Appleby, de offshoreprovider die clean probeert te blijven

Zelfs wanneer offshore advocatenkantoren de moeite doen om zuiver op de graat te blijven, blijkt het moeilijk om geen zaken te doen met criminelen, corrupte politici en andere twijfelachtige klanten. Portret van het Bermudaanse advocatenkantoor Appleby, dat centraal staat in de Paradise Papers.

Appleby, opgericht in Bermuda, is een van de meest prestigieuze offshore advocatenkantoren ter wereld. Hoewel het geen belastingadviseur is, is het 119-jarig bedrijf een toonaangevend lid van het wereldwijde netwerk van advocaten, accountants, bankiers en andere spelers die offshore vennootschappen en bankrekeningen oprichten en beheren voor klanten die belastingen willen ontwijken of hun financiën geheim willen houden.

Een lek van 6,8 miljoen vertrouwelijke documenten onthult hoe Appleby er soms niet in slaagde om twijfelachtige klanten buiten te houden. De documenten leggen de geheime offshore levens bloot van politici en fraudeurs, en tonen de uitgebreide strategieën waarmee Apple, Nike en andere multinationals belastingen ontwijken.

De emails, klantenbestanden, bankdocumenten, juridische nota’s en andere documenten kwamen in handen van de Duitse krant Süddeutsche Zeitung, die ze deelde met het Internationaal Consortium van Onderzoeksjournalisten (ICIJ) en zijn mediapartners -waaronder Knack, Le Soir en De Tijd. Ze geven een unieke kijk in de interne werking van Appleby, van de jaren vijftig tot 2016. Het lek bevat eveneens documenten van Appleby’s bedrijfsdiensten-afdeling, die in 2016 onafhankelijk werd onder de naam Estera.

Cocktails en etentjes

Appleby doet nog meer dan schermbedrijven, trusts, en andere offshore entiteiten oprichten. Het heeft verschillende dochterbedrijven, filialen en afdelingen die testamenten opstellen,

klanten helpen bij werkongevallen en echtscheidingen, en advies geven aan bedrijven.

Appleby beschouwt zichzelf als een marktleider die bewijst dat de offshore-industrie zuiver en professioneel te werk kan gaan. ‘We leveren innovatief, tijdig en ethisch advies’, klinkt het in een brochure van Appleby.

Tijdens cocktails, etentjes en conferenties ontmoet het bedrijf zijn klanten -waaronder vooraanstaande banken zoals Citigroup, HSBC en Credit Suisse, en accountingfirma’s zoals KPMG, Ernst & Young en PricewaterhouseCoopers.

Reginald Woodifield Appleby

Appleby is in 1898 opgericht in Bermuda, toen nog een Britse kolonie, vandaag deel van de Britse overzeese gebieden. Stichter Reginald Woodifield Appleby -een magistraat die hield van thee, cricket en jagen- was ook parlementslid in Bermuda en werd gelauwerd om zijn ‘publieke diensten’ voor het land. Hij had zelfs zo’n hoog aanzien dat wanneer hij op zeilvakantie ging naar Engeland, de misdaad in Bermuda volgens de lokale pers de hoogte in zou schieten.

In 1940 voerde het parlement in Bermuda voor het eerst een debat over een inkomstenbelasting. Reginald Appleby schaarde zich aan de kant van de politici die ‘inkomstenbelasting zien als een verfijnd martelinstrument, waar je je tegen elke prijs tegen moet verzetten’, aldus verslagging destijds in The Royal Gazette. Ook vandaag nog blijft het Bermudaanse beleid van nul-procent-belastingen lokale inwoners én buitenlanders verleiden.

Vanaf 1979 werd Appleby ook actief buiten Bermuda. Vandaag heeft het kantoren in zowat elk belangrijk belastingparadijs, van de Kaaimaneilanden in de Cariben, over het eiland Man in Europa tot het Afrikaanse Mauritius en het Aziastische Hong Kong.

Magische offshore cirkel

Appleby haalt de ene Offshore Law Firm of the Year-award na de andere binnen. Het maakt deel uit van wat insiders de ‘Magische offshore cirkel’ noemen -een informele verzameling van ’s werelds grootste offshore advocatenkantoren.

In haar eigen pr-publicaties pakt Appleby uit met zijn goede werken: van hulp bij het herwinnen van geld van voormalig Nigeriaans dictator Sani Abacha, tot het beheren van een miljoenenfonds om verpleegsters te helpen die het ebola-virus in West-Afrika bestrijden.

