Angela Merkel: ‘Ik heb onze rechterflank niet opgeofferd’

‘Tijdens de vluchtelingencrisis heb ik de juiste beslissingen genomen’, zegt de Duitse bondskanselier Angela Merkel twee jaar na haar Wir schaffen das.

Op 24 september worden er in Duitsland parlementsverkiezingen gehouden. Volgens de peilingen heeft Merkel een grote voorsprong op haar voornaamste uitdager, de sociaaldemocraat Martin Schulz. Afgelopen zondag vond het eerste en enige televisiedebat tussen de twee tenoren plaats. Volgens waarnemers deed Merkel het goed, maar was het debat veel te strak geregisseerd.

Angela Merkel: Het debat was een gelegenheid om onze ideeën aan miljoenen mensen uiteen te zetten. Het is logisch dat we met de zenders besproken hebben welk format het zou worden. Ik hoop dat de Duitsers het interessant vonden.

Als u deze verkiezingen wint, begint u aan uw vierde termijn als bondskanselier. Bent u verslaafd aan de macht?

Merkel: Ik hoop het niet. Ik heb lang nagedacht of ik me opnieuw kandidaat zou stellen, maar ik ben tot de conclusie gekomen dat ik nog voldoende energie heb en dat ik bijzonder nieuwsgierig ben naar hoe de wereld verandert en hoe de politiek daarmee moet omgaan.

Hoe zorgt u ervoor dat u niet overmoedig wordt?

Merkel: Ik laat me omringen door medewerkers die me de waarheid durven te vertellen. In mijn eigen kiesdistrict is niemand nog onder de indruk van het feit dat ik bondskanselier ben en zeggen mensen me waar het op staat. En daarnaast lees ik natuurlijk kritische artikels in de pers. (lacht)

Bent u echt zo gesteld op de persvrijheid? Een aantal van uw voormalige medewerkers hebben nu een topfunctie in de media.

Merkel: Het is goed dat er een uitwisseling is tussen de politiek en de economie of de politiek en de journalistiek. Er zijn ook oud-journalisten die nu hoge regeringsfuncties hebben. Dat bewijst hoeveel achting we hebben voor kwaliteitsjournalistiek.

Krijgen sociaaldemocratische politici ook topfuncties in de media?

Merkel: Dat moet u aan de mediabedrijven vragen.

Veel van uw medewerkers hebben de overstap naar de auto-industrie gewaagd. Heeft die de Duitse politiek in haar macht?

Merkel: Nee, maar mag iemand die politiek actief was dan nooit meer in de privésector werken? Dat leidt tot een veel beter contact tussen beide sectoren, wat hervormingen vergemakkelijkt. Natuurlijk moet de politiek wel onafhankelijk blijven.

Is die onafhankelijkheid er wel? Dieselgate onthulde dat autoconstructeurs op grote schaal gefraudeerd hebben om auto’s milieuvriendelijker te laten lijken dan ze in werkelijkheid waren. Toch wordt de industrie nauwelijks bestraft.

Merkel: Ik denk niet in die termen, ook al ben ik bijzonder boos over dat bedrog. Het is vooral belangrijk dat de auto-industrie het vertrouwen van de consument kan herwinnen. Daarom hebben we geëist dat de software in wagens wordt aangepast zodat iedereen weet hoeveel een auto echt uitstoot. We hebben ook een stikstofbelasting ingevoerd en we zullen investeren in betere oplaadmogelijkheden voor elektrische wagens. We willen dat de Duitse auto-industrie duurzaam en toekomstgericht wordt.

Volgens critici had u veel strengere regels moeten eisen.

Merkel:We willen de komende decennia onze Co2-uitstoot met 95 procent verminderen. Dat zullen we niet doen door alles te verbieden, maar wel door innovatie te stimuleren. Veel maatregelen zouden bijzonder duur geweest zijn, waardoor bedrijven niet meer zouden kunnen investeren in innovatie. Bovendien werken 800.000 Duitsers in de autosector: als de auto-industrie helemaal de dieperik in tuimelt, zou dat erg slecht zijn voor ons land.

De Amerikaanse president Donald Trump lijkt niet bijzonder hoog op te lopen met democratische instellingen. Is de democratie over haar hoogtepunt heen?

Merkel: Hopelijk niet. Ik zet me in elk geval constant in om de democratie te versterken, zowel in Duitsland als in het buitenland. Het is cruciaal dat een samenleving sterke democratische instellingen heeft, dat bewijst de situatie in Polen en Hongarije. Maar in de VS zijn die democratische fundamenten nog bijzonder sterk.

Onder uw beleid is het extreemrechtse AFD aan haar opgang begonnen.

Merkel: Ik wil vooral dat mijn partij zo sterk mogelijk is. De afgelopen jaren hebben we de euro- en de vluchtelingencrisis op ons bord gekregen. Ik heb toen een aantal moeilijke maar noodzakelijke beslissingen genomen. Ik heb daarbij rekening gehouden met de belangen van Duitsland, maar ook met waarden die we in theorie altijd graag steunen, maar die toen in de praktijk gebracht moesten worden. Vandaag probeer ik kiezers die zich van ons afgekeerd hebben met goede argumenten terug te winnen.

De CDU heeft zich altijd geprofileerd als een partij die migratie onder controle wou houden. Heeft uw ‘Wir schaffen das’ het AFD gelanceerd?

Merkel: In de zomer van 2015 kampten we met een erg complexe humanitaire crisis. Ik ben ervan overtuigd dat ik toen de juiste beslissing heb genomen. Maar we hebben onze rechterflank niet opgeofferd. Sindsdien hebben we allerlei antiterrorismemaatregelen getroffen. Bovendien hebben we de mensenhandel bestreden, een deal met Turkije gesloten en de oorzaken van migratie aangepakt.