Bereiden Israël en Palestina zich voor op langdurige oorlog?

De nieuwe escalatie van het conflict tussen Israël en Palestina leidt tot raketaanvallen langs beide kanten en de vrees voor grootschalige oorlog. Waar komt het conflict vandaan en wat zijn de mogelijke gevolgen? ‘Israël staat er niet voor te springen om Gaza opnieuw binnen te vallen, maar het is perfect mogelijk.’

Aan de basis van het protest lag de uithuiszetting van Palestijnse gezinnen uit de Arabische wijk Sheikh Jarrah in Oost-Jeruzalem. Een Israëlische rechter besliste dat er in hun plaats joodse kolonisten komen. De Palestijnen zien het als de start van hun uitdrijving uit het stadsdeel.

Historisch twistpunt

Het conflict dateert al uit 1948. De huizen waar het om gaat, behoorden volgens Israël in het verleden toe aan joodse families. Toen de staat Israël dat jaar werd uitgeroepen, sloegen Palestijnen uit West-Jeruzalem op de vlucht. Dat deel was ondertussen immers deel van Israël. Volgens de Middle East Monitor (MEMO), een non-profitorganisatie die zich vooral richt op het Israëlisch-Palestijns conflict, voerden de Israëliërs de Absentee Property Law in waardoor gevluchte Palestijnen al hun eigendommen verloren. Zij vestigden zich vervolgens in het door Jordanië gecontroleerde Oost-Jeruzalem, waar de Palestijnen enerzijds hun status als vluchteling verloren, maar anderzijds geen eigendomsrechten kregen.

In 1967 brak de Zesdaagse Oorlog uit en veroverde Israël onder meer Oost-Jeruzalem. De MEMO schrijft dat niets Israël toen belette om de Absentee Property Law ook daar toe te passen. In de ogen van Israël is Jeruzalem sindsdien één en ondeelbaar, terwijl Palestijnen Oost-Jeruzalem als de hoofdstad van een toekomstige Palestijnse staat zien.

Illegale uithuiszetting

De Verenigde Naties erkenden de Israëlische verovering nooit en beschouwen Oost-Jeruzalem nog steeds als Palestijns grondgebied. Ze maanden Israël vrijdag aan om de gedwongen uitzetting van de huidige Palestijnse bewoners te stoppen. Joden die kunnen bewijzen dat hun familie in Oost-Jeruzalem woonde voor de Arabisch-Israëlische oorlog in 1948, kunnen via een handigheid in de Israëlische wet hun eigendomsrechten claimen en recupereren. De Palestijnen beschikken niet over iets soortgelijks om hun toenmalige bezittingen op te eisen.

Volgens Midden-Oosten kenner Koert Debeuf is de uitzetting de grootste factor van de heropflakkering van het geweld: ‘Dat Palestijnen zogezegd op een legale manier uit huis worden gezet, klopt natuurlijk niet. De huizen worden gewoon gestolen. Wat we nu zien in Oost-Jeruzalem is uiteindelijk een druppel die de emmer doet overlopen. Zonder de uitzetting was er waarschijnlijk geen opflakkering van het geweld geweest.’

Door de escalatie van het geweld werd de rechtszaak over de uitzetting uitgesteld. Ondanks de illegaliteit van het proces wordt er toch een uitspraak verwacht. Debeuf: ‘Er gebeuren daar zo veel zaken die elk internationaal recht afkeurt. De internationale druk op Israël blijft echter bij woorden en de steun vanuit de VS is altijd onvoorwaardelijk geweest. Met een aantal veroordelingen en persberichten vanuit Brussel gaat er weinig veranderen aan dat onrechtvaardig Israëlisch rechtssysteem. Erg ontgoochelend voor een land dat zichzelf inschrijft in de internationale orde.’

Jeruzalem Day

Maandag vierden Israëlische nationalisten Jeruzalemdag, een dag waarop ze de annexatie van Oost-Jeruzalem door Israëlische troepen herdenken. De Israëlische politie stelde vooraf naar eigen zeggen vast dat heel wat Palestijnen zich met het oog op Jeruzalemdag in de Al-Aqsamoskee hadden verschanst met stenen en barricades. Ze vielen de moskee binnen en vuurden onder meer flitsgranaten af om het veiligheidsrisico te neutraliseren.

