‘Assad is niet diegene die ons bedreigt’

‘Emotie en moraal moeten aan de kant geschoven worden en plaats ruimen voor diplomatie’, vindt Frédéric Pichon, auteur van ‘Syrië. Waarom het Westen zich vergist heeft’. ‘Het Westen heeft geen andere keuze dan met de Syrische president Bashar al-Assad te praten.’

Volgens Frédéric Pichon, doctor aan de universiteit van Tours in Frankrijk en auteur van het boek ‘Syrie. Pourquoi l’Occident s’est trompé’ (‘Syrië. Waarom het Westen zich vergist heeft’, Éditions du Rocher), hebben de Europeanen gezien de enorme toevloed aan kandidaat-jihadisten geen andere keuze dan weer met de Syrische president Bachar al-Assad te praten ‘en de moraal en emotie achterwege te laten’.

Le Vif L’Express : Biedt de open oorlog tegen de Islamitische Staat waarin de landen van de internationale coalitie – zo ook België – zich storten, een gepast antwoord op de dreiging?

Frédéric Pichon : ‘Ze hebben geen andere keuze. Maar er moet bij gezegd worden dat ze gedeeltelijk verantwoordelijk zijn voor de opkomst van de islamitische staat. Waarom? Omdat ze een enorme fout begaan hebben door het Syrisch conflict – waaruit IS geboren is – aan hun geallieerden in de regio over te dragen, te beginnen met Saoedi-Arabië.’

‘Ze trappen ook in de val die zorgvuldig door IS gelegd werd. De coalitie heeft een gewicht dat IS waarschijnlijk niet heeft, wat de aantrekkelijkheid van die laatste nog meer versterkt. Eigenlijk hebben de landen van de coalitie alles te verliezen in het conflict, dat vooral onder de verantwoordelijkheid van de Golfstaten en hun rivaal Iran valt.’

Is het Westen slachtoffer van zijn allianties met de Golfstaten?

Pichon: ‘Ja. Kijk naar Qatar, dat de organisatie die we nu bombarderen meer groot maakte. Qatar dat ook vandaag nog milities bewapent die chaos in Libië zaaien. Dan is er Turkije, dat op de vingers getikt werd omwille van de porositeit van de grenzen: wapens en jihadisten, ze konden er komen gaan. Kijk naar de vernedering van de Franse politie door de Turkse diensten. Eigenlijk hebben we geen betrouwbare bondgenoten in de regio.’

Waarom hebben we niet eerder beseft wat de omvang van het probleem was?

Pichon: ‘Het lijkt wel alsof de geschiedenis nutteloos is geweest. De strategie waarbij slechte zaken worden aangewend voor nobele doelen, heeft zich telkens tegen ons gekeerd. Dat was zo in Afghanistan met de taliban. In Syrië werd door een kleine groep in 2011 al gewaarschuwd voor jihadisten. Maar daar deed men alsof er niets aan de hand was, het doel bleef namelijk de omverwerping van het Syrische regime.’

‘In Europa houden we nog steeds vast aan die kolonialistische reflex waarbij we onze waarden en normen willen opleggen aan zij die de macht willen overnemen van autoritaire regimes. Maar we hebben niet willen inzien, dat de politiek in de Arabische wereld vooral door islamisten gedragen wordt. En ook al zijn islamisme en jihadisme verschillende dingen, de grens is soms zeer vaag.’

‘Als we de rebellen goed bewapend hadden, zou dit allemaal niet gebeurd zijn’, wordt al eens gezegd.

Pichon: ‘De vraag moet omgedraaid worden. Waarom hebben we ze niet bewapend? Eenvoudigweg omdat we pertinent wisten dat de wapens van de ene kant naar de andere zouden gaan, dat het Vrij Syrisch Leger (dat gesteund wordt door het Westen, red.) met al-Qaeda samenwerkte tegen het regime.’

‘De Amerikaanse bombardementen in Syrië hebben de situatie verduidelijkt. Een leider van het Vrij Syrisch Leger, Jamal Maarouf, heeft een persbericht verspreid waarin hij die aanvallen veroordeelt en vraagt dat Assad eerst gebombardeerd wordt. In Kafranbel, symboolstad voor de wereldlijke oppositie werd er gescandeerd: ‘Het volk wil een Islamische staat!’. Eigenlijk hebben we de zogenaamde gematigde rebellen nooit duidelijk kunnen identificeren.’

Anderen beweren dat het jihadisme een creatie is van de Syrische president Assad.

Pichon: ‘Dat is een regelrechte leugen. Het is evident dat Damascus IS niet meteen heeft geviseerd, omdat het goed was voor zijn zaken. Maar op die manier kan je ook de Verenigde Staten veroordelen die bijdroegen tot de ontmanteling van het politiek-militaire systeem van Irak waardoor IS volledige grondgebieden kon veroveren. Of ook Qatar, Saoedi-Arabië en Turkije waar de terreurbeweging zich met wapens kon bevoorraden.’

‘Er wordt gezegd dat Assad jihadisten in het begin van het conflict bevrijdde. Maar alle landen doen dat om de zaken te sussen, Saoedi-Arabië en gisteren nog Jordanië inbegrepen. De honderden islamieten die Assad vrijliet, zijn bijna allemaal tot de rebelse brigades toegetreden, onder meer het Islamitische Front dat door Saoedi-Arabië gefinancierd wordt en goedgekeurd wordt door het Westen.

Objectief gezien is Assad vandaag een bondgenoot van de Europeanen, maar die weigeren – officieel – met hem te onderhandelen. Is het Westen niet in een dubbele val getrapt: van Assad en van IS?

Pichon: ‘Inderdaad. We hebben de fout gemaakt niet van bij het begin diplomatiek te handelen. De oproep van Laurent Fabius (lid Franse Parti Socialiste en voormalig premier) om Assad neer te slaan, was allesbehalve diplomatiek, het was veeleer bijna een oproep om hem te vermoorden.’

‘Emotie en moraal moeten achterwege worden gelaten om plaats te maken voor diplomatie. We zitten in een positie waarbij we ons niet terug kunnen trekken zonder onszelf te vernederen, en dat is waarop het Syrische regime zit te wachten.

Renaud Girard, de journalist van Figaro die het voorwoord van uw boek schrijft, vindt dat met rivalen moet worden samengewerkt om sterker tegenover de vijand te staan. Moet de dialoog met Assad weer worden gestart?

Pichon: ‘Er moet worden samengewerkt met de Syrische inlichtingendiensten om informatie te verkrijgen over burgers die er zijn gaan strijden. Prioriteiten moeten worden gedefinieerd. Assad is niet diegene die ons bedreigt. Als we terreurdreiging willen aanpakken, moeten we diplomatiek handelen en ons tot Damascus richten om desnoods achteraf de rekening te presenteren. Maar laten we niet naïef zijn: het regime zal ons ook laten betalen voor onze voormalige ingesteldheid.’