Volgens biografe Anna Fifield is de Noord-Koreaanse leider Kim Jung-un machtiger dan ooit. ‘Hij heeft het land totaal veranderd.’
Gerespecteerde Leider, Schitterende Zon van de 21e Eeuw, Little Rocketman: aan bijnamen voor de Noord-Koreaanse leider Kim Jung-un geen gebrek. Toch weten we nauwelijks iets over zijn levensloop. Anne Fifield, Chinacorrespondente voor The Washington Post, reisde de afgelopen jaren verschillende keren naar Noord-Korea. Ze sprak tal van Noord-Koreaanse vluchtelingen in Aziatische landen, sprak met officiële vertegenwoordigers van het regime en ging zelfs op zoek naar Kims ex-klasgenoten. Die jarenlange queeste resulteerde in de biografie De Grote Kameraad.
Kims levensloop is er een vol intrige, afrekeningen en absolute meedogenloosheid. Want als er een cliché is dat Fifield wil bestrijden, is het wel het idee dat Kim Jung-un – zoals Donald Trump het ooit eloquent verwoordde – ‘een totale mafketel’ is. ‘We hebben de neiging Kim als een soort James Bond-schurk te zien, des te meer omdat hij natuurlijk een komische verschijning is. Maar vergis u niet: Kim Jung-un is een meedogenloze strateeg, die op een enorm berekende wijze aan de macht is gekomen. Iedereen ging ervan uit dat Noord-Korea op instorten stond toen hij aan de macht kwam. Maar je kunt niet tegelijk geschift zijn en acht jaar lang aan de macht blijven in Noord-Korea. Vooral als je zo jong bent, en totaal ongeschikt om een land te leiden.’
Begrijpt u na een reis naar Noord-Korea meer van het land, of komen er alleen maar vraagtekens bij?
Anne Fifield:(lacht) Naar Noord-Korea reizen is een frustrerende ervaring. Je weet dat je enkel de dingen te zien krijgt waarvan ze willen dat je ze ziet. En je kunt er natuurlijk met niemand praten. Maar zelfs dan nog is het interessant. De laatste keer in Pyongyang viel het me op op wat voor schaal er gebouwd wordt. Er staan tegenwoordig enorme nieuwbouwappartementsblokken in Pyongyang. Toch kon ik vaststellen dat er onvoldoende elektriciteit is voor de liften. Dat zegt wel iets over hoe Noord-Koreanen moeten leven.
Je zou kunnen zeggen dat het leven net iets minder verschrikkelijk is geworden.’
Ondanks zijn ongeschiktheid als leider heeft Kim Jung-un Noord-Korea wel veranderd.
Fifield: Absoluut. Hij is er vooral in geslaagd het ondernemerschap te stimuleren. Waar particuliere handel voorheen verboden was, heeft ongeveer elke stad en elk dorp tegenwoordig een markt. De overheid haalt elke dag miljoenen binnen met de verhuur van standplaatsen. Sinds kort slagen sommige Noord-Koreanen erin onafhankelijk van de overheid in hun levensonderhoud te voorzien. In het algemeen kun je zeggen dat het leven net iets minder verschrikkelijk is geworden. Dat zorgt ook voor risico’s.
Op welke manier?
Fifield: Omdat al die handel, voornamelijk met China, ook informatie het land binnen brengt. Noord-Koreanen vertellen natuurlijk over wat ze zien in China, of ze brengen dvd’s mee. En die stijgende welvaart kan er natuurlijk voor zorgen dat het verwachtingspatroon verandert. Kim Jung-un is in Zwitserland opgegroeid en heeft dus zeker over de Franse Revolutie geleerd. Ik vraag me af of hij zich die lessen nog herinnert. Al kan het zijn dat hij het niet meer weet, hij was niet echt een voorbeeldig student.
Hebt u aanwijzingen dat de opstandigheid toeneemt?
Fifield: Er is momenteel geen enkele reden om aan te nemen dat dat het geval is. De controle en repressie zijn zo streng dat niemand durft te praten. Elke vorm van kritiek wordt gezien als een politieke misdaad. Noord-Koreanen die zich daaraan schuldig maken, vliegen naar een strafkamp, samen met hun ouders en kinderen. Zoals een Noord-Koreaanse vluchteling me ooit vertelde: je kunt het systeem niet veranderen. Je kunt er alleen aan proberen te ontsnappen.
Kim Jung-un heeft het zelfs aangedurfd zijn oom te executeren. De boodschap is duidelijk: niemand is veilig.’
Hoe zou u Kim Jung-un typeren als leider?
Fifield: Hij regeert als een charismatisch leider, waarbij hij zich spiegelt aan zijn grootvader. In tegenstelling tot zijn vader verschijnt hij voortdurend in het openbaar. Binnen de elite houdt hij de touwtjes strak in handen. Letterlijk alle adviseurs en topfiguren in het regime hebben de voorbije jaren al in een heropvoedingskamp gezeten. Hij heeft het zelfs aangedurfd zijn oom Jang Song-thaek te executeren. De boodschap is duidelijk: niemand is veilig.
Kim Jung-un is – met permissie – de enige dikzak in een land waar geregeld een gruwelijke hongersnood heerst. Is dat geen probleem voor zijn imago?
Fifield: In Aziatische landen is dik zijn een teken van rijkdom en macht, alleen al omdat het in veel landen bijzonder moeilijk is om dik te worden. Het is een manier voor Kim om zich te onderscheiden. Dat gezegd zijnde zou hij zich ook kunnen onderscheiden als hij vijftig kilo minder zou wegen. Hij is een kettingroker, heeft zware ademhalingsproblemen en ziet eruit alsof hij elk moment een hartaanval kan krijgen. Het is opmerkelijk dat iemand die geobsedeerd is door zo lang mogelijk aan de macht blijven, tegelijk zo ongezond leeft. Maar niemand durft hem daarop te wijzen. Spreken over het gewicht van Kim Jung-un wordt als een politieke misdaad beschouwd.
Hoe moet het Westen met de Noord-Koreaanse dreiging omgaan?
Fifield: Het Noord-Koreaanse regime heeft zijn macht gebouwd door de bevolking weg te houden van informatie. Ik geloof niet dat het een goede strategie is om Noord-Korea proberen te versmachten. Los van het politieke moeten we proberen om de Noord-Koreanen erbij te betrekken. Laat ze studeren in het Westen, nodig hun orkesten uit, laat zien dat westerlingen niet de baarlijke duivels zijn die in de Noord-Koreaanse propaganda worden opgevoerd.
Voor Kim Jung-un heeft dat alvast niet gewerkt.
Fifield:(lacht) Ik hoop dat hij de uitzondering op de regel is. Anderzijds moet je geloven dat de aanleiding voor een revolte echt miniem kan zijn. Kijk naar hoe de dood van een marktkramer de Arabische Lente heeft ontketend. Wie weet wat er in Noord-Korea nodig zal zijn?
Anna Fifield, De Grote Kameraad, uitg. HarperCollins, 352 blz., 20,99 euro.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
