Bahamas Leaks: nieuw documentenlek onthult nog meer offshoregeheimen

Nog geen half jaar na de publicatie van de Panama Papers pakt het Internationaal Consortium van Onderzoeksjournalisten (ICIJ) uit met de Bahamas Leaks: meer dan 1 miljoen documenten afkomstig van het bedrijfsregister op de Bahama’s. In de komende dagen onthullen Knack, De Tijd en Le Soir de linken tussen Bahamaanse offshores en België.

De Duitse krant Süddeutsche Zeitung kreeg een documentenlek in handen afkomstig van het bedrijfsregister op de Bahama’s, en deelde de informatie met ICIJ en zijn mediapartners. In de stapel met 1,3 miljoen documenten staan de namen van directeurs en een aantal eigenaars van de meer dan 175.000 vennootschappen, trusts en stichtingen die tussen 1990 en begin 2016 op de Bahama’s zijn opgericht.

De nieuwe informatie onthult voorheen onbekende of weinig gerapporteerde linken met bedrijven in handen van, of bestuurd door, huidige en voormalige politici uit Noord- en Zuid-Amerika, Afrika, Europa, Azië en het Midden-Oosten.

Is informatie uit het Bahamaanse bedrijfsregister sowieso niet publiek? Slechts deels.

In de Bahamaanse hoofdstad Nassau kan je persoonlijk bedrijfsdocumenten gaan inkijken. In theorie dient een online bedrijfsregister hetzelfde doel. De informatie die beschikbaar wordt gemaakt via het Bahamaanse online bedrijfsregister is vaak echter onvolledig. Bovendien betaal je minstens 10 dollar om bedrijfsdocumenten op te vragen, wat niet in overeenstemming is met de aanbeveling van de internationale vereniging van bedrijfsregisters, die afraadt om geld te vragen voor zoekopdrachten.

De gegevens die ICIJ vandaag publiek maakt, slaan op de bouwstenen van offshorebedrijven: de naam, de datum van oprichting, het fysieke en het postadres in de Bahama’s, en in sommige gevallen ook de namen van de directeurs van het bedrijf.

‘Bedrijfsregisters zijn ongelooflijk belangrijk’, zegt Debra LaPrevotte, die als voormalig FBI-agente miljarden dollars aan smeergeld en corruptie-opbrengsten najoeg, verborgen op belastingparadijzen. ‘Offshorebedrijven worden vaak gebruikt als tussenpersonen om witwassen te vergemakkelijken. Vaak worden de bedrijven enkel gebruikt om bankrekeningen te openen. De bedrijfsdocumenten, die soms de uiteindelijk begunstigden kunnen helpen identificeren, worden dan deel van de bewijsvoering.’

Verschil met Panama Papers

In tegenstelling tot de Panama Papers – een lek van 11,5 miljoen gedetailleerde e-mails, contracten en andere documenten afkomstig van één advocatenbureau – is de info van het Bahamaanse bedrijfsregister meer summier. Zo blijkt uit de nieuwe gegevens niet of de directeurs die opgelijst staan bij een Bahamaans bedrijf echt controle hebben over de offshore of enkel optreden als stromannen. De namen van de uiteindelijk begunstigden van de offshores staan immers niet opgelijst.

Gekoppeld met de Panama Papers bieden de Bahamaanse gegevens nieuwe inzichten in de offshore-banden van politici, criminelen en bedrijfsleiders, alsook van de bankiers en advocaten die geld helpen versluizen.

In de gelekte documenten van de Bahama’s duiken ook de namen op van 539 “registered agents” – de officiële tussenschakels tussen de Bahamaanse overheid en de klanten die een offshore bedrijf willen oprichten. 1 van die 539 is Mossack Fonseca, het Panamese advocatenkantoor dat de spil vormt van de Panama Papers.

Mossack Fonseca hielp 15.915 offshores oprichten op de Bahama’s. Daarmee staat het Caribische eiland op nummer drie in het lijstje met belastingparadijzen waar Mossack Fonseca actief is (geweest). Op een bepaald moment behoorden Bahamaanse offshores zelfs tot de best-sellers van Mossack Fonseca.

