Brussel, hoofdstad van het democratische Europa, waar demonstreren niet meer kan

In vele Europese landen net als in de VS groeit het protest van maatschappelijke organisaties, vakbonden, boeren, burgers en sommige politici tegen het op handen zijnde TTIP. Maar dat is aan dovemansoren gericht.

CEO’s van multinationale ondernemingen kwamen met Europese toppolitici bijeen in het Brusselse Egmontpaleis tijdens een “Business Summit”. Op de agenda stonden thema’s als het besparingsbeleid om de euro te stabiliseren, en de onderhandelingen van Europees commissaris Karel De Gucht over een Trans-Atlantisch vrijhandelsverdrag (TTIP). Prompt veranderde een stukje Brussel in een gemilitariseerde zone en werden 281 (!) vreedzame manifestanten behandeld als criminelen en willekeurig op hardhandige wijze gearresteerd.

Volgens ervaren vakbondsdemonstranten was het politieoptreden du jamais vu en van in het begin gericht op het provoceren van demonstranten. Die waren waardig en hebben op geen enkel moment geweld gebruikt of zaken vernield. Het politieoptreden heeft bij sommige burgers wellicht enkele illusies over de vitaliteit van de democratie vernield. Volgens Alexis Deswaef, voorzitter van de Liga voor de Mensenrechten, zijn er die dag alleszins illegale zaken gebeurd door de politie. Juridische klachten en een klachtenbundel voor het Comité P zijn in voorbereiding.

Maar nu al dringen zich enkele belangrijke vragen op. Is het toeval dat dit net gebeurde rond een topvergadering over TTIP? Al eerder, bij de Eurotop-demonstraties van de Alliantie D19-20 in december en bij het recente bezoek van de Chinese president, werd duidelijk dat demonstreren in Brussel steeds meer ingeperkt wordt. Waarom? Is Brussel een stad van zijn inwoners en hoofdstad van België, of is het enkel geprivilegieerd terrein om in alle rust de uitverkoop van de Europese democratie te regelen? En wie draagt uiteindelijk de politieke verantwoordelijkheid voor de democratische wanvertoning van vorige week? Wij verwachten in de eerste plaats een antwoord van de Brusselse nota bene socialistische burgemeester Yvan Mayeur. Maar ook iemand als De Gucht, groot verdediger van het liberalisme, zou zich moeten schamen en uitleg verschaffen.

In vele Europese landen net als in de VS groeit het protest van maatschappelijke organisaties, vakbonden, boeren, burgers en sommige politici tegen het op handen zijnde TTIP. Maar dat is aan dovemansoren gericht. Sterker nog, de Gucht verwijt ieder die kritische vragen opwerpt het verspreiden van leugens of misbruik van TTIP voor verkiezingscampagnes. Hoe durven ze zich toch bemoeien met zijn geliefde handelsbesprekingen, die bezorgde onwetenden. Het leek ons nu juist getuigen van een gezond democratisch besef als vele betrokkenen zich actief bemoeien met politieke besluiten en economische beleidsvorming die ingrijpende gevolgen hebben voor het leven van honderden miljoenen mensen.

Op 15 mei kregen de demonstranten een plein toegewezen, ver van het Egmontpaleis. Zo hoefden de hooggeplaatste economische en politieke gasten de demonstranten vooral niet te zien of te horen. Bij de winterspelen in Rusland ging dat ook zo: daar kregen demonstranten een vaak met veiligheidshekken afgesloten plek toegewezen waar ze dan pro forma wat leuzen mochten roepen en hun spandoeken ontrollen. Dat is niet wat met het recht op demonstreren en de vrijheid van meningsuiting is bedoeld, aldus Alexis Deswaef in zijn analyse van wat gebeurde.

Wat staat er op het spel dat er toe aanzet om het recht op vrije meningsuiting zonder blikken of blozen met voeten te treden?

Tot op de dag van vandaag sloten de EU lidstaten wereldwijd maar liefst 1400 investeringsbeschermingsakkoorden. In die akkoorden werd het zwaar bekritiseerde arbitragemechanisme (ISDS) opgenomen. De enkele bilaterale handelsakkoorden die sommige Europese landen al sloten met de VS wil De Gucht nu vervangen door één overkoepelend akkoord. Het akkoord moet een grote transatlantische eenheidsmarkt creëren, waarbinnen de normen aan beide zijden van de Oceaan wederzijds erkend worden of waarbij regelgeving geharmoniseerd wordt. De sociale normen, milieunormen, financiële normen, consumentennormen zoals we die kennen in Europa zullen onvermijdelijk onder druk komen te staan. De grootste eenheidsmarkt uit de geschiedenis staat in de steigers en De Gucht veegt elke kritiek hooghartig van tafel.

Meer en meer vullen sociale media het volledige gebrek aan informatie over de inhoud van de akkoorden in. Zelfs de Europese ministers en een select aantal Europarlementariërs zullen de onderhandelingsteksten alleen mogen inkijken in speciale leeskamers, onder toezicht en zonder opnameapparatuur. De Alliantie D19-20 drukt al maanden de wil uit van vele Europese burgers om volledige transparantie te hebben inzake deze historische onderhandelingen. De willekeurige arrestaties van 15 mei laten opnieuw zien dat de belangen van grote ondernemingen belangrijker zijn dan die van de Europese burgers. Het is onaanvaardbaar om burgers die hun stem willen inbrengen tegen de lobby-industrie massaal te arresteren. Brussel zit als Europese hoofdstad met een groot democratisch probleem.

Terwijl het Europese middenveld verder werkt aan een meer democratisch Europa, lost het vrijhandelsverdragprobleem zich waarschijnlijk zelf op. Nu de snuffelperiode voorbij is en de 5^e ronde vandaag in Washington aan de gang is, begint het overleg steeds moeilijker te verlopen. Onenigheid tussen de VS en de EU over zaken als financiële diensten, openbare aanbestedingen en tarieven laten de eerste barsten zien. Pierre Defraigne, voormalig kabinetschef van gewezen Europees Commissaris voor handel Pascal Lamy, moedigt aan om de onderhandelingen te laten verzanden in hun eigen contradicties. Ook het repressief optreden van de Brusselse autoriteiten mist zijn effect. Het werkt als een rode lap op een stier, en zal de beweging tegen de TTIP enkel versterken.

Ondertekenaars:

Luc Hollands (Alliantie D19-20), Felipe Van Keirsblick (algemeen secretaris CNE), Geert van Istendael, Paul Verhaeghe (Ugent), Paul Goossens, Dominique Willaert (Victoria Deluxe), Eric Goeman (Attac Vlaanderen), Rik De Coninck (secretaris Flemish Milk Board), Albert Martens (em Kuleuven), Caroline Copers (algmeen secretaris Vlaams ABVV), Michel Genet (directeur Greenpeace Belgium), Karim Zahidi (UA), Erik Swyngedouw (Manchester University), Lieven De Cauter (RITS & KULeuven/LUCA), Koen Dille (Masereelfonds & Vooruitgroep), Karel Vanhaesebrouck (ULB & Rits), Raf Verbeke (constituente.be), Pieter Saey (em. Ugent – Vooruitgroep), Eric Corijn (em. VUB), Stijn Oosterlynck (UA), Frank Vanaerschot (Fairfin), Thierry Kesteloot, Petra De Sutter (Ugent), Giselle Nath, Barbara Van Dyck (KULeuven), Ida Dequeecker, Herman De Ley, (em. UGent), Anne Grauwels, Robrecht Vanderbeecken, Hans Van Scharen (publicist), Alma De Walsche, John Vandaele, Monika Triest, Frank Moulaert (Kuleuven), Jérôme Peraya (Action pour la Paix), Pascal Debruyne (Ugent), Pascale Dedecker (LUCA/KULeuven), Johan Van Hoorde, Eric Goeman (woordvoerder Attac Vlaanderen), Karin Verelst (VUB), Kobe Mathijs (kunstenaar), Damien Charles (Quinoa asbl), Omar Jabary Salamanca (Ugent), Michel Vanhoorne (LEF), Sigried Vertommen (Ugent), Bruno Verlaeckt (Voorzitter Algemene Centrale ABVV), Muriel Di Martinelli (Voorzitster ACOD-LRB Brussel), Rudy Janssens (Federaal secretaris ACOD-LRB Brussel), Patrick Delmarquette (Gewestelijk secretaris ACOD-LRB Brussel), Maxime Nys (Adjunct- Gewestelijk secretaris ACOD-LRB Brussel), Chris Kesteloot (KULeuven), Jan Teurlings (UVA), Myriam Djegham (Alliantie D19-20)