Bestaat er zoiets als een ‘veilig land’?

Europese leiders buigen zich volgende week over een mogelijke gemeenschappelijke lijst van ‘veilige landen’ om asielprocedures te versnellen.

Terwijl de Europese landen enerzijds beslissen om meer Syrische vluchtelingen op te vangen, zijn ze tegelijkertijd op zoek naar manieren om hun grenzen te sluiten voor asielzoekers uit andere landen, schrijft IRIN News. Daarom buigen de Europese ministers zich, naar aanleiding van de EU-top van volgende week, over een mogelijke lijst van ‘veilige landen.’ Het idee achter zo’n lijst is dat een migrant afkomstig van een land op de lijst, een versnelde procedure krijg. Concreet wil dat zeggen dat migranten zo makkelijker en sneller kunnen worden teruggestuurd.

Op dit moment hebben al een heleboel EU-landen een SCO (safe countries of origin) maar die varieert van lidstaat tot lidstaat. Zo staat Senegal bijvoorbeeld op de lijst in Frankrijk of Duitsland, maar niet in België of in Groot-Brittannië.

Aantrekkelijker

‘Politici ijveren voor één gemeenschappelijke lijst zodat het ene EU-land niet aantrekkelijker wordt beschouwd voor vluchtelingen dan het andere’, legt Céline Bauloz (Universiteit Londen) gespecialiseerd in vluchtelingenrecht uit.

Maar het idee roept ook heel wat weerstand op, critici waarschuwen dat zo’n lijst de ‘echte asielzoekers die recht hebben op bescherming’ zal treffen.

De vluchtelingenorganisatie van de VN (UNHCR) benadrukt dat aanvragen van personen uit de zogenoemde veilige landen, evengoed individueel en waardig behandeld moeten worden. Maar hier wringt het schoentje volgens Bauloz. ‘De snelheid waarmee aanvragen worden afgehandeld, maakt het vaak onmogelijk voor asielzoekers om te bewijzen dat ze wel degelijk nood hebben aan bescherming. Een gemeenschappelijke lijst zal er in mijn ogen nog meer voor zorgen dat landen minder naar individuele situaties zullen kijken, maar enkel het herkomstland zullen gebruiken als argumentatie om iemand te weigeren.’

Oekraïne

Morgan Meaker van IRIN haalt het voorbeeld van Oekraïne aan. In het afgelopen jaar stierven 7.000 mensen in het oosten van het land en vielen er 16.000 gewonden. Ongeveer 5 miljoen Oekraïners hebben nood aan humanitaire hulp. En toch staat Oekraïne nog steeds op de lijst van ‘veilige landen’ in Groot-Brittannië, Bulgarije en Luxemburg (ondanks de expliciete vraag van de VN om dit te wijzigen). Tussen april en juni vroegen 76 Oekraïners asiel aan in Groot-Brittannië. Slechts één persoon werd erkend als vluchteling.

Anton uit Oekraïne vertelt hoe hij in 2014 zijn huis verliet in Donetsk, een stad die helemaal vernield is door de oorlog. Hij trok naar ons land waar hij op dit moment wacht op een beslissing over zijn vluchtelingenstatuut. In België staat Oekraïne namelijk niet op de lijst van veilige landen.

‘Ik ben me ervan bewust dat Oekraïne een veilig land is voor het merendeel van de bevolking, maar dat is het zeker niet het geval voor iedereen. Ik moest vluchten omdat mijn leven in gevaar was. Pro-Russische rebellen bedreigden mij omdat ik mijn pro-Oekraïense ideeën niet onder stoelen of banken stak’, getuigt Anton

‘Europa wekt de valse indruk dat het mogelijk is om een heel land als veilig te bestempelen’, stelt professor James Hathaway, een autoriteit als het aankomt op vluchtelingenrecht. ‘Een land dat helemaal veilig is, bestaat niet. Elk land kan vluchtelingen op de been brengen, al variëren de oorzaken.’ (AVE)