In het algemeen is het niet illegaal om eigenaar of directeur te zijn van een offshore bedrijf. In veel gevallen zijn er legitieme zakenredenen om een offshore structuur op poten te zetten. Transparantie-experts zeggen echter dat het belangrijk is dat overheidsfunctionarissen hun banden met offshorebedrijven bekend maken.

Nieuwe inzichten

Onderzoeken door buitenlandse belastingadministraties naar offshores op de Bahama’s verlopen niet altijd eenvoudig. De Bahamaanse wet vereist wel dat de namen van directeurs, die volledige controle hebben over de offshores, aangegeven worden bij het nationale register. Toch zijn de namen niet altijd voorhanden in het online bedrijfsregister. Bovendien kan je niet op naam van directeurs zoeken, en moet je reeds de naam van de betrokken Bahamaanse offshore kennen om de directeurs te vinden. Daardoor is het erg moeilijk om na te gaan of een overheidsfunctionaris of zakenman gelinkt is aan offshores in de Bahama’s.

Enkele voorbeelden. In het online Bahamaanse bedrijfsregister vind je niet terug wie de directeurs zijn van de offshore Exxon Azerbaijan Caspian Sea Limited. In de gelekte documenten die ICIJ kon inkijken, is echter sprake van 19 directeurs. Hetzelfde voor het Bahamaanse bedrijf Equatorial Guinea LNG Holdings Limited. De gelekte documenten tonen dat zes hooggeplaatste Equatoriaal-Guineeërs als directeur opduiken, waaronder de broer van de first lady en vier voormalige en huidige ministers van Energie.

Volgens Jason Sharman, die een studie publiceerde over veertig bedrijfsregisters wereldwijd, behoren de namen van directeurs van offshores tot basisinformatie die vlot toegankelijk zou moeten zijn voor het publiek.

Ook meerdere politici duiken op in de gelekte Bahamaanse documenten. De bekendste naam is voormalig Eurocommissaris Neelie Kroes, maar zij is niet de enige. Zo staat de voormalige Colombiaanse minister van Mijnen en Energie (1999-2001) Carlos Caballero Argáez vermeld als voorzitter en secretaris van het Bahamaanse bedrijf Pavc Properties Inc. Hij bekleedde de functies die tussen 1997 en 2008. Caballero Argáez duikt eveneens op als directeur van Norway Inc., dat tussen 1990 en 2015 geregistreerd stond in de Bahama’s.

Argáez liet aan ICIJ weten dat Norway Inc. een bankrekening in Miami aanhield die in handen was van zijn vader. Het geld op de rekening werd na diens dood aan de zonen overgemaakt, zegt Argáez. Hij voegde eraan toe dat Pavc Properties een appartement in Miami bezat, en dat zijn relatie met het bedrijf in 2008 eindigde, toen hij zijn aandelen verkocht. Zijn keuze voor de Bahama’s was ingegeven door advies van zijn advocaat, aldus Argáez. Hij ontkende dat er sprake zou zijn van belangenvermenging. Dat het bedrijf in de Bahama’s was opgericht, was volgens hem een kwestie van ‘belastingdoeleinden’.

Zitten er ook klinkende Belgische namen tussen? In de komende dagen zullen Knack, De Tijd en Le Soir artikels publiceren over de linken tussen Bahamaanse offshores en België.

Informatie nu reeds publiek

ICIJ, Süddeutsche Zeitung en hun mediapartners maken de informatie van het Bahamaanse bedrijfsregister vandaag publiek op de website https://offshoreleaks.icij.org. Hierdoor ontstaat, voor de eerste keer, een gratis, online een publiek doorzoekbaar register van offshorebedrijven opgericht in de Bahama’s. Deze informatie werd gecombineerd met gegevens van de Panama Papers en andere gelekte offshore documenten, in het grootste register van offshorebedrijven uit de geschiedenis.

Kristof Clerix, Will Fitzgibbon en Emilia Díaz-Struck