Hampton Stall, expert in gewapende milities, denkt dat de kans op geweld bij en na de Amerikaanse verkiezingen 50 procent is. ‘Milities noemen de periode van onzekerheid de “coup periode”.’
‘De sfeer is erg gespannen in de VS’, zei Hampton Stall aan de vooravond van de Amerikaanse verkiezingeb. Stall is de drijvende kracht achter MilitiaWatch, een website die de activiteiten van gewapende milities monitort. Hij publiceerde samen met Armed Conflict Location & Event Data Project (ACLED), een ngo die wereldwijd geweld in kaart brengt, onlangs het rapport Standing By: Right-wing militia groups & the US election uit. Dat rapport onderzoekt het potentiele gevaar van gewapende milities voor de Amerikaanse verkiezingen. ‘Hier in Georgia zijn de zenuwen strak gespannen. Voor het eerst ooit kan deze staat naar de Democratische kandidaat gaan. Dat maakt zowel links als rechts bloednerveus.’
De weken die aan deze verkiezingen voorafgingen, waren incidentrijk. Naast de spanningen en protesten rond politiegeweld, waren er opstootjes op verkiezingsbijeenkomsten. Trump-aanhangers reden een campagnebus van Joe Biden vast op een snelweg, er was in North Carolina een schietpartij… Handelszaken spijkerden hun vitrines dicht, rond het Witte Huis is een muur opgetrokken. (‘Heeft ie eindelijk zijn muur gekregen,’ twitterde Auteur Cory Doctorow). En aan kiesbureaus liepen de gemoederen hoog op, her en der werd het tellen van stemmen verstoord, zei Stall aan de telefoon. ‘Echt geweld is er voorlopig nog niet gepleegd. Maar het is lang geleden dat er zoveel spanningen waren.’
In Standing By valt te lezen dat in vijf staten – Pennsylvania, Georgia, Michigan, Wisconsin en Oregon – het risico op verhoogde activiteiten van milities ‘hoog’ is. In North Carolina, Texas, Virginia, California en New Mexico is het risico ‘gemiddeld’. In 35 staten werd sinds mei van dit jaar militieactiviteit gerapporteerd. Niet minder dan minstens 80 milities, sommigen met duizenden al of niet vaste leden, werden voor het rapport in kaart gebracht. Onder de grootste en meest actieve horen milities als Three Percenters, Proud Boys, Oath Keepers, Boogaloo Bois. Het zijn nagenoeg allemaal extreemrechtse bewegingen.
In welk scenario vreest u het meest geweld?
Hampton Stall: Er zal hoe dan ook protest zijn, wie ook wint. Als Donald Trump wint, zal het protest echter het grootst zijn en dan wordt het gevaarlijk. Niet omdat die ‘linkse’ protesten intrinsiek gevaarlijk zijn, maar wel omdat extreemrechtse milities ze zullen zien als een provocatie of datgene waarvoor Trump hen nu al maanden waarschuwt en wat hij heeft herhaald in zijn toespraak: dat de Democraten ‘hun overwinning’ zullen willen stelen. Die milities wachten vooral op zaken waarop ze kunnen reageren. Massale protesten tegen een overwinning van Trump kan zo’n trigger zijn. Maar bij verlies voor Trump kunnen ook Fuck Trump-feestjes werken als een rode lap op een stier.
Er is niet snel een duidelijke winnaar uit de bus gekomen. Hoe gevaarlijk is die onzekerheid?
Stall: Je kan dat niet overschatten. Milities noemen die periode van onzekerheid de ‘coup periode’. Het probleem is dat er sowieso onduidelijkheid en onzekerheid komt. Uiteraard omdat een recordaantal mensen vooraf en via de post heeft gestemd en die stemmen pas met vertraging zullen worden geteld. Sowieso laten bepaalde staten, die bepalend zijn voor het resultaat, altijd op zich wachten. Bijvoorbeeld Pennsylvania. Men denkt dat de resultaten uit die laatste staat pas binnen een week definitief zullen zijn. Het is gissen wat milities dan zullen doen. Je kan je ook afvragen hoe ze zo’n coup zien. Zullen ze federale gebouwen in de hoofdstad van de staat bezetten, bijvoorbeeld? We weten het niet.
Hoe waarschijnlijk acht u het dat er geweld zal uitbreken?
Stall: Ik denk dat het fifty-fifty is. Het is minstens de afgelopen tien jaar nooit zo waarschijnlijk geweest dat er geweld zal uitbreken.
Jullie noteren dat het idee van een ‘leftist coup’ weinig realistisch is. Waarom?
Stall: Dat idee bestaat voornamelijk in de hoofden van gewapende extreemrechtse milities, het is paranoia. Er zijn grote verschillen tussen linkse en rechtse gewapende groepen. Een inhoudelijk verschil is dat organisaties als The Oath Keepers zichzelf zien als een parallelle politiedienst. Wanneer de politie het te druk heeft, vinden zij, dan ben jij de politie. Die Oath Keepers hebben dan ook veel ex-politieagenten of militairen in hun rangen. Zij willen zich expliciet linken aan de veiligheidsdiensten. Op links bestaat er simpelweg niets zoals The Oath Keepers of de Three Percenters. Neem de zogenaamde Not Fucking Around Coalition, een zwarte separatistische militie die Texas wil afscheiden van de Verenigde Staten en exclusief voor zwarten wil bestemmen. Ook al gebruiken zij linkse symbolen, ze hebben geen links programma. En ook geen geschiedenis van geweld. In juli zijn 2.500 gewapende en 300 ongewapende NFAC-leden opgedoken bij een Black Lives Matters-actie in Louisville, Kentucky. Die werd georganiseerd als reactie op de dood van Breonna Taylor. Het kwam tot confrontatie met Three Percenters-tegenbetogers, maar bleef bij gescheld over en weer. Het grootste gevaar van groepen als NFAC is dat ze iets stoms doen, bijvoorbeeld per ongeluk een schot lossen, waarop de extreemrechtse milities, die veel beter zijn georganiseerd en goed weten wat ze willen, in de tegenaanval gaan.
Zijn politie en andere veiligheidsdiensten goed voorbereid? Op sommige beelden van protesten zijn militieleden met meer en bovendien beter bewapend.
Stall: Oh, maar onze politie is ook uitstekend bewapend, hoor. (lacht) Maak u daarover geen zorgen. Wat verontrustend kan zijn, zijn de linken tussen politie en milities. Zoals ik zei, zitten er veel veteranen bij The Oath Keepers. Je ziet die opduiken in Facebook-groepen. Soms gaan de politiediensten verontrustend vertrouwelijk om met milities.
The New York Times bracht beelden uit van politieagenten die op hun uniformen ook de tekens van milities droegen. ‘I’m on your side,’ hoor je een politieagent zeggen. Vertrouwt u de politie?
Stall: (aarzelt lang) Dat is de grote vraag. We zullen de komende dagen zien of we hen kunnen vertrouwen. Er zijn er zeker die de dreiging serieus nemen, anderen doen het af als paniekzaaierij van liberals. Wanneer ze weten dat sommigen van hun mensen bij milities zitten, willen ze die vuile was niet altijd buitenhangen.
Vindt u president Donald Trump verantwoordelijk wanneer er geweld uitbreekt? Hij heeft daar toe opgeroepen, in meer en minder bedekte termen.
Stall: Hij heeft zeker en vast deze mensen gemotiveerd. Dat zagen we duidelijk toen hij tijdens een debat zei over de Proud Boys: ‘stand back and stand by‘ (‘Zet een stap terug en sta klaar’, nvdr.). Dat resoneerde enorm op hun sociale media. Of wanneer hij tweette ‘LIBERATE MICHIGAN’, naar aanleiding van coronamaatregelen die daar zijn genomen. Je kan alleen maar vaststellen dat in die staat militieleden zijn opgepakt omdat ze het plan hadden opgevat om de Democratische gouverneur Gretchen Whitmer te ontvoeren.
Nu, ook Joe Biden is onverantwoord geweest. De dag voor de verkiezingen nog tweette hij dat hij automatische wapens en magazijnen waarin grote hoeveelheden munitie kunnen, wil verbieden. Daar wordt heel fel op gereageerd in militiekringen. Begin dit jaar kwamen 28.000 gewapende troepen samen in Virginia als protest tegen een mogelijke verstrenging van de wapenwetten. Weet u waar het over ging? Grondigere controles van wie wapens wil verkopen. Als ze daar al zo fel op reageren, wat kan je dan verwachten wanneer je zo’n voorstellen doet. Die tweet gooit extra olie op het vuur. Milities zien dit als een directe bedreiging. Dat was onverantwoord van Biden.
Welke milities zijn het gevaarlijkst?
Stall: Ze zijn elk op hun manier gevaarlijk. De Boogaloo Bois – boogaloo betekent in hun taaltje burgeroorlog – kregen sinds de publicatie van ons rapport een klap omdat de afgelopen twee weken een aantal van hun leiders is opgepakt. De Three Percenters en The Oath Keepers zijn nog steeds in volle sterkte. Steward Rhodes, oprichter en leider van The Oath Keepers, zei onlangs nog: ‘We will stand up and protect people on Election Day‘. Dat is schrikwekkend. Het meest zorgen maak ik me om de Proud Boys, omwille van de manier waarop ze de afgelopen tijd reageerden op protesten van links, namelijk met straatgeweld. Met name de Proud Boys in Michigan zien er elke dag meer uit als een gewapende militie. Als Trump wint, dan zijn zij in staat om Trump-feesten te organiseren die kunnen ontaarden in geweld.
Mocht Biden president worden, wat kan hij dan doen aan de dreiging van gewapende milities.
Stall: Dat is een bijzonder moeilijke vraag. De meeste van deze groepen zijn al illegaal, ze worden gewoon gedoogd. Zelfs ik, die zoveel bezig is met milities, zou niet weten welk advies ik hem moet geven. Je lost dit niet op met een wapenban. Om dit aan te pakken, moet je sociaaleconomische ongelijkheid aanpakken, desinformatie bestrijden, het onderwijs versterken, iets doen aan ons corruptie in de hand werkende kies- en tweepartijenstelsel…. Ik vrees ook dat Biden niet de morele autoriteit heeft om deze mensen te deradicaliseren. Ook al is hij een centrist, deze mensen zien hem aks extreemlinks.
Zorgt dit voor veel angst in de VS?
Stall: Zeker. Hier wordt erg veel over gesproken. De risico’s zijn groot.
Loopt u gevaar door die milities in kaart te brengen?
Stall: Laat ons zeggen dat er een reden toe is waarom ik neonazi’s links laat liggen. Zij zijn een directere bedreiging. Ik krijg wel doodsbedreigingen, maar dat blijft bij woorden. Ik ga de komende tijd wel wat minder interviews geven, denk ik. Hier in Georgia zijn erg veel milities actief, weet u.
Alles over de Amerikaanse verkiezingen 2020
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
