‘Ineens werd ik brutaal vastgegrepen’: Belgisch-Amerikaanse vredesactiviste opgepakt aan grens met Gaza

De Joodse vredesactiviste Ilana Sumka werd vrijdag gearresteerd tijdens een poging om voedsel te brengen naar de hongerende bevolking van Gaza. ‘De Israëlische Gaza-politiek is een aanfluiting van de Joodse waarden.’

Ilana Sumka (48) is terug in Leuven na een bewogen Pesachfeest in Israël. Vrijdag werd ze met zes andere manifestanten gearresteerd bij de grensovergang van Erez, de enige grensovergang met Gaza die nu al zes maanden potdicht is.

Sumka, een ervaren vredesactiviste die eind vorig jaar nog een uitgebreid interview gaf aan Knack, maakte deel uit van een delegatie van Rabbis for Ceasefire op weg met voedselhulp voor de uitgehongerde bevolking van Gaza. Aan de overzijde stonden medewerkers van de VN-vluchtelingenorganisatie UNWRA klaar om de zakken bloem in ontvangst te nemen, maar tot een overdracht is het niet gekomen.

Rabbijnen

Opvallend: vijf van de zeven opgepakte vredesactivisten waren vrouwelijke rabbijnen, reeds gewijd of nog in opleiding zoals Sumka. De bekendste arrestante was de Israëlisch-Amerikaanse Ayelet Waldman. Zij is geen rabbijn maar wel een bestsellerauteur met een lange staat van dienst als activiste tegen de Israëlische bezettingspolitiek.

Sumka is nog aan het bekomen van de emoties als we haar kort na haar thuiskomst bellen. ‘Het was mijn eerste arrestatie’, zegt Sumka, die lang in Israël heeft gewoond.

‘Ik heb het vaak zien gebeuren bij acties van burgerlijke ongehoorzaamheid’, legt ze uit. ‘In de voorste linie liepen gewoonlijk de activisten die bereid waren zich te laten oppakken. Ik moest me dan gedeisd houden, want als coördinator had ik vooral een rol als woordvoerder te spelen.’

Gespot

Ook dit keer was het niet haar bedoeling om in een politiecel te eindigen, vertelt Sumka. ‘Natuurlijk wisten we dat dat kon gebeuren, maar we hoopten zo dicht mogelijk bij de grens te komen.’

‘Eerst werd onze coördinator, in Israël een bekende vredesactivist, opgepakt. Toch gingen we verder, tot bij een versperring waar we een sit-in zijn begonnen. Daar is het uit de hand gelopen. De politie heeft met veel geweld vijf vrouwen gearresteerd: vier rabbijnen en aspirant-rabbijnen, op twee na allemaal Amerikanen.’

‘Enkele mannelijke Israëlische rabbijnen probeerden toch een statement te maken. Zij werden merkwaardig genoeg niet opgepakt, maar met harde hand teruggedrongen in de richting van de parking.’

‘De hele groep, zo’n vijftig activisten, begon zich terug te trekken. Ineens werd ik brutaal vastgegrepen en uit de groep gesleurd, ik had het niet zien aankomen. Blijkbaar had iemand me gespot als leider.’

Hoe werd u behandeld?

Sumka: Ik werd met de andere Amerikaanse vrouwen naar een politiekantoor in Ashkelon afgevoerd. De eerste drie uur lieten ze ons sudderen, pas daarna mochten we onze advocaat en de Amerikaanse ambassade contacteren.

Uiteindelijk werden we na twaalf uur vrijgelaten, op voorwaarde dat we een verklaring ondertekenden met de belofte de eerste twee weken niet meer in de buurt van de grensovergang te komen.

Wat me vooral zal bijblijven, is de toon van de vrouw die me een uur lang heeft ondervraagd. Ze noemde me ‘zogenaamd Joods’, en verklaarde niet te begrijpen waarom ik aan de actie had deelgenomen. ‘We hebben met onze interventie jullie leven gered,’ beweerde die vrouw, ‘in Gaza hadden ze jullie gegarandeerd vermoord.’

Ik ben niet in discussie gegaan, zoals onze advocaat had aangeraden.

Werden vrouwelijke rabbijnen geviseerd?

Sumka: Het is in elk geval opvallend dat mannelijke rabbijnen niet werden opgepakt. Omdat die meer respect afdwingen? Israëlische politieagenten of militairen zijn het niet gewoon vrouwen in witte rabbijnskleren te zien lopen. In Amerika ligt dat anders, daar volgen steeds meer vrouwen een opleiding. Israël telt wel enkele vrouwelijke rabbijnen, maar die hebben het erg moeilijk, ze worden niet ernstig genomen en bespot.

Niet dat de mannelijke rabbijnen vrijdag zachtzinnig werden behandeld. Ze kregen de keuze: opkrassen of met een politiepatrouille afgevoerd worden naar een plek in the middle of nowhere. Daar zouden ze dan gedropt worden zonder geld of gsm, ook de zeventigplusser in het gezelschap. Zo doen ze dat vaak met Palestijnen.

Waarom moest deze actie halverwege het zeven dagen durende Pesach plaatsvinden?

Sumka: Pesach heeft een diepe betekenis in de joodse religie en traditie. Het gaat over solidariteit: laat eenieder die honger heeft komen en geef ze te eten. Maar het is eerst en vooral de herdenking van de bevrijding uit de Egyptische slavernij. Het leek ons als Rabbis for Ceasefire ongepast om dat in Israël te vieren, terwijl er zich letterlijk om de hoek een door Israël georganiseerde hongersnood afspeelt.

Wie zijn de Rabbis for Ceasefire?

Sumka: Een nieuw collectief, na 7 oktober opgericht in Amerika. Als rabbijnen en aspirant-rabbijnen pikken we het niet dat de Israëlische regering voortdurend beweert op te komen voor joodse waarden, terwijl haar hele beleid tegen die waarden indruist.

We hebben concrete eisen. Een onmiddellijk staakt het vuren, wat een noodzakelijke voorwaarde is voor de vrijlating van alle Israëlische gijzelaars. De grens met Gaza moet open voor humanitaire hulp, en er moet een einde komen aan het beleg van Gaza.

In het interview met Knack eind vorig jaar was u somber gestemd. Is dat nog altijd het geval?

Sumka: Ik ben alleen maar pessimistischer geworden. Israël laat maar mondjesmaat hulp toe in Gaza. Toch zie je dat extremistische kolonisten zelfs de weinige vrachtwagens met voedselhulp proberen te saboteren. Zo diep zit de haat.

In de Egyptische hoofdstad Caïro lopen er onrechtstreeks onderhandelingen tussen Israël en Hamas. Er zou een deal in de maak zijn over een staakt-het-vuren van één jaar in ruil voor de vrijlating van alle gijzelaars. Biedt dat geen hoop?

Sumka: Ja, maar niet meer dan een sprankel. Ik probeer erin te geloven, maar ik vertrouw de Israëlische premier Benjamin Netanyahu voor geen haar. Voor hem is het rekken van deze oorlog een manier geworden om zijn politieke vel te redden.

Voelt u zich als Amerikaanse betrokken bij het studentenprotest dat intussen al aan zeventig universiteiten wordt gevoerd?

Sumka: Ik vind dat protest hoopgevend. Voor de huidige generatie studenten speelt de Palestijnse kwestie stilaan de rol die de Apartheid in Zuid-Afrika speelde in de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw.

Vooral onder Joodse studenten is de kentering spectaculair. Ze stappen af van het idee dat kritiek op Israël synoniem is voor antisemitisme. Een derde van jonge Amerikaanse Joden zegt het Israëlische beleid ten aanzien van de Palestijnen niet meer te steunen, dat is ongezien en hoopgevend.