met lichaamsresten ook een deel van zijn eigen identiteitspapieren achter te laten.

De politie dacht inderdaad even dat Magnotta het slachtoffer was.

Goed een week na het misdrijf werd hij in Berlijn gearresteerd, in een internetcafé – hij was zo nieuwsgierig naar reacties op zijn misdrijf dat hij wel moest gaan kijken. De gerant herkende hem en verwittigde de politie.

Magnotta is in zekere zin een moderne misdadiger, hij werd opgezogen in het net, waar leugen en werkelijkheid, zo schreef hij op een van zijn websites, ‘niet langer te onderscheiden zijn’, en ‘waar je nooit zeker bent dat een mail die verstuurd wordt ook echt van de verzender afkomstig is’. Een wereld waar alles kan en waar men voor niets verantwoordelijk is, een wereld met eigen verwachtingen die moeten ingelost worden, een wereld waar pretentie een eigen realiteit krijgt.

‘Er is me vaak gezegd dat ik er onthutsend goed uitzie’, aldus Magnotta, die het dan zelf onder een andere naam beaamde. Een wereld waarvoor het gerecht (enkele jaren geleden dan toch) nog geen weerwerk biedt. Dat moderne deel leek van Magnotta een tijd een profetische moordenaar te maken, de moordenaar van de toekomst, zonder scrupules en wreed. Het was dat aspect dat in Canada als onrustbarend werd gezien. Hij kon een voorloper zijn, een voorbeeld voor gelijkgestemden, hij kon een epidemie van geweld op gang brengen.

Zielig

Intussen is heel duidelijk gemaakt dat Magnotta in zekere zin ook een ouderwets parcours heeft gevolgd. Hij is iemand die de maatschappij een oerschuld toedicht (misschien het seksueel misbruik uit zijn jeugd), die hem het recht geeft zelf boosaardig te zijn. En zoals wel meer bekende moordenaars is hij klein begonnen, met dierenleed, om over te gaan tot geweld op mensen.

Hij werd, zoals hij dat zijn korte leven lang wenste, beroemd. Er kwamen steungroepen op het net, fans, die tourbus, maar dat alles lijkt intussen dood of op sterven na dood. De stilzwijgende metropassagiers lezen nog altijd over hem, in een van de twee gratis kranten van Montréal.

Het proces, dat nog vele weken zal duren, brengt bijna dagelijks onbekende feiten aan het licht, en de live-blogs worden druk gevolgd. Maar de fascinatie van twee jaar geleden lijkt wat voorbij. Magnotta is nu behalve griezelig en goor, en ‘de moordenaar van de toekomst’, nu toch vooral zielig. ‘Er is in de wereld wel wat anders aan de hand’, zegt een lezeres die uit haar gratis krant opkijkt en van het bericht over Magnotta overschakelt naar een artikel over IS.