‘Brexit een amputatie? Dan toch van de voet die op de rem stond’

De jongeren van Europa zullen de Europese Unie een nieuw tijdperk in loodsen, schrijven Jong CD&V’ers Wim Soons en Pieter-Jan Crombez.

De beslissing van het Britse volk om uit de Europese Unie te stappen is David Camerons eigen monster van Frankenstein. In een poging om de rijzende populariteit van UKIP en de nakende muiterij binnen de eigen partij het hoofd te bieden, beloofde hij zijn tegenstanders een referendum bij een verkiezingsoverwinning. Hij verloor echter de controle over het publieke debat en de uitkomst was niet wat hij verwachtte: een vertrek uit de Europese Unie en een verscheurd Verenigd Koninkrijk. Hoe moet het nu verder?

Een referendum als volksverlakkerij

“Met een referendum krijg je altijd een antwoord op een vraag die niet werd gesteld.” Het is een bekende boutade van Jean-Luc Dehaene, waarvan het bewijs nogmaals werd geleverd. Dat de Britten na een diepzinnige reflectie de weloverwogen keuze maakten om de voor- en nadelen van het EU-lidmaatschap in te ruilen voor een periode van politieke instabiliteit, economische terugval en diplomatiek verbrijzelde relaties, valt te betwijfelen.

De methodieken van de veelgelezen Britse tabloids zijn gekend: met een jarenlange traditie van leugens, polarisering en bangmakerij zijn zij de gedroomde spreekbuis voor demagogen als Nigel Farage en Boris Johnson. Dat de gezichten van de Leave-campagne een voor een hun beloftes moeten inslikken, en nu blijkt dat er zelfs helemaal geen plan is uitgetekend voor een Brexit, maakt het extra zuur. Dat zoekopdrachten op Google naar wat de Europese Unie precies is explodeerden nà het referendum, is een teken aan de wand.

De toegevingen die Cameron in februari had losgeweekt, waaronder de toelating om de kinderbijslag voor EU-werknemers in te perken of het speciaal statuut van de Londense City, werden in februari druk bediscussieerd op partijbureaus en redacties, maar kwamen tijdens de campagne nauwelijks aan bod. De regio Cornwall is hier een schrijnend voorbeeld van. In tien jaar ontving het meer dan een half miljard pond van de EU. Het zuidwestelijke graafschap stemde voor een Brexit, maar klopt nu wel bij de Britse overheid aan om diezelfde steun te vrijwaren.

Generatieclash

Het Verenigd Koninkrijk is vandaag een verdeeld land. Niet één, maar verschillende breuklijnen hebben zich rond het referendum genesteld. Engeland en Wales tegen Schotland en Noord-Ierland, hoofdstad tegen periferie, hoogopgeleid tegen laagopgeleid.

Een andere significante scheidingslijn is de intergenerationele. 3/4^de van de 18 tot 24-jarigen stemde pro-EU, net zoals 2/3^de van de 25 tot 34-jarigen en de helft van de 35 tot 44-jarigen. Wij stellen vast dat de ouderen hebben beslist hoe de toekomst van de jongere generaties eruit zal zien. Of beter: er niét uit zal zien.

De Europese Unie is een toegangspoort naar een steeds verder globaliserende wereld, die jongeren vandaag fenomenaal veel kansen biedt – en niet enkel aan zij die het vandaag al goed hebben. De Britse diensteneconomie is sterk afhankelijk van internationale handel. Een derde van de Britse studenten wil ooit in het buitenland studeren. In het jaar 2013-14 deed meer dan 60.000 van hen dat ook, waarvan de helft in Europa. Zoals Nozizwe Dube, de voorzitter van de Vlaamse Jeugdraad analyseerde, wordt hen dat vanaf nu een pak moeilijker gemaakt.

Toekomstvisie voor Europa

Nu rest de vraag waar Europa naartoe moet. Of liever: waar de politieke leiders met Europa naartoe willen. Het nakende vertrek van het Verenigd Koninkrijk werd beschreven als de amputatie van een Europese ledemaat. Wel, laat het dan de voet zijn die al decennialang op de rem staat. Het zijn de jongeren, de toekomst van de Unie, die voorbij de machtsstrijd moeten denken. Van de jongste leeftijdscategorie ging slechts 36% stemmen.

Dat is een teken aan de wand: de Europese Unie is namelijk geen wervend project meer, dat nooit volmaakt zal zijn, maar continu in beweging – ondanks de perceptie van een bureaucratisch, immobiel machtsblok. Het orgaan waar ironisch genoeg steeds naar wordt verwezen als veruitwendiging van die stilstand is de Europese Raad, waar individuele lidstaten dankzij het vetorecht discussies eindeloos kunnen rekken.

Een sterkere en daadkrachtige Unie vereist meer macht voor het parlement en de Commissie. Een Europese kieskring verhoogt het democratisch gehalte, want bij de vorige Europese verkiezingen ging het dan wel over veel dingen – over de toekomst van de EU hebben wij teleurstellend weinig gehoord.

De Europese Unie wordt niet langer als vanzelfsprekend beschouwd en misschien is dat een goede zaak. Het wordt hoog tijd om de toekomst een waardig debat te gunnen. Dat zijn wij onze achterkleinkinderen verschuldigd.

Pieter-Jan Crombez, Nationaal Bureaulid JONG CD&V

Wim Soons, Voorzitter JONG CD&V