Antwerpse diamantbank ABN AMRO duikt op in Panama Papers

De Antwerpse diamantafdeling van de Nederlandse bank ABN AMRO kende miljoenenleningen toe aan diamantairs, gedekt door brievenbusbedrijven op de Britse Maagdeneilanden. Eén offshore kreeg ook zelf een lening. Dat blijkt uit de Panama Papers.

In april 2016 onthulden de Panama Papers al de offshore connecties van Dexia, Fortis, KBC en Bank Degroof. Afgelopen weekend publiceerde Knack.be over het Zwitserse bijkantoor van ING Belgium, dat bankrekeningen had geopend voor offshore bedrijven van rijke Russen. En nu kunnen we nog een bank toevoegen aan het rijtje: de Antwerpse diamantafdeling van ABN AMRO.

Witwasverdenking

De Süddeutsche Zeitung deelde 1,2 miljoen gelekte documenten van het Panamese advocatenkantoor Mossack Fonseca met de partnermedia van het Internationaal Consortium van Onderzoeksjournalisten (ICIJ). Daarin lezen we dat Mossack Fonseca op 4 april 2016 – één dag nadat de eerste Panama Papers waren verschenen – een rapport opstelde voor het Financial Investigation Agency van de Britse Maagdeneilanden. In het rapport signaleerde Mossack Fonseca dat het de Israëlische diamantair D.S. verdacht van witwassen.

Mossack Fonseca vermeldde daarbij 31 vennootschappen die het op de Maagdeneilanden beheerde, en waarvan S. directeur of uiteindelijk begunstigde was. Mossfon baseerde zijn witwasverdenkingen op publicaties over S. uit 2015. Toen werd de diamantair genoemd in het SwissLeaks-schandaal, over geheime bankrekeningen bij de Zwitserse tak van HSBC. Voor alle duidelijkheid: S. of zijn bedrijven zijn nooit veroordeeld voor witwassen.

Miljoenenleningen

Opmerkelijke vaststelling: 5 van die 31 bedrijven op de Maagdeneilanden staan ook op gelekte documenten ondertekend door de Antwerpse afdeling van ABN AMRO. Op 25 februari 2014 stelden Diacor International Ltd en vier andere offshores zich immers garant voor een lening van 36 miljoen dollar die ABN AMRO Antwerpen toekende aan Diacor International Ltd. De vijf brievenbusvennootschappen delen trouwens hetzelfde adres op de Maagdeneilanden: het beruchte turquoisekleurige Akara-gebouw waar duizenden andere offshores officieel geregistreerd staan.

Bovendien treffen we in het nieuwe documentenlek ook nog de verslagen van de raad van bestuur aan van vier van de vijf eerder genoemde Maagdeneilanden-offshores. Ditmaal dateren de documenten van januari 2016. De offshores beslissen om zich opnieuw garant te stellen voor twee leningen van de Antwerpse diamanttak van ABN AMRO. Die zijn samen goed voor 100 miljoen dollar en waren bedoeld voor Diacore Belgium NV en Ascot Diamonds Belgium. Dat zijn twee Antwerpse diamantbedrijven met zetel in de Schupstraat.

‘Choquerend. Zeer choquerend zelfs’

De gelekte documenten roepen heel wat vragen op. Waarom aanvaardde ABN AMRO dat brievenbusbedrijven zich garant stelden voor miljoenenleningen? Waarom kende het een lening toe aan een offshore? En deed de bank wel de nodige due diligence om te weten wie er achter de bedrijven op de Maagdeneilanden schuilging?

De relatie tussen de Antwerpse diamantindustrie en banken ligt sowieso al zeer gevoelig. In november 2016 deed Ari Epstein, ceo van het Antwerp World Diamond Center, in de Kamercommissie Panama Papers nog zijn beklag over de banken. Sinds de sluiting van de Antwerpse Diamantbank door KBC in 2014 moesten volgens Epstein 500 diamantairs op zoek naar een nieuwe bank. De reacties die ze kregen waren ‘choquerend, zeer choquerend zelfs’. Epstein in de Kamercommissie: ‘Wij hebben met lede ogen moeten vaststellen dat banken geen diensten willen verlenen aan bedrijven die actief zijn in de diamantsector, niet omdat zij commercieel geen aantrekkelijk profiel zouden hebben, niet omdat hun boekhouding niet transparant is, niet omdat ze te klein of te groot zijn, maar gewoon omdat ze actief zijn in de diamantsector.’ Epstein verweet banken de hele sector over dezelfde kam te scheren. ‘Er wordt geschermd met de term compliance. Er wordt verwezen naar het risicobeleid (…) Al die zaken zouden geldige argumenten kunnen zijn om een bedrijf te weigeren na een grondige analyse van dat bedrijf, maar het is absoluut niet correct en zelfs onethisch en gevaarlijk om dat zo maar door te trekken naar een hele sector.’

Epsteins oproep viel niet in dovemansoren. ‘Het is onbegrijpelijk dat de beleidsmakers en financiële markten het risico op witwaspraktijken blijven gebruiken als wapen tegen de diamantsector en die tegelijkertijd in de handen van buitenlandse banken duwen’, stelde Kamerlid en Antwerps schepen Rob Van de Velde (N-VA) in april 2017 in De Tijd. In maart 2018 pakte minister van Economie Kris Peeters (CD&V) uit met een wetsontwerp dat de banken verplicht zaken te doen met diamantbedrijven.

Intern mailverkeer van ABN AMRO

We contacteerden de betrokken partijen voor een reactie. ‘Diacore is een privébedrijf dat zich houdt aan alle wetten en regels in alle relevante landen’, laat een woordvoerder weten. De advocaat van S. reageert dat de beschuldigingen die Mossack Fonseca in zijn rapport voor het Financial Investigation Agency opstelde, ‘volledig ongegrond, zonder enige basis, lasterlijk en onjuist’ zijn. ‘Alle bedrijfsactiviteiten van S. worden gerapporteerd aan de relevante belastingautoriteiten in de jurisdicties waarin hij en de door hem beheerde entiteiten werken. De belastingen die verschuldigd zijn met betrekking tot die activiteiten worden tijdig en volledig betaald. S. was nooit betrokken bij het witwassen van geld (…). De saldi op de bankrekeningen van S. worden periodiek aan de relevante belastingautoriteiten gerapporteerd.’

Een woordvoerster van ABN AMRO Bank stuurde een statement door: ‘We maken niet publiek wie onze klanten zijn en geven geen commentaar op individuele gevallen. We mogen immers geen confidentiële informatie delen met derden. Het beleid van ABN AMRO is dat we geen belastingontwijking, -ontduiking of agressieve belastingplanning (naar de letter noch de geest) faciliteren. We houden ons aan de strengste regels en wetten met betrekking tot belastingontduiking, witwassen en fraude.’

Uit intern mailverkeer van ABN AMRO dat Knack kon inkijken, blijkt dat Diacor International, Diacore Belgium en Ascot Diamonds inderdaad bankieren bij de diamanttak van ABN AMRO Antwerpen. ‘We hebben via ons Datateam ook onderzoek laten doen in de gegevens van Antwerpen’, mailde een specialist van het compliance-departement naar een andere afdeling van de bank: ‘Hieruit blijkt dat er inderdaad kredietrelaties zijn met Diacor, Diacore en Ascot.’ De laatste documenten daarover dateerden zelfs van februari 2018. ‘Daarin staat dat de leningen geldig zijn until further notice. Lijkt dus nog een actief te zijn. Het gaat volgens de overeenkomst over 70 miljoen euro voor Diacore Belgium en Ascot en 30 miljoen euro voor Diacor International. Dit komt dus overeen met het bedrag van 100 miljoen euro genoemd door Het Financieele Dagblad. Ook klopt het dat voor beide kredietfaciliteiten een garantie is afgegeven door een reeks aan bedrijven, waaronder Diacore Group of Companies and Diacore Diamond Group.’

Niet bepaald geruststellend

Bijkomende vraag van een ABN AMRO-afdeling aan het compliance-departement: ‘Weten we ook hoe onze client due dilligence is verlopen? Met andere woorden: hebben wij onderzoek gedaan naar de klant?’ Het antwoord van compliance is niet bepaald geruststellend: ‘Ik zie in ons case management dat er in ieder geval geen Enhanced Due Diligence door Security & Intelligence Management zijn uitgevoerd op deze partijen.’ In klantdoorlichtingen die ABN AMRO geïnspireerd door de Panama Papers deed, had de man van compliance op dat moment geen inzage. In het doorgestuurde mailverkeer wordt verder niet duidelijk of in het kader van de Panama Papers alsnog due diligence zou zijn gebeurd.

Wat een contrast met de ‘strenge monitoring’ van de diamantsector waarmee de afdeling Diamond & Jewellery Clients van ABN AMRO op zijn website uitpakt: ‘Banken en toezichthouders volgen cliënten in deze sector extra goed op en de bank rapporteert over dit beleid aan de toezichthouders. Strengere monitoring houdt in dat ABN AMRO klanten periodiek aan reviews onderwerpt en transacties continu controleert.’