‘In Brandenburg staat ook de toekomst van bondskanselier Olaf Scholz op het spel’

Als de Duitse antimigratiepartij AfD ook in Brandenburg helemaal doorbreekt, heeft niet alleen Brandenburg een probleem.

Duitsland houdt zondagavond de adem in voor nieuws uit Brandenburg. Dat is de derde deelstaat in het voormalige Oost-Duitsland waar deze maand een nieuw deelstaatparlement wordt verkozen. In Thüringen en Saksen ging het eerder fout. In Thüringen kwam de extreemrechtse antimigratiepartij Alternative für Deutschland (AfD) als eerste uit de bus. In Saksen bleef de christendemocratische CDU de AfD nog nipt voor. De sociaaldemocraten, liberalen en groenen, met wie bondskanselier Olaf Scholz in Berlijn bestuurt, kwamen niet in het stuk voor.

De AfD werd geholpen door een aanslag net voor de verkiezingen in Thüringen en Saksen waarbij een migrant drie mensen doodstak. Berlijn kondigde meteen nieuwe asielwetten en strenge grenscontroles aan, maar ondertussen staat het hele partijsysteem onder druk. Omdat niemand met de AfD in zee wil, moet de CDU nu in Thüringen en Saksen rond de tafel met de nieuwe conservatief-linkse Bündnis Sahra Wagenknecht (BSW) van de oud-communiste met die naam. Een partij die zich, onder meer, verzet tegen de steun aan Oekraïne.

Brandenburg van zijn kant wordt al lang bestuurd door de sociaaldemocratische SPD van minister-president Dietmar Woidke. Die beloofde dit keer dat hij zou opstappen als de AfD groter wordt dan zijn SPD en dat wordt toch weer kantje boord. Hij houdt zich tijdens zijn campagne ver van zijn partijgenoot Scholz met zijn kibbelende coalitie in Berlijn. Als de AfD ook in Brandenburg helemaal doorbreekt, gaan er zeker weer stemmen op die Scholz vragen om nog voor de verkiezingen voor een nieuwe Bondsdag volgend jaar de baan te ruimen voor zijn meer populaire minister van Defensie Boris Pistorius.

Er zijn er die in het succes van de AfD een gevaar zien voor de eenheid van Duitsland. Nobelprijswinnaar economie Paul Krugman vergeleek de situatie in Thüringen in The New York Times met die in de Amerikaanse staat West Virginia, die massaal voor Donald Trump kiest. Ze verloren allebei veel banen in de oude industrie, terwijl een kennisgedreven economie elders boomt.

Tegelijk ervaren veel mensen in het voormalige Oost-Europa de westerse samenleving nog altijd als bedreigend. Het is niet hun wereld. Wat het ook is, zondag staat in Brandenburg niet alleen de toekomst van Dietmar Woidke op het spel, maar ook die van Olaf Scholz. Het probleem, besloot Krugman, is dat die ontevreden mensen uiteindelijk kiezen voor politici die hun situatie alleen erger maken dan hij nu al is.