‘Brexit is een car crash in wording’

Een jaar na het referendum is het brexitproces ‘zo ingewikkeld als een landing op de maan’, aldus hoofdonderhandelaar David Davis. ‘ Maar de stop eruit trekken is spotten met het principe van de democratie’, schrijft correspondente Lia Van Bekhoven.

De meest gestelde vraag die ik deze zomer hoor is: ‘Zijn ze gek geworden, daar bij jullie?’ Daar bij jullie, dat is het Verenigd Koninkrijk. Gek geworden refereert aan het brexitproces. Als ik in Nederland ben, viel me laatst weer op, word ik benaderd als iemand op dagverlof uit de inrichting die Groot-Brittannië heet.

Het merkwaardige is dat net nu ik aan de brexit gewend ben, de Britten zelf er anders over beginnen te denken. Sommige kennissen die voor uittreding stemden, maken zich zorgen. De prikkelende retoriek die hen overtuigde van een zonnig bestaan buiten de EU, heeft de confrontatie met de koele realiteit niet overleefd. Je hoort tenminste niemand meer juichen over de Britse heldhaftigheid die nodig was om los te breken van het zinkende, Europese schip. Over hoe de brexit zou leiden tot ‘de bevrijding van het continent’ (minister Michael Gove) en ‘de lont zou aansteken onder de EU’ (minister Philip Hammond) geen woord. Er is geen spoor van de nieuwe handelsovereenkomsten waarvan minister David Davis de belangrijkste fase ’tussen een en twee jaar met de meeste van onze favoriete partners’ hoopte af te sluiten. Het waren de op hol geslagen fantasieën van mensen die beter hadden moeten weten.

David Davis is sindsdien bevorderd tot minister voor brexitzaken en is belast met het uittredingsproces. Een proces dat niet moeilijk kon zijn, want ‘de Europeanen hebben ons meer nodig dan wij hen’. Het was nu eenmaal niet in het belang van de Duitsers ‘om ons geen BMW’s te verkopen omdat we toevallig niet langer in de EU zitten’, (minister Chris Grayling). Totdat bleek dat het nog minder in het belang van de Duitse auto-industrie was om de EU uit elkaar te zien spatten. En wat blijkt? Een jaar later is dat brexitproces ‘zo ingewikkeld als een landing op de maan’, aldus David Davis.

Dom als gehakt

In Brussel onderhandelt de Britse delegatie intussen met een hand op de rug. Ze is onvoorbereid en onkundig over de technische details van het ontkoppelingsmechanisme. Er is geen duidelijk geformuleerd einddoel, omdat het kabinet in Londen daarover verdeeld is. Pemier Theresa May is te zwak om haar versie van de brexit door te drukken. Tegenover de harde eensgezindheid van de Europese onderhandelaren zijn Davis en de zijnen amateurs. Ze zijn tieners die een aardappelschilmesje meebrachten naar een vuurwapengevecht.

De brexiteers in Groot Brittannie weten dat. Hun visie staat op instorten. Ze zijn al bezig iedereen de schuld te geven van de op handen zijnde mislukking. Als Dominic Cummings, architect van de Vote Leave-campagne, zijn mede brexiteer Davis typeert als ‘dom als gehakt, lui als een pad en ijdel als Narcissus’, weet je hoe laat het is.

Brexit is een car crash in wording. Maar het kan niet gestopt worden omdat dat rellen zou veroorzaken en, volgens een overspannen Euroscepticus, ‘misschien zelfs een burgeroorlog’. De Britten stemden, sommigen met hun hele ziel en zaligheid, voor uittreding. Brexit is ‘de wil van het volk’. De stop eruit trekken is spotten met het principe van de democratie. En daarom staat de Britse regering, als een mentaal verwarde patiënt, gevaarlijk te balanceren op de richel van een hoog gebouw. Achter hem proberen een paar mensen op hem in te praten, terwijl de massa beneden roept, ‘spring, spring’.