Blijft Israël een even foute vorm van kolonialisme als die van Belgisch Congo of het apartheidsregime?

Honderd jaar geleden, in 1917, legde de Balfour-verklaring de basis voor de latere stichting van Israël. Volgens Lucas Catherine ‘een staat geboren uit de kolonisatie die nog altijd verder koloniseert’.

Lucas Catherine, geboren als Lucas Vereertbrugghen (1947), is een oude rot in het vak. Zijn eerste boek, Honderd jaar kolonisatie in Palestina, dateert al van 1978. Inmiddels is hij aan zijn 21e boek toe: Palestina. Geschiedenis van een kolonisatie, de twééde herwerking en actualisering van zijn debuut.

Catherine heeft nooit een geheim gemaakt van zijn uitgesproken linkse en antikolonialistische inzichten en sympathieën. Al veertig jaar lang trekt hij liever de kaart van de Congolezen en de Palestijnen dan die van de Belgen of de Israëli’s. Ook in zijn nieuwe boek focust Catherine op het onrecht dat de Israëli’s de Palestijnen aandoen, en hoe het Westen dat proces steunt.

In zijn premisse heeft Catherine gelijk: Israël ís het resultaat van een proces dat begon met de vestiging van uit Europa afkomstige Joodse ‘kolonisten’ (zo noemden ze zichzelf ook) in een niet-Europees land om daar vervolgens zelf de lakens uit te delen, zoals dat ook elders gebeurde. Over sommige varianten van het kolonialisme (de slavenhandel, de ‘missionering’ van Afrika) oordelen wij vandaag erg streng. Andere vormen ervan worden niet eens herkend: de legitimiteit van de VS, Canada of Brazilië staat niet ter discussie. Israël zit ergens tussenin, toch in het Westen. Zelfs de Britse Labourleider Jeremy Corbyn, nochtans een overtuigd supporter van de Palestijnse zaak, is duidelijk: ‘Israël has the right to exist.’

Lucas Catherine zegt dat niet. Voor hem deugt Israël niet – toch niet dít Israël: een zionistische staat die openstaat voor alle Joden ter wereld, maar de Palestijnse inwoners in het beste geval als tweederangsburgers beschouwt en behandelt. Voor Catherine blijft Israël een even foute vorm van kolonialisme als die van Belgisch Congo of het apartheidsregime in Zuid-Afrika.

Hij illustreert zijn stelling overvloedig, met schokkende details en ongehoorde citaten en uitspraken van Joodse politici en ijveraars voor de zionistische zaak. Het rolt er met een vaart uit: de dadendrang van de vroege kolonisten, de oorlogen met de Arabische buurlanden, de wetgeving om de Palestijnen onder de duim te houden, de rol van de Holocaust in de constructie van een Israëlische identiteit, maar ook de groeiende corruptie binnen de PLO en de Palestijnse Autoriteit. Toch volstaat een boek van 300 pagina’s niet helemaal om die geschiedenis in al haar complexiteit uit de doeken te doen. Dus sneuvelt wat niet in het vertoog past: bijvoorbeeld dat niet alle Arabische leiders uit waren of zijn op een redelijke overeenkomst, laat staan op vrede. Of dat het harde Arabische antisemitisme ook een deel is van het probleem. Palestina. Geschiedenis van een kolonisatie is een nuttig en zelfs noodzakelijk boek, maar ook een geschrift waarvan de leesbaarheid en duidelijkheid soms primeren op de redelijkheid.