‘De manier waarop de politie binnenviel in de Al-Aqsamoskee is ongezien. Er is een eeuwenoude ongeschreven wet die stelt dat men dergelijke plaatsen niet binnen aanvalt. Het feit dat het toch gebeurde, druist in tegen traditie en maakt de moslimwereld geweldig kwaad’, aldus Debeuf.

Naar goede gewoonte is Jeruzalemdag er een van hoogspanning, maar dit jaar werd de mars door de oplopende spanning officieel afgelast. Op die manier wilde de politie verdere confrontaties vermijden. Maar dat belette duizenden joden niet om toch met vlaggen door de straten van Oost-Jeruzalem te trekken.

Situatie escaleert

Na een aantal onrustige dagen ontplofte het kruitvat maandag helemaal. De rellen naar aanleiding van Jeruzalemdag ontstaken de lont en plots werden er vanuit Gaza raketten afgevuurd richting Israël. De Palestijnse islamitische organisatie Hamas kwam met een verklaring en meldde dat ze raketten lanceerden als reactie op de agressie die Israël aan de dag legde in en rond de Al-Aqsamoskee.

Een antwoord van Israël liet niet lang op zich wachten: maandagavond dropte het bommen op delen van Gaza. De bombardementen zijn sindsdien niet gestopt. Woensdagochtend vonden volgens Aljazeera de voorlopig zwaarste bombardementen plaats. Volgens de Arabische nieuwsdienst maakten de raketten tientallen gebouwen met de grond gelijk. Heel wat inwoners van Gaza werden geëvacueerd. Ondertussen liep de Palestijnse slachtofferbalans op tot 250 gewonden en 48 doden, waaronder 13 kinderen. Aan de andere kant kwamen al zeker zes mensen om het leven, waaronder 1 kind.

Slechte timing

Wie zal de troepen een halt toeroepen? Volgens Debeuf komt dit alles politiek gezien op bijzonder slecht moment: ‘In Israël is er op dit moment enkel een regering in lopende zaken. Men zou een regering vormen zonder Benjamin Netanyahu, maar die is nu plots toch opnieuw de spreekbuis van Israël. Zonder regering kan je natuurlijk niet zomaar beslissingen nemen. Maar ook de Palestijnse president Mahmoud Abbas is uitredend. Hij heeft maar weinig macht om echt iets te doen. Er is geen enkele deftige spreekbuis die zegt dat hij of zij kan spreken in naam van de Palestijnen of Israëli’s.’

Internationale gemeenschap reageert

In een statement liet Al-Qassam, de militaire vleugel van Hamas, weten dat het zo’n 200 ratten zou afvuren richting Israël: 110 raketten in de richting van Tel Aviv en 100 naar Beersheva. De laatste bombardementen veroorzaakten volgens Aljazeera echter geen nieuwe doden.

De Internationale gemeenschap maande beide partijen aan om het geweld te beëindigen. Tor Wennesland, de gezant van de Verenigde Naties voor het Midden-Oosten, plaatste een tweet waarin hij de escalatie in de richting van een grootschalige oorlog ziet evalueren.

Nieuw conflict on the ground

Aljazeera meldt dat het Israëlische leger zijn tanks uitstalt aan de zuidelijke grens met Gaza. Voorlopig blijft het echter onduidelijk of de tanks een voorbode zijn van een langdurige militair conflict. Verklaringen vanuit beide kampen lijken erop te wijzen dat ze zich hier wel op voorbereiden.

Ook Debeuf acht de kans op een conflict on de ground best mogelijk: ‘Israël staat daar niet voor te springen, al is haar handelingsvrijheid de laatste jaren sterk gegroeid. Maar het is perfect mogelijk dat Israël opnieuw binnenvalt in Gaza.’

‘Hamas reageert natuurlijk ook. Mochten zij dat niet doen dan zouden de Palestijnen het gevoel krijgen dat er toch iets moet gebeuren, dat toch iemand iets moet doen. Vanuit de omliggende landen zal er immers geen reactie komen, want er zijn vredesakkoorden afgesloten. De tegenreactie zou louter mondeling zijn, niet militair.’