Anthony Fauci, Amerikaans immunoloog: ‘Trumps kritiek op mij was ongepast’

‘De reden waarom we het aantal besmettingen niet onder controle krijgen,’ zegt de hoofdadviseur van het Witte Huis Anthony Fauci, ‘is dat de simpelste maatregelen ineens een politieke kwestie zijn geworden.’

U hebt Trumps regering in 2017 aanbevolen strengere maatregelen te nemen tegen een mogelijke pandemie. Hebt u een globale epidemie als corona zien aankomen, een scenario met wereldwijde lockdowns, overvolle ziekenhuizen en sociale ontwrichting?

Anthony Fauci: Ik waarschuwde voor een pandemie omdat er in het verleden altijd nieuwe besmettelijke ziekten zijn uitgebroken. Als directeur van het Nationaal Gezondheidsinstituut heb ik in de afgelopen 36 jaar hiv, een grieppandemie, ebola en het zikavirus meegemaakt. Het was gewoon wachten op de volgende gevaarlijke besmettelijke ziekte.

Waar was u vooral bang voor?

Fauci: 30 jaar geleden vreesde ik al voor een nieuwe ziekteverwekker die van een dierlijke gastheer naar een mens kan overspringen, via de luchtwegen wordt overgedragen, zich zeer snel verspreidt en tot hoge sterftecijfers leidt, zeker in sommige bevolkingsgroepen. Precies wat nu gebeurt.

Is corona erger dan hiv?

Fauci: Corona is heel iets anders dan hiv, het heeft ons totaal overrompeld. In zeven maanden tijd heeft het virus de wereld lamgelegd. Het heeft economieën kapotgemaakt.

Met 5,5 miljoen gevallen en meer dan 170.000 doden zijn de Verenigde Staten het zwaarst getroffen land ter wereld. Hoe komt dat?

Fauci: Amerika is groot en divers. Dat is een van onze sterktes, maar nu blijkt het ook een van onze zwaktes te zijn. We krijgen het aantal besmettingen niet onder controle. De richtlijnen voor een voorzichtige heropstart van de economie werden door sommige staten heel strikt opgevolgd, maar door andere totaal genegeerd. Zo steeg het aantal gevallen van 30.000 tot 70.000 per dag.

Er waren aanvankelijk ook problemen met de coronatest. Het virus kon zich ongemerkt verspreiden.

Fauci: We zijn inderdaad slecht gestart. Maar de reden waarom het fout loopt, is ook dat de simpelste maatregelen ter bescherming van de volksgezondheid ineens een politieke kwestie zijn geworden.

Zoals het dragen van een mondkapje.

Fauci: Ja. Het werd een politiek statement om een mondkapje te dragen. Of dat niet te doen. Dat is toch absurd? Maskers zijn er voor de volksgezondheid, meer niet.

Velen zien een vaccin als de enige exitstrategie voor deze coronapandemie. Wanneer zal een vaccin beschikbaar zijn voor het grote publiek? Hoe efficiënt zal het zijn? En keert het oude leven daarna weer terug?

Fauci: Er is geen antwoord op die vragen. Dit is de stand van het onderzoek: een aantal vaccins werd al ruim getest, waarvan drie in de VS. Normaal gezien zullen we eind dit jaar of begin volgend jaar weten of we een doeltreffend vaccin hebben.

En wanneer zal het dan beschikbaar zijn?

Fauci: Aangezien verschillende bedrijven al met de productie begonnen zijn, zouden er tegen eind 2021 misschien wel een miljard vaccins ter beschikking kunnen zijn. Dat is niet genoeg voor de hele wereldbevolking, maar wel om de meeste mensen die het nodig hebben te vaccineren.

Belangrijk is de vraag hoe effectief het vaccin zal zijn.

Fauci: Mijn collega’s en ik zijn voorzichtig optimistisch. We streven naar een effectiviteit van meer dan 70 procent. Dat is minder goed dan het vaccin tegen mazelen, dat bijna perfect beschermt, maar gecombineerd met hygiënemaatregelen zouden we het coronavirus binnen het jaar onder controle kunnen krijgen. Ik denk niet dat het ons leven nog vijf jaar zal beïnvloeden.