Onder zijn cliënteel telt Appleby prinsessen, regeringsleiders en Hollywood-sterren, zo blijkt uit het documentenlek. Appleby heeft gewerkt voor steenrijke oligarchen uit Rusland, het Midden-Oosten, Azië en Afrika.

‘Het klopt dat we niet onfeilbaar zijn’

Toen ICIJ en zijn mediapartners in april 2016 de Panama Papers publiceerden, probeerden verdedigers van de offshore-industrie het belang van de artikels te relativeren. Ze stelden dat Mossack Fonseca, het Panamese advocatenkantoor dat de spil vormde van het schandaal, een uitzondering was.

‘Mossack Fonseca vertegenwoordigt een van de laatste bastions van een schimmig internationaal financieel systeem dat op zijn einde loopt’, schreef het magazine Wealth Management. Maar de interne documenten van Appleby tonen dat zelfs wanneer offshore advocatenkantoren flink veel geld en moeite investeren om achtenswaardig te blijven, het steeds moeilijk voor hen blijkt om geen zaken te doen met criminelen, corrupte politici en andere twijfelachtige klanten.

Appleby antwoordde niet op de gedetailleerde vragen van ICIJ. In plaats daarvan publiceerde het bedrijf een online verklaring waarin het stelt dat Appleby vasthoudt aan hoge normen. Na een grondig onderzoek, aldus Appleby, verwerpt het alle aantijgingen van overtredingen door Appleby en zijn klantenbestand. ‘We zijn een offshore advocatenkantoor dat advies geeft aan klanten over legitieme en wettelijke manieren om zaken te doen. Illegaal gedrag staan we niet toe. Het klopt dat we niet onfeilbaar zijn. Maar wanneer we fouten ontdekken, handelen we snel om ze recht te zetten en lichten we de betroffen overheden in.’

Saddam Hoessein

In de jaren negentig onderzocht de Amerikaanse overheid of het Iraakse oliebedrijf Crescent Petroleum een dekmantel was voor toenmalig president Saddam Hoessein. Volgens een rapport van het Amerikaanse parlement was Crescent zelf weliswaar geen wapenproducent, maar ‘zeker wel gelinkt aan de belangrijkste Iraakse organisatie die wapens produceerde’. Aantijgingen overigens die zowel destijds als vandaag door Crescent worden ontkend.

Wat blijkt? Crescent Petroleum, eigendom van de Iraakse zakenman Abdul Hameed Dhia Jafar, was al sinds de jaren tachtig klant van Appleby. Pas toen Crescent Petroleum in 2013 aanklopte bij Appleby voor advies bij een herstructurering, ging er bij Appleby een lichtje branden. De achtergrond van Crescent riep plots wel vragen op -onder meer het feit dat Jafars broer aan het hoofd stond van Saddams nucleaire wapenprogramma. ‘We staan al zo lang in contact met hen’, schreef een advocaat van Appleby. ‘Hoe kan het toch dat we hier niet eerder zijn achtergekomen?’

‘Zeer gewichtige’ zwakke punten

In 2012 wees de regulator van de Britse Maagdeneilanden op de gaten in Appleby’s procedures betreffende de omgang met risicovolle politici. Twee jaar later was het de Monetary Authority van Bermuda die tijdens een audit bij een dochterbedrijf van Appleby ‘zeer gewichtige’ zwakke punten op verschillende gebieden. In bijna de helft van de dossiers die het overheidsagentschap bestudeerde, bleek er te weinig informatie voorhanden over de oorsprong van het geld dat Appleby beheerde voor zijn cliënteel.

‘We ondergaan regelmatig regelgevende controles en verbinden ons ertoe de hoogste normen te bereiken die onze regulatoren opstellen’, verklaarde Appleby in een persbericht gepubliceerd een maand nadat ICIJ zijn eerste vragen aan Appleby stelde. ‘We hebben ICIJ’s beweringen onderzocht en zijn ervan overtuigd dat die ongegrond zijn, en gebaseerd op een gebrek aan kennis van legitieme en wettelijke structuren gebruikt in de offshore sector.’

Auteur: Will Fitzgibbon. Vertaling/bewerking: Kristof Clerix. Frederik Obermaier, Bastian Obermayer, Emilia Diaz-Struck en Rigoberto Carvajal werkten mee aan dit artikel.