Inwoners van swingstaat Wisconsin over Kamala Harris: ‘Het is tijd voor een vrouw als president’

Wat denken inwoners van swingstaat Wisconsin van de Democratische presidentskandidaat Kamala Harris? Rudi Rotthier, onze correspondent in de Verenigde Staten, vroeg het, onder meer op de markt van Brown Deer.

Een bar in Milwaukee, Wisconsin. John is een Democraat, zegt hij, altijd geweest. Hij is voor in de vijftig. Wat vindt hij van Kamala Harris?

‘Grove vergissing’, luidt zijn verdict, een dag nadat ze haar kandidatuur heeft gesteld, ‘onbegrijpelijke vergissing’. Hij verklaart het meteen nader. ‘Het is niet omdat ze een vrouw is of zwart. Laat Michelle Obama haar kandidatuur stellen, en ik word vrijwilliger in haar campagne. Maar wat ik van Kamala heb gezien, is gestuntel. Biden kwam niet uit zijn woorden, maar Kamala al evenmin – op de video’s die ik gezien heb dan toch. En er zijn zoveel betere kandidaten. Hillary Clinton werd in 2016 niet verkozen. Een vrouw heeft het altijd moeilijker. Tenzij Kamala een gedaantewissel ondergaat, kunnen we het vergeten en zitten we weer voor vier jaar met Trump.’

Brown Deer, vlak bij Milwaukee, houdt op woensdag een boerenmarktje. Stel je er niet te veel van voor. Een halve zijstraat is afgezet, tussen een andere zijweg en een looppad. Er zijn misschien twintig niet zo veelbelovende kraampjes.

Wat vindt ze van Kamala Harris, vraag ik aan Sara, die aan een van die kraampjes wacht. Ze wil liever niet volledig geïdentificeerd worden. De voornaam volstaat. Ze is zwart, en maakte deel uit van dezelfde studentenvereniging als Harris. Sara is een eindje jonger.

Natuurlijk is ze blij dat Harris nu de kandidaat is, zegt ze. ‘Maar iets zegt me dat de Republikeinen niet zullen rusten voor ze haar uit de campagne kunnen wippen. Ze proberen haar te wraken, hoorde ik vanochtend, omdat ze het land niet heeft ingelicht over de ware toestand van Biden.’

Terecht?

‘Iedereen kon toch met eigen ogen zien hoe Biden eraan toe was? Daar hadden ze Kamala niet voor nodig. Ze zoeken een excuus. Waar de kritiek me wel terecht lijkt, is dat ze haar hele ambtstermijn niet uit de verf is gekomen. Ze sprak wel, maar wat zei ze? Eigenlijk weten we niet wat ze zelf over dingen denkt. Zal ze gewoon het beleid van Biden voortzetten, of drukt ze haar eigen stempel? Ik zou willen dat ze wint, maar ik houd mijn hart vast.’

‘Wat me enige hoop geeft, is dat de Trumpcampagne haar meteen afkraakt. Wat betekent dat ze haar serieus nemen.’

Haar buurvrouw verkoopt cakes en koekjes. Jobea Murray, heet ze, en zij is wat blij met Kamala. ‘Weet je: ik overwoog om niet te stemmen, als het Biden was geweest. Wat goed zou het doen? Hoe zag je die man het land nog op een koers naar de toekomst zetten? Er moet zo veel veranderen. Te beginnen in de scholen. Mijn dochter leert op school niet meer waar het eigenlijk om draait. Wat democratie betekent. Dat soort dingen. Dat wordt niet onderricht en het moet onderricht worden. We hebben iemand nieuw nodig, iemand met energie. Ik zie Kamala helemaal zitten.’

‘Ik ben best een patriot. Ik vind dat dit land belofte inhoudt. Maar op vele terreinen worden de beloftes niet ingelost: wapens en geweld, verslaving, ongelijkheden, discriminatie, welvaartverlies, abortus, onderwijs…’

‘Weet je, het leek wel de doem van de tijd. Niet veel leek in de goede richting te veranderen. Je had Brexit. Je had Trump. Je had Hongarije. Nu denk ik: misschien zijn we aan het einde van de doem gekomen.’

Haar dochter komt een half afgewerkte ‘Vote Kamala’-button tonen.

‘Zie je’, zegt Jobea, ‘zij is ook enthousiast. Kamala heeft zo veel kwaliteiten, en ik houd wel van die slogan: “de procureur tegen de crimineel”. Dat is net wat Trump nodig heeft.’

De dochter komt uiteindelijk haar afgewerkte button tonen, maar wil er niet mee op de foto. Haar button mag wel gefotografeerd worden.

Debbie Woods staat aan een kraampje met informatie rond gezondheidsdiensten. Ook zij is blij met Kamala. ‘Je moet mij mannen niet leren kennen’, zegt ze, tegen niemand in het bijzonder. ‘Ik heb tien jaar in het leger gediend. Dat is een hele poos geleden. Een vrouw werd er als tweederangs beschouwd. Ik was sergeant in een bevoorradingsdienst. Er werd neerbuigend gedaan, er waren vooroordelen – ik moest wel lesbisch zijn, dachten ze. Maar ik heb van het leger geprofiteerd, het stelde me in staat verpleging te studeren, ik ben het grootste deel van mijn leven verpleegster geweest. Met veel plezier. En gaandeweg zijn de tijden veranderd. Mannen zijn nog altijd wat ze zijn, maar toch. In mijn tijd sprak je niet over homofilie. Het bestond evengoed als nu. Nu kunnen homo’s trouwen. Het is hoog tijd dat een vrouw president wordt. Ik denk dat mensen er klaar voor zijn. Ik had gedacht dat Biden vroeger plaats zou maken. Dat had hij beloofd in 2020: hij zou een brug naar de volgende generatie vormen.’

Recordaantal donaties, positieve peilingen: het gaat hard voor Kamala Harris

Wat apprecieert ze aan Harris?

‘Wel, vergelijk het met Trump. Is die recent nog in een supermarkt geweest om inkopen te doen, denk je? Is die ooit in een supermarkt geweest om inkopen te doen? Ik denk soms: voor hem is de zwaarste beslissing van zijn dag uit te kiezen welke das hij zal dragen. Van Kamala weten we dat ze moeilijke tijden heeft meegemaakt. Zij heeft wel een band met de realiteit die vergelijkbaar is met die van gewone mensen. En ze is jong genoeg om de toekomst vorm te geven. Trump en Biden zijn figuren van het verleden.’

En dan is er natuurlijk abortus. ‘Ik zag het fragment waarbij ze als senator een rechter van het Hooggerechtshof vroeg of hij een wet kende die het mannenlichaam reguleert. Hij kende natuurlijk geen dergelijke wet. Maar het vrouwenlichaam? Ho maar! Dat zal ook veel vrouwen motiveren om voor haar te stemmen, de wet op abortus.’

Babs Brown komt gewoon groenten kopen. Ook zij is pro Harris – dat is vier op vier zonder tegenstemmers. Omdat het op deze markt super-Democratisch is?

‘Niet zozeer’, zegt ze. ‘Het is hier wel eerder Democratisch, en wie de markt bezoekt is misschien iets linkser. Maar zo overdonderend Democratisch is Brown Deer niet. Ik stond er zelf van te kijken. Ik geef zwemles in de YWCA. Ik had wel verwacht dat Afrikaans-Amerikaanse vrouwen blij zouden zijn met Kamala, maar ook de witte vrouwen waren enthousiast. Eindelijk verandering.’

‘Mensen zeggen dikwijls: het is Hillary Clinton niet gelukt om president te worden, hoeveel moeilijker wordt het voor een zwarte vrouw. Maar ik denk dat we echt in een ander tijdperk beland zijn. Misschien hadden we Trump nodig om te beseffen dat het tijd is voor een vrouwelijke president.’

‘Veel woorden voor niets’

Zo’n twee kilometer van de markt werkt Nancy in een diner. Ze is 82 en loopt rond met schotels. ‘Tot zolang ik het kan. Ik werkte in een bank, en 37 jaar geleden, toen dit restaurant openging, nam ik dit erbij. Het geld kwam goed van pas. Het komt nog altijd goed van pas. Ik ben nu met pensioen voor de bank, maar dit blijf ik doen. Wat zou ik alleen thuis uitrichten?’ Het wordt af en toe lastig, zegt ze. Een collega is niet opgedaagd, en de baas heeft haar gevraagd een uur langer te blijven. Ze is van 6.30 uur aan het serveren, het is 13 uur. ‘Dat ene extra uur had ik wel willen missen.’

Zij is voluit Trumpaanhanger. ‘Als ik alleen deze baan had gehad, zou ik nu niet met pensioen kunnen. Mijn koopkracht is onder Biden zodanig gedaald. Ik speel vals, want ik héb een pensioen van de bank. Maar ik ken mensen genoeg die willen stoppen met werken maar niet kunnen. Dat was anders onder Trump.’

En wat vindt ze van Kamala Harris?

‘Afschuwelijk’, zegt ze. ‘Ze houdt niet op met praten, maar als je je achteraf afvraagt wat ze gezegd heeft, kun je het je niet herinneren. Ze zou zich met migratie bezighouden. Pas nu de verkiezingen eraan komen, probeert de regering er iets aan te doen. Neen, geef mij maar Trump en zijn goede economie.’

6500 dollar voor drukwerk

In een ander deel van het land, maar ook in een twiststaat, Pennsylvania, bel ik met Jerry Pyke, ondervoorzitter van de Democraten in Chester County. Een paar weken geleden zat hij dicht tegen paniek aan na het debat van Biden.

‘Biden had tijd nodig om tot zijn beslissing te komen, maar achteraf beschouwd had hij het niet beter kunnen mikken. Zijn beslissing viel net na de Republikeinse Conventie. Doorgaans wint een partij na een Conventie enkele procenten. Nu winnen wij eerder met de komst van Kamala. We hebben geen gewonnen spel, verre van. Maar we hebben een goed duwtje in de rug gekregen.’

‘Chester County telt 18 zones. De chef van de zone waar ik woon, stuurde een mail uit. “Het goede nieuws is: we hebben een nieuwe presidentskandidaat. Het slechte nieuws is: ons kiesdrukwerk was als klaar, en daar staat Biden op.” Ze deed een oproep voor financiële steun. Na drie dagen had ze 6500 dollar binnengehaald.’

Dat lijkt niet zoveel, in een land dat miljarden uitgeeft aan verkiezingen.

‘Integendeel. Ik was eerder de zonechef: ik haalde in een jaar 2500 dollar op. Nu krijgt zij in drie dagen veel meer voor mekaar. Mensen willen bijdragen, ze zien de komst van Kamala als een kans.’

Maar wat met het glazen plafond?

‘Het wordt een lastige campagne, maar ik zie grote mogelijkheden. Tegen Hillary Clinton hadden de Republikeinen vele jaren campagne gevoerd. Ze was verguisd van het moment dat ze onder Bill Clinton een portfolio van gezondheidszorg kreeg. Bij Kamala zullen ze hun schade snel inhalen, maar tot dusver is ze niet systematisch aangevallen. ‘

Ze beginnen haar nu de diversiteitskandidaat te noemen.

‘De bodem van het vat’: Republikeinen hekelen Kamala Harris als ‘diversiteitskandidaat’

‘Dat is een boemerang, die zich tegen hen zal keren. Je kunt het noemen wat het is: racisme. Mensen pikken dat niet langer. Toon me de witte man, die haar plaats zou kunnen innemen, en vergelijk hun traject. Ze doet het op alle niveaus beter.’

Er spelen enkele elementen in haar voordeel. We voelen ons meer bedreigd dan in 2016 met Hillary Clinton het geval was. Toen was Trump als politicus onbekend. Nu is hij niet langer onbekend en allesbehalve nieuw. We beseften toen niet ten volle dat het recht op abortus bedreigd was. Nu zijn er in Chester Republikeinse vrouwen die omwille van abortus Democratisch stemmen. Er is Project 2025 en het gewone programma van Trump, Agenda 47, die allebei elementen bevatten die door brede delen van de bevolking afgewezen worden. Als ik in de Republikeinse campagne zat, zou ik de paniekknop indrukken.’