Bestorming Capitool: het vuur van Liz Cheney, de dissidentie van Ivanka Trump, de rol van milities

De Democratische voorzitter Bennie Thompson noemde de bestorming van het Capitool ‘de culminatie van een poging tot staatsgreep’. Republikeinse vicevoorzitster Liz Cheney had het over president Trump die ‘de lont aanstak voor de aanval’. De eerste hoorzitting van de commissie die de bestorming van het Capitool bestudeert, bracht vuurwerk.

Eerst gaven Thompson en Cheney een samenvatting van de bevindingen tot dusver van de commissie, geïllustreerd met opgenomen fragmenten van getuigenissen van medestanders van toenmalig president Donald Trump.

Trump, zei Thompson, was de eerste president in een lange lijn sinds George Washington, die zich niet had neergelegd bij een betrouwbare, legitieme nederlaag. Het leidde tot ‘de ergste aanval op het Capitool sinds 1814’. Thompson en Cheney schetsten een directe lijn van de betwisting van de verkiezingsuitslag naar de bestorming.

Van in het begin wist Trump beter. Om dat aan te tonen liet men Jason Miller aan het woord, Trumps woordvoerder tijdens de presidentscampagne van 2016 en sindsdien een enthousiaste medestander. Kort na de presidentsverkiezingen in 2020, en nog voor Biden officieel in de media tot winnaar was uitgeroepen, kreeg Trump in niet te miskennen termen van zijn eigen hoofdanalist te horen dat hij de verkiezingen zou verliezen. En ook later hamerden specialisten in zijn kamp erop dat de uitslag, de nederlaag dus, betrouwbaar was.

Ivanka Trump aanvaardde verlies wel

Op 1 december 2020 hoorde Trump, samen met dochter Ivanka, van minister van Justitie Bill Barr dat er geen noemenswaardige kiesfraude was geweest, of toch geen fraude van die aard om ook maar iets aan de uitslag te veranderen. Het ministerie van Justitie had de aantijgingen onderzocht en de beweringen over wijdverspreide kiesfraude waren volgens Barr ‘bullshit’. Ivanka zei in het getoonde fragment uit haar interview voor de commissie dat ze ‘aanvaardde’ wat Barr had gezegd. Barr verklaarde ook dat de luid door het Trumpkamp verkondigde fraude met kiesmachines op niets berustte. In de loop van december nam Barr ontslag, maar zijn opvolger hield dezelfde lijn aan. Waarna Trump probeerde een andere minister te introduceren, die wel sympathie toonde voor zijn fraudeclaims. Maar er dreigden massale ontslagen van verontwaardigde werknemers van het ministerie van Justitie, en ook van de juridische dienst van het Witte Huis kwam er weerwerk, wat de president ervan weerhield de ministerwissel door te drukken.

‘Trump zal verdwijnen, maar jullie oneer zal blijven’

Nog een opmerkelijke tussenkomst kwam er van topgeneraal Mark Milley, die aan de commissie vertelde dat vicepresident Mike Pence tijdens de bestorming wel contact had gezocht en heel krachtdadig had gesproken. Milley zocht op dat moment zelf contact met het Witte Huis en praatte met Mark Meadows, de stafchef van de president: ‘Hij zei dat we de verhaallijn moesten ongedaan maken dat de vicepresident alle beslissingen neemt en de verhaallijn duidelijk maken dat de president nog de leiding heeft’. Toen wist ik, aldus Milley, dat het daar om ‘politiek, politiek, politiek’ ging, en dat er geen actie zou ondernomen worden.

Trump greep niet in, keek naar tv. De menigte vervulde zijn plan, zei Cheney: ‘Hij trommelde hen op, hij stuwde hen aan, hij stak de lont aan voor de aanval.’ Hij knikte instemmend toen hij op tv de menigte ‘Hang Mike Pence’ hoorde scanderen, aldus Cheney. ‘Hij zei: “Misschien hebben mijn aanhangers het juiste idee”.’ Mike Pence ‘verdient het’, voegde hij volgens haar toe.

Cheney had het ook over een uitgewerkt meerstappenplan van Trump om de uitslag ongedaan te maken, te beginnen met valse beweringen over de verkiezingsuitslag, de poging om het ministerie van Justitie naar zijn hand te zetten, de poging om in meerdere staten kiesverantwoordelijken tot ingrepen in de uitslagen te bewegen, tot en met pogingen om valse kiesmannen op te trommelen en zijn aanhang richting Capitool te stuwen. Dat alles zal in latere hoorzittingen geïllustreerd worden.

Aan het einde van haar tussenkomst haalde Republikein Cheney uit naar de meerderheid van Republikeinse verkozenen die Trump blijven ondersteunen. ‘Vanavond zeg ik dit aan mijn Republikeinse collega’s die het onverdedigbare verdedigen: er komt een dag dat Donald Trump verdwenen is, maar jullie oneer zal blijven’.

Cheney liet weten dat enkele van die Republikeinse collega’s Trump om amnestie hadden gevraagd voor hun gedrag in de aanloop naar 6 januari. De commissie zal later oplijsten wie dat waren.

Cheney sprak, zoals Thompson, met ingetoomde emotie, maar het vuur was nooit ver weg.

De rol van de milities

Na de uiteenzettingen van Thompson en Cheney werden videobeelden getoond van de bestorming. Daarbij zat film die gedraaid was door Britse documentairemaker Nick Quested.

Op 5 januari volgde hij Enrique Tarrio, de leider van de rechtse militie The Proud Boys. Toevallig kon hij diens ontmoeting filmen met leden van een andere militie, de Oath Keepers. De ontmoeting vond plaats in een parkeergarage. Bij de Oath Keepers was ook hun leider Stewart Rhodes. Quested filmde vanop een afstand. Wat er gezegd werd, weet hij niet. Maar dat er een ontmoeting was, is onbetwistbaar. Hij filmde van dichterbij terwijl enkele honderden leden van de Proud Boys op 6 januari, al rond 10u30, naar het Capitool stapten. Dat verwonderde hem, want hij dacht dat ze op weg waren naar het Witte Huis, waar Trump een uur later zou spreken. Op dat moment was de beveiliging van het Capitool nog niet grootschalig aanwezig. Zo rond die tijd zei een vrouw van de Proud Boys hem dat er later die dag iets zou gebeuren waar ze nog niets over kon lossen.

Langzaamaan zakten meer mensen naar het Capitool af, en later ook supporters die na Trumps toespraak en op diens aangeven het Capitool opzochten.

Qousted zag, verklaarde hij, ‘hoe de menigte veranderde van betogers tot relschoppers tot oproerlingen’.

De Proud Boys namen het voortouw bij de aanval op het Capitool van de ene kant, de Oath Keepers vielen van een andere kant aan. Een lid van de Proud Boys sloeg ruiten in en bezorgde de bestormers zo toegang tot de Senaat.

Tot slot van de eerste hoorzitting werden enkele getuigenissen van bestormers getoond. ‘Trump heeft me maar twee dingen gevraagd’, verklaarde een lid van de Proud Boys: ‘op hem stemmen en op 6 januari komen’.

Maandag houdt de commissie een tweede zitting. Die zal gaan over ‘de grote leugen’, het gebruik van vermeende kiesfraude door Donald Trump en medestanders om de uitslag van de presidentsverkiezingen van 2020 aan te vechten en liefst ongedaan te maken.