Toen corona uitbrak in Amerika had u dagelijks contact met president Trump. Waarom leek hij dan toch nog zo slecht geïnformeerd? Waarom minimaliseerde hij de pandemie eerst, en gaf hij daarna gevaarlijke adviezen? Is Trump een hopeloos geval, of hebt u zich niet duidelijk genoeg uitgedrukt tegenover hem?

Fauci: U krijgt de prijs voor strikvraag van het jaar! Maar ernstig, de president is wel degelijk een verstandig man, hij snapt hoe de dingen in elkaar zitten. Hij heeft er zijn eigen ideeën over en formuleert het op zijn manier, maar hij is echt niet dom. En ik druk me behoorlijk helder uit, ik ben gewend om ook voor grote groepen te spreken.

Wat dacht u toen u hoorde dat Trump adviseerde om ontsmettingsmiddelen te injecteren?

Fauci: Dat was wat uit zijn verband gerukt, hij heeft dat nooit aangeraden. Als je naar de videoclip kijkt, zegt hij eerder iets als: Zou dat niet iets zijn? Zou dat kwaad kunnen?

Er zijn mensen gestorven door het slikken van ontsmettingsmiddelen.

Fauci: We hebben daarna publiekelijk duidelijk gemaakt dat je zoiets vooral niet moet doen.

Trump was aanvankelijk vol of over u. In april begon hij u publiekelijk aan te vallen. Hij zei dat u fouten had gemaakt en noemde u een paniekzaaier. Hebt u hem nog gezien?

Fauci: Ja, ik heb zelfs vorige week nog met hem gepraat.

Over de campagne die het Witte Huis tegen u lanceerde om u als wetenschapper in diskrediet te brengen?

Fauci: Het Witte Huis is een ingewikkeld oord, met veel zeer verschillende mensen. Ik denk dat ze een stommiteit begaan hebben, dat heb ik hen ook laten weten. Net zoals ik als wetenschapper duidelijk zeg waar het op staat, ben ik ook anders niet bang om de zaken helder te verwoorden. Ik heb duidelijk gemaakt dat ik Trumps kritiek niet grappig vond, maar misplaatst en ongepast.

Waar hebt u vorige week met Trump precies over gesproken?

Fauci: Ik heb hem geïnformeerd over het vaccin dat we aan het ontwikkelen zijn bij het Nationaal Gezondheidsinstituut. Hij wilde er wat meer over weten. Hij stelde me dezelfde vragen als u.

Hoopt u stiekem op Joe Biden als nieuwe president? Michelle Obama zei op de Democratische Conventie dat Biden de waarheid zou spreken en op de wetenschap zou vertrouwen.

Fauci: Een van de redenen waarom ik zes presidenten van de Verenigde Staten met succes heb kunnen adviseren, is dat ik totaal apolitiek ben. Ik ben een wetenschapper. Ik ben een volksgezondheidsexpert. Ik volg geen enkele ideologie, en ik laat me nooit in met de politiek. Anders zou ik mijn geloofwaardigheid als wetenschapper en als hoofd van een nationaal onderzoekscentrum voor altijd verliezen.

Volgens een samenzweringstheorie hebt u het coronavirus gecreëerd en zou een vaccin het leven kosten aan miljoenen mensen. Hoewel de pandemie het onderzoek enorm vooruit heeft geholpen, heeft ze ook het vertrouwen in de wetenschap ondermijnd. Is er onherstelbare schade aangericht?

Fauci: De schade is ernstig, maar hopelijk niet onherstelbaar. Behalve politieke conflicten zijn er inderdaad ook enkele extreme denkwijzen naar voren gekomen, waaronder totaal absurde samenzweringstheorieën. Er zijn mensen die het zo oneens met me zijn dat ze me met de dood bedreigen. Ze bedreigen ook mijn vrouw en mijn kinderen, het is echt krankzinnig.

Hebt u enig idee hoe de volgende epidemie eruit zal zien? Dan kunnen we over tien jaar afspreken om te zien of u gelijk hebt gekregen met uw prognose.

Fauci: Het enige dat kan worden voorspeld, is dat er een nieuwe pandemie komt. Het enige wat niet te voorspellen is, is hoe ze eruit zal zien. Ik heb eerlijk gezegd geen flauw idee. Ik hoop alleen maar dat ze minder erg is dan de ramp die we nu meemaken en gemakkelijk onder controle te krijgen is. Maar hoe dan ook, het zal geen tien jaar duren voor de volgende epidemie er is. Dus zien we elkaar misschien al eerder weer.