‘Buigt Iran het hoofd? In het Midden-Oosten zijn alle conflicten met elkaar verstrengeld’

Van Gaza tot Beiroet en van Aleppo tot Teheran en Riyad: in het Midden-Oosten hebben alle conflicten met elkaar te maken.

Alsof alle ellende in het Midden-Oosten nog niet groot genoeg was, wordt er nu ook in Syrië weer zwaar gevochten. De islamistische militie Hayat Tahrir al-Sham rukte onverwacht en zonder veel tegenstand op naar Aleppo, na Damascus de tweede stad van het land. Het regeringsleger veroverde Aleppo in 2016 met de steun van Rusland en Iran, die op dit moment elders andere zorgen hebben. Rusland probeert in Oekraïne nog snel terrein in te palmen, voor Donald Trump in januari opnieuw president van de Verenigde Staten wordt. Hezbollah, de belangrijkste bondgenoot van Iran in de regio, kreeg net een bolwassing van Israël in Libanon.

Israël bombardeerde de voorbije maanden trouwens ook met grote regelmaat Iraans militair verkeer in Syrië. Zo zijn alle conflicten in het Midden-Oosten uiteindelijk allemaal met elkaar verknoopt. Een gevolg van de recente ontwikkelingen is alvast dat Teheran nu veel minder stoere oorlogstaal spreekt dan, pakweg, een maand geleden. Het liet ook de laatste, zware Israëlische aanval op zijn militaire infrastructuur alsnog onbeantwoord. Het is zeer de vraag of dat antwoord er nog komt.

Die wijziging van toon komt echt niet toevallig na de winst van Trump in de Amerikaanse verkiezingen en de klap die Hezbollah in Libanon kreeg. Iran herinnert zich de politiek van maximale druk op het land tijdens de eerste ambtstermijn van Trump. Het kan zich een herhaling daarvan economisch niet permitteren. De kandidaat-regeringsleden van Trump zijn Iran ook niet bepaald goedgezind. Teheran liet verstaan dat het met het Westen wil praten – ook over zijn nucleaire politiek. Het opgemerkte gesprek van Trump-adviseur Elon Musk met de Iraanse ambassadeur bij de Verenigde Naties past in dat kader. Iran spoorde Hezbollah ook aan om de wapenstilstand in Libanon te aanvaarden.

De harde aanpak van Gaza en Hezbollah door Israël heeft overigens nog een gevolg. Saudi-Arabië leek op weg om Israël te erkennen. Het heeft dat pad – misschien voorlopig – verlaten. De regio ziet nu een opmerkelijke toenadering tussen de erfvijanden Saudi-Arabië en Iran. Op een gezamenlijke top van de Arabische Liga en de Organisatie voor Islamitische Samenwerking midden november in Riyad over de oorlogen bezwoer de machtige Saudische kroonprins Mohamed bin Salman Israël om de soevereiniteit van Iran te respecteren. Ook dat is een boodschap aan Donald Trump: als hij een einde aan de oorlogen wil maken, kan hij niet om Saudi-Arabië heen.