In Duitsland trokken duizenden mensen de straat op tegen de verwachte ‘vaccinatiedwang’.
De Oostenrijkse politologe Natascha Strobl (35) doet al jarenlang onderzoek naar rechts-extremisme in Europa. De recente betogingen in Duitsland vindt ze een gevaarlijke mix: ‘Radicale vaccinweigeraars of antivaxxers ontkennen dat virussen gevaarlijk zijn. Ze vrezen dat bij vaccinatie in opdracht van hogere machten microchips onder hun huid worden ingeplant. Extreemrechts is nu mee op die trein gesprongen en is voorstander van ongecontroleerde besmetting. De epidemie moet volgens hen haar gang kunnen gaan.’
Maar wat dan met de slachtoffers?
Natascha Strobl: Ze beweren dat alleen zieke en verzwakte mensen getroffen worden. Die zijn in het fascistische wereldbeeld sowieso waardeloos. Ze zijn een last die we moeten zien kwijt te raken.
Raken rechtse mensen dan niet besmet?
Strobl: In hun wereldbeeld zijn alleen de anderen zwak. De fascist gaat, als hijzelf getroffen wordt, met geheven hoofd de heldendood tegemoet.
Het gevoel om deel uit te maken van een exclusieve kring, kan zeer verleidelijk zijn.
Tijdens een demonstratie in Stuttgart trad de fantast Ken Jebsen op. Een van zijn video’s over samenzweringstheorieën werd al meer dan 5 miljoen keer bekeken. Hoe kunnen zo veel mensen zulke klinkklare onzin geloven?
Strobl: Het komt aannemelijk over. Dat volstaat. Voor veel mensen valt de wereld tegenwoordig niet meer te begrijpen. De een zegt dit en de ander dat. Samenzweringstheorieën zitten misschien raar in elkaar, maar ze bieden wel een omvattende, sluitende verklaring voor de chaos. Alles past plotseling in elkaar.
Zijn die mensen nog te redden?
Strobl: De meesten zullen al snel niet meer te bereiken zijn. Een crisis zoals we die nu beleven, versnelt radicalisering. Eigen aan samenzweringstheorieën is dat ze zogezegd gestoeld zijn op geheime kennis. Wie zich aansluit, mag zich verlicht voelen, en in de strijd tussen goed en kwaad sta je dan aan de juiste kant. Het gevoel om deel uit te maken van een exclusieve kring, kan zeer verleidelijk zijn.
Op de demonstraties waren ook mensen te zien die de zogenaamde vaccinatieplicht vergelijken met Auschwitz. Sommigen dragen een Jodenster met het opschrift ‘niet gevaccineerd’. Welk gedachtegoed schuilt daarachter?
Strobl: Dat is een behoorlijk funest bagatelliseren van de Holocaust. Deze mensen hebben geen enkele belangstelling voor de historische gebeurtenissen waarop het begrip betrekking heeft.
Is het niet vreemd dat het rechts-radicale Alternative für Deutschland (AfD) zo lang gewacht heeft om de crisis te gebruiken?
Strobl: Voor corona waren ze inderdaad altijd de eersten om elke crisis te verscherpen, en er nog een schepje bovenop te doen. Als dit een uitzonderingstoestand was geweest vanwege vluchtelingen, dan hadden rechtse activisten als eerste aan de grenzen gestaan en gewapende milities gevormd. Maar met het virus werkt dat niet. Want nu hebben we een crisis waarbij je mensen nodig hebt die iets dergelijks onder controle kunnen krijgen. Rechts moest zich beperken tot de rol van toeschouwer. Daarom willen ze absoluut de normale toestand herstellen.
