Biden strijdlustig in ‘State of the Union’: ‘Als je zo oud bent als ik, worden dingen duidelijker dan ooit’

In zijn laatste State of the Union-toespraak voor de verkiezingen legde een agressieve VS-president Joe Biden de tegenstellingen uit tussen zijn politiek en die van ‘mijn voorganger’, de nooit bij naam genoemde Donald Trump. Ook het Hooggerechtshof kreeg ervan langs. Het hof zou na de abortusbeslissing leren wat ‘de kracht van vrouwen’ vermag.

Het is een jaarlijkse traditie met veel ceremonieel, en een groot tv- of online-publiek voor de zittende president, zeker in een verkiezingsjaar.

Het werd niet zo spectaculair als New York Times-columniste Maureen Dowd had gewenst. Zij riep Joe Biden op na een vlammende toespraak, waarin hij zijn verwezenlijkingen in de verf zette, aan te kondigen dat hij niet langer presidentskandidaat is.

Het Witte Huis voorspelde een combattieve toespraak, en dat werd het ook, agressief zelfs, eerst te snel afgelezen, maar al bij al behoorlijk gebracht en zonder blunders onderweg. Hij ging ook voorbereid in op geroep van aanwezigen.

Van de intrekking van een onpopulaire kandidatuur voor een nieuwe ambtstermijn was geen sprake, wel integendeel. Deze State of The Union bood Biden de kans op een herlancering van zijn campagne. Hij kon tonen hoe hij verschilt van zijn voorganger en tegenstrever Donald Trump en waarom hij optimistisch is.

‘Vanavond kunnen we zeggen dat de toestand van het land sterk is en sterker wordt’, zei hij na een minuut of twintig. Punt voor punt ging hij in op de krachtlijnen van zijn beleid en zijn campagne.

Dat ging van vrijheid en democratie over de gekrompen Snickers-reep (volgens Biden betaal je tegenwoordig evenveel voor een reep met ‘10 procent minder Snickers’) tot de politiek inzake Gaza. Het was in die zin veeleer een campagnetoespraak dan een inschatting van hoe het land ervoor staat.

Zelfs zijn hopeloos onpopulaire migratiepolitiek probeerde Biden met argumenten te verdedigen. Hij contrasteerde zichzelf met Trump die migranten en asielzoekers omschreef als ‘gif in het bloed van het land’, en die wetgeving om asielverzoeken sneller af te handelen blokkeerde om politieke redenen.

‘Democratie onder vuur’

Over democratie en vrijheid ging het bij het begin en het einde van de toespraak.

‘Mijn doel vanavond is het Congres wakker te schudden en de Amerikaanse bevolking te waarschuwen’, aldus Biden: ‘Niet sinds president Lincoln en de Burgeroorlog hebben vrijheid en democratie méér onder vuur gelegen.’ En dat is het geval in binnen- en buitenland. ‘Mijn voorganger, een voormalige Republikeinse president, zegt tegen Poetin “doe wat je wilt”. Dat is een citaat, een voormalige president zei dat echt, zich onderwerpend aan een Russische leider. Ik vind het schandalig. Het is gevaarlijk en onaanvaardbaar’. Biden sprak de naam van zijn rivaal gedurende een toespraak van 1 uur en 20 minuten niet uit. Hij had het over ‘mijn voorganger’.

Biden koppelde de verwijzing naar democratie onder meer aan een oproep om Oekraïne verder te ondersteunen en aan kritiek op de vergoelijking van de bestorming van het Capitool door Trump en de Republikeinen.

Tegen het einde van de speech ging het exclusief over vrijheid en democratie in de VS. ‘Mijn leven heeft me geleerd vrijheid en democratie te omarmen. Om iedereen te respecteren. Om iedereen een eerlijke kans te geven. Om haat geen vrijplaats te geven. Sommige mensen van mijn leeftijd zien het anders: een Amerikaans verhaal van rancune, wraak en vergelding. Zo ben ik niet.’

‘De kracht van vrouwen’

Biden concentreerde zich een tijdje op onpopulaire maatregelen onder Republikeinse impuls. Daarbij de boekverboden, maar vooral abortus. Hij richtte zich expliciet tot de aanwezige leden van het Hooggerechtshof, die het federaal recht op abortus in 2022 schrapten. ‘Ze zullen leren wat de kracht van vrouwen vermag’.

‘De kracht van vrouwen’ had ertoe geleid dat de Democraten sinds die beslissing elke verkiezing gewonnen hadden. ‘En we zullen in 2024 opnieuw winnen’. Hij bracht in herinnering, via een vrouw in Texas, dat de strenge plaatselijke anti-abortuswetgevingen geen uitzonderingen toelaten. Hij had het ook over het verbod op in vitro-behandeling in Alabama en vroeg de Republikeinen: ‘Goeie God, welke vrijheden gaan jullie nog wegnemen?’

Vrouwen zullen allicht in november de kiesuitslag bepalen, maar volgens peilingen is het geen uitgemaakte zaak dat ze voor Biden zullen opteren.

Ook de economie is verre van een gewonnen zaak voor Biden, met een meerderheid in de peilingen die vindt dat Trumps economische politiek verkieslijk was. De president kon verwijzen naar zijn infrastructuurplan en zijn groene maatregelen als overwinningen. De economie kent een grote heropleving na de pandemie, aldus de president.

‘Het haalt het nieuws niet, maar in duizenden steden schrijven Amerikanen de grootste comebackgeschiedenis die nooit verteld werd. Laat ons hier en nu dat verhaal vertellen’.

Humanitaire haven in Gaza

Was er in het eerste deel van de toespraak af en toe niet te luid protest van Republikeinen te horen, bij de passage over Israël kwam het protest van linkse Democraten. Enkele Democratische verkozenen toonden borden met oproepen voor het einde van VS-wapenleveringen aan Israël en een permanent staakt-het-vuren in Gaza. Rashida Tlaib, zelf van Palestijnse komaf, barstte in tranen uit toen Biden het had over de humanitaire ramp in Gaza.

Biden kondigde de bouw van een tijdelijke haven aan Gaza aan, waarlangs massale humanitaire hulp zou worden aangevoerd. Er zouden evenwel geen Amerikaanse soldaten aan land worden ingezet.

Aan het eind kon Biden niet nalaten het ook over zijn leeftijd (81) te hebben, een grote struikelsteen voor vele kiezers.

‘Ik weet dat ik er niet zo (oud) uitzie, maar ik ga al een tijdje mee’, grapte hij. ‘En als je zo oud bent als ik, worden dingen duidelijker dan ooit.’

‘Mijn leven heeft me geleerd vrijheid en democratie te omarmen. Om iedereen te respecteren. Om iedereen een eerlijke kans te geven. Om haat geen vrijplaats te geven. Sommige mensen van mijn leeftijd zien het anders: een Amerikaans verhaal van rancune, wraak en vergelding. Zo ben ik niet.’