In een toespraak in Firenze heeft de Britse premier Theresa May zoals verwacht haar wens uitgedrukt voor een overgangsfase van ‘ongeveer twee jaar’ na het vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie eind maart 2019. Vanuit de EU wordt gematigd positief gereageerd. In Londen zijn de politieke reacties verdeeld.
Volgens May is een overgangsperiode nodig om de nieuwe relatie met de EU te implementeren. Tijdens die periode moeten, volgens haar, de EU en het VK ‘aan de huidige voorwaarden’ toegang behouden tot elkaars markten en de Britten blijven deelnemen aan ‘de bestaande veiligheidsmaatregelen’.
May zei ook dat EU-burgers tijdens deze overgangsperiode nog steeds naar haar land kunnen afreizen om er te wonen en werken. Wel zal er dan een registratiesysteem ingevoerd worden als voorbereiding op het nieuwe immigratieregime.
Hoe lang de hele overgangsperiode zal duren, zal volgens de Britse premier afhankelijk zijn van de implementatie, maar zij gaat momenteel uit van een periode van ongeveer twee jaar.
Beloofd
May zei verder dat haar land ‘de sterkste vriend en partner’ van de EU zal zijn na de brexit en ook in 2019 en 2020 zijn bijdrage aan de Europese begroting zal honoreren. Londen levert jaarlijkst een nettobijdrage van ongeveer tien miljard euro.
Ze beloofde dat haar land zal blijven bijdragen aan de projecten die Londen voordelig acht voor zowel de EU als het VK, aldus de Britse omroep BBC.
‘Ik wil niet dat onze partners bang zijn dat ze meer moeten betalen of minder zullen ontvangen voor de rest van de huidige begrotingsplannen omdat wij vertrekken. De Britten zal de verplichtingen nakomen die we gemaakt hebben tijdens ons lidmaatschap’.
Stroef
De speech in Firenze moet de onderhandelingen over de brexit een nieuw elan geven.
Maandag gaat in Brussel de vierde onderhandelingsronde van start. De gesprekken lopen bijzonder stroef, en het Europese kamp dicht die impasse toe aan het gebrek aan concrete Britse voorstellen.
Reactie EU
De Europese hoofdonderhandelaar Michel Barnier zei in een reactie op de speech van May dat hij open staat voor een overgangsfase. ‘Hoe sneller we een akkoord bereiken over de principes van een geordende terugtrekking op verschillende domeinen, en over de voorwaarden van een mogelijke overgangsperiode die Groot-Brittannië wenst, hoe sneller we klaar zijn om constructieve onderhandelingen te voeren over onze toekomstige relatie’, zo stelt Barnier in een statement.
De Europese hoofdonderhandelaar merkt op dat de Britse regering voor het eerst een verzoek heeft gedaan om tijdelijk te blijven genieten van toegang tot de eenheidsmarkt en van de bestaande samenwerking op veiligheidsvlak na de Britse terugtrekking uit de Europese instellingen in 2019. Hij wijst er meteen op dat de Europese leiders reeds hebben vastgelegd dat in zo’n scenario alle Europese regels blijven gelden, en dat het Hof van Justitie zijn rol blijft spelen.
Voorts looft Barnier ‘de constructieve geest’ van de toespraak van May. Zo omschrijft hij het aanbod van May over de rechten van EU-burgers in Groot-Brittannië als ‘een stap voorwaarts’ en toont hij zich tevreden dat de Britse regering erkent dat ze na brexit niet alle voordelen van het lidmaatschap kan behouden.
Minder positief is Barnier over de aanhoudende vaagheid van de Britse plannen voor de grens tussen Ierland en Noord-Ierland. Hij vraagt ook nog steeds meer duidelijkheid over de Britse financiële verplichtingen.
De Europese hoofdonderhandelaar hoopt in de vierde onderhandelingsronde meer duidelijkheid te krijgen over de precieze implicaties van de Britse financiële beloftes. Midden oktober brengt Barnier voor het eerst verslag uit van de stand van de onderhandelingen aan de Europese leiders. Die moeten beslissen of er voldoende vooruitgang is geboekt in de onderhandelingen over de boedelscheiding om gesprekken over de toekomstige relaties op gang te trekken.
Volgens Guy Verhofstadt, onderhandelaar van het Europees Parlement, legt May met haar verzoek ‘meer realisme’ aan de dag. Maar dat betekent volgens de Belgische oud-premier niet dat de Britten tijdens die overgangsfase kunnen doen wat ze willen. Zo wil hij niet weten van een nieuw registratiesysteem voor EU-burgers die op het eiland willen gaan wonen en werken.
‘Eindelijk, zes maanden na de activering van artikel 50, geeft de Britse regering toe dat er een overgangsperiode nodig zal zijn, zoals het Europees Parlement reeds in april in een resolutie had aangegeven’, zo steekt Verhofstadt van wal. Dat impliceert volgens de liberale fractieleider wel dat de Britten in die periode gebonden blijven aan Europese regelgeving. Dat betekent onder meer: geen registratiemechanisme voor EU-burgers en een Europees Hof van Justitie dat toezicht houdt tijdens de overgangsperiode. Ook wil Verhofstadt duidelijke garanties dat de rechten van EU-burgers in Groot-Brittannië ook na de overgangsperiode gevrijwaard blijven. Zo wil hij vernemen hoe Britse rechters rekening zullen houden met arresten van het Hof van Justitie.
Verhofstadt vindt wel dat May iets meer duidelijkheid heeft geschapen over de financiële afwikkeling van de boedelscheiding, maar ook op dit vlak blijven er openstaande vragen. Zo belooft May betalingen tot 2020, maar zou de overgangsperiode lopen tot 2021. Bovendien bestaan er volgens de oud-premier ook financiële verplichtingen die pas na die datum tot betalingen zullen leiden.
Ook over Ierland blijft Verhofstadt op zijn honger zitten. Het vermijden van fysieke controles op het Ierse eiland lijkt volgens hem enkel mogelijk als Noord-Ierland deel van de Europese douane-unie blijft uitmaken.
Reacties in Londen
Minister van Buitenlandse Zaken Boris Johnson spreekt in een reactie van een ‘positieve, optimistische en dynamische’ toespraak van May. Johnson hoorde in May’s woorden dat ze de ‘Noorse optie’ afwijst. ‘Voorwaarts!’, klinkt het verder nog in een tweet van de flamboyante buitenlandminister. De toespraak van May was volgens Johnson een blauwdruk voor ‘een sterk Groot-Brittannië dat samenwerkt met een sterk Europa, maar dat opnieuw zijn eigen beslissingen kan nemen’. ‘En we zullen weer de controle overnemen over ons geld, onze grenzen en wetten!’, meent Johnson.
Andere Britse stemmen waren minder gunstig. Labourleider Jeremy Corbyn hoorde weinig vooruitgang bij May. ‘De eerste minister heeft naar Labour geluisterd, en heeft de waarheid onder ogen gezien dat Groot-Brittannië een overgang nodig heeft op dezelfde basisvoorwaarden die zorgen voor stabiliteit voor bedrijven en werknemers’, aldus Corbyn. ‘Dat is omdat May en haar regering meer bezig zijn met elkaar te onderhandelen dan met de EU.’
De toespraak van May maakte Nigel Farage, het boegbeeld van UKIP, duidelijk dat May de EU ‘slechts in naam wil verlaten’. ‘Vandaag is een overwinnig voor Westminster en de politieke klasse’, aldus Farage op Twitter. ‘Ze tonen twee grote middelvingers aan 17,4 miljoen mensen. In Firenze toonde May dat het enige wat ze wil is de elite in Brussel sussen.’