Volgens Amerikakenner Paul Verhagen draagt Donald Trump de volledige verantwoordelijkheid voor de bestorming van het Amerikaanse Congres. ‘Dit zijn afsplitsingsgroepen die van Amerika een witte etnostaat willen maken.’
Ook Amerikakenner Paul Verhagen toont zich ontzet door de bestorming van het Capitool gisteren door Trumpaanhangers. Naast zijn werk bij het Den Haag Centrum voor Strategische studies is Verhagen – die zelf de Amerikaanse nationaliteit heeft – actief bij Democrats Abroad, de organisatie voor Democraten die buiten de Verenigde Staten wonen.
Bent u verbaasd dat dit is gebