Canada en Mexico in het gelid: Trump speelt oefenronde met invoerheffing van 25 procent

Deze week liet Donald Trump al een oefenschot horen in zijn plan om met invoertarieven de wereld en de VS-economie naar zijn hand te zetten. Hij kondigde aan Canada, Mexico en China op dag één van zijn presidentschap aan zware invoerbelastingen te zullen onderwerpen. Enkele dagen later werden de branden al een beetje geblust, maar de onzekerheid over wat de wereld en daarbij Europa boven het hoofd hangt, is voelbaar.

 Nog ruim anderhalve maand duurt het voor Donald Trump echt opnieuw president is, maar in afwachting stuurde hij op zijn eigen Truth Social toch al een raket op de grootste handelspartners van de VS af. Tegen alle producten die uit Canada en Mexico worden ingevoerd, signaleerde hij, komen er met een van zijn allereerste presidentiële besluiten nieuwe invoerheffingen van 25 procent. Tegen China zal er een extra heffing van 10 procent worden aangerekend. Die nieuwe invoerheffingen zou Trump instellen voor zolang die landen niet alles in het werk stellen om de instroom van illegale drugs, onder meer fentanyl, en illegale migratie te stoppen.

‘Het mooiste woord in het woordenboek’

Over de vraag waarom Trump nu al onrust stookt in die landen, lopen de meningen uiteen. De aanzienlijke invoerrechten vormden de hoeksteen van zijn verkiezingsprogramma. Trump werd er bij momenten lyrisch over. ‘Tariff is voor mij het mooiste woord in het woordenboek’, zei hij onder meer. Die invoerrechten zouden hem toelaten personenbelastingen te verlagen, misschien zelfs af te schaffen.

Met invoertarieven wil hij ook de industriële productie in eigen land aandrijven. En hij zal ze gebruiken als drukkingsmiddel om (voor hem) gunstige handelsakkoorden af te sluiten.

Dat was dus een mogelijkheid. Dat hij in herinnering wou brengen dat die kiesbelofte nog altijd in zijn gedachten speelt.

Er was een andere mogelijkheid voor de vroege interventie. Zijn pas genomineerde minister van Financiën Scott Bessent is een koele minnaar van invoertarieven. Hij ziet ze, blijkens toespraken die hij eerder dit jaar en nog vorige maand hield, als een onderhandelingsmiddel, als een element dat de nationale veiligheid ten goede kan komen en derde landen kan dwingen hun eigen tarieven te verlagen: ‘Het tariefwapen zal altijd geladen zijn, maar zelden afgevuurd worden’, sprak hij. Dat staat ver van ‘het mooiste woord in het woordenboek’ en een passe-partout om de staatskas gevuld te houden, terwijl de individuele belastingen van Amerikanen verlaagd worden.

Als er een verschil is tussen wat een minister beweert en wat Trump beoogt, volgt een soort bolwassing. Eerder deze maand maakte de genomineerde minister voor Volksgezondheid, Robert Kennedy, opmerkingen over Trumps dieet en het geserveerde voedsel op Trumps campagnevliegtuig. ‘Campagnevoedsel is altijd slecht, maar het voedsel dat op dat vliegtuig geserveerd wordt, is als vergif’, aldus Kennedy. ‘Er is eigenlijk geen keus. Je krijgt ofwel Kentucky Fried Chicken ofwel Big Macs.’

Kort daarna ensceneerde Trump een foto waarbij Kennedy met duidelijke gêne – gedwongen? – aan een hamburgermaaltijd met nuggets en cola begon. Dat werd toen ook gezien als een poging van Trump om zijn minister op zijn plaats te zetten, en nog voor hij in functie is een toontje lager te laten zingen. Kennedy wil van gezondere voeding, en de strijd tegen ongezonde toevoegingen aan voedsel, actiepunten maken. Dan is zo’n foto het perfecte voer voor zijn vele tegenstanders.

POV: walking by the cool kids table 🇺🇸 pic.twitter.com/RWkw6CufKB

— Margo Martin (@margomartin) November 17, 2024

Illegale wapens uit de VS

De impact van Trumps tariefaankondiging was nog relatief beperkt. De beursaandelen van automerken (die hun onderdelen vaak uit Mexico importeren) zakten. China hield zich gedeisd omdat 10 procent extra nog meevalt, in vergelijking met de 60 procent invoerheffingen die Trump tijdens zijn campagne tegen dit land in het vooruitzicht stelde. ‘Niemand zal winnen in een handels- of tarievenoorlog’, aldus een woordvoerder van de Chinese ambassade in de VS.

Mexico en Canada – die elk ruim drie kwart van hun export slijten aan de VS – reageerden verbolgen maar verschillend. Bij Canada was een element van verzet ook het feit dat het land op hetzelfde niveau geplaatst werd als Mexico. De regering Justin Trudeau, die toch al kampt met hoge impopulariteit, vindt dat zij veel beter scoort inzake grensbewaking. Canada kan ook bogen op strenge eigen importtarieven tegen China, waarbij een recente 100 procent heffing op uit China afkomstige elektrische voertuigen. Chrystia Freeland, Canada’s minister van Financiën, zei recent dat haar land ‘zeer gelijklopend’ is met de VS inzake China. Canada maakt zich ook sterk dat het geen Amerikaanse banen steelt – een verwijt dat Trump aan Mexico maakt. Trudeau reisde vrijdag naar Florida voor een bezoek aan Trump, in de hoop enige plooien glad te strijken.

Vanuit Mexico kwam president Claudia Sheinbaum met een ronkend geschreven weerwoord aan Trump. ‘Voor elk importtarief komt er een tegentarief, tot we onze gezamenlijke bedrijven in gevaar brengen. Jawel, gezamenlijk. Bij voorbeeld: onder de voornaamste Mexicaanse exportbedrijven richting VS zijn General Motors, Stellantis en Ford Motor Company, die sinds 80 jaar in Mexico actief zijn. Waarom die (Amerikaanse, red.) bedrijven belasten met invoertarieven?  Zo’n maatregel zou onaanvaardbaar zijn en zou leiden tot inflatie en banenverlies in zowel de VS als Mexico.’

Ze wees ook op de illegale wapenhandel vanuit de VS naar Mexico.

‘Zeventig procent van de illegale wapens die bij misdadigers in Mexico in beslag genomen worden, komen uit uw land.’ Mexico, ging ze verder, ‘produceert deze wapens niet, en Mexicanen gebruiken geen synthetische drugs. Tragisch genoeg is het in ons land dat levens verloren gaan als gevolg van de vraag naar drugs in het uwe.’

Goed een dag later, na een telefoongesprek tussen Trump en Sheinbaum, leken beide partijen minder uit op confrontatie, al waren ze het onderling niet eens over wat er precies was gezegd. Trump, die het gesprek als ‘wonderbaar’ omschreef, beweerde dat Sheinbaum had toegezegd dat ‘migratie doorheen Mexico’ te zullen stoppen, wat betekent ‘effectief de zuidelijke grens te sluiten’. Sheinbaum ontkende dat ze dit had beloofd: ‘Mexico’s houding bestaat er niet in om grenzen te sluiten maar om bruggen te bouwen.’

Sheinbaum van haar kant stelde na het gesprek dat er ‘geen potentiële tarievenoorlog’ zal zijn. ‘We kwamen overeen dat er een goede relatie zal zijn.’

Commentatoren aan beide zijden van de grens leken het erover eens dat er ten gronde niets was veranderd. De onzekerheid over de tarieven blijft, echte toegevingen van Mexico waren er niet gekomen, maar er was gesproken, wat op zich beter is dan stilzwijgen.

Pre-tariefkortingen

Die onzekerheid zal zich wereldwijd verspreiden eens Trump echt het wapen van de tarieven gaat hanteren.

Joe Biden, in een zeldzaam commentaar op wat zijn opvolger na diens verkiezingsoverwinning uitricht, noemde het initiatief van Trump ‘contraproductief’. ‘Ik hoop dat hij het heroverweegt.’ ‘Het laatste wat we nodig hebben is dat deze relaties (met buren Mexico en Canada) om zeep geholpen worden.’

Met tarief- en tegentarief kan de inflatie in de VS en elders weer toenemen. Inflatie was net wat de Democraten en hun presidentskandidaat in de aflopende legislatuur heeft genekt. Zal Trump riskeren dat inflatie hernieuwd de kop opsteekt, of kan die inflatie gecounterd worden door – zoals hij en zijn minister van Financiën verhopen – de olieproductie massaal te verhogen, zodat inzakkende olieprijzen de kost van de tarieven compenseren? Of komt er snel een inlandse productie ter vervanging van duurdere import? Kunnen de kinken in de productielijnen – vele industrieën betrekken onderdelen uit landen die volgens Trump extra invoerrechten zullen moeten betalen – gecompenseerd worden door uitzonderingen op de tarieven toe te staan? En kunnen alleen vrienden en donoren die uitzonderingen krijgen of ook anderen?

De wereldwijde ongerustheid over Trumps tarieven leidde volgens The Wall Street Journal tijdens Black Friday al voor een nieuwe verkooptruc. Meerdere bedrijven hielden pre-tariff sales, kortingen voor Trumps heffingen van kracht worden. Koop nu vooraleer de prijzen verdubbelen, maande bijvoorbeeld meubelbedrijf Finally Home Furnishings, in een doemrijke voorspelling over wat de consument te wachten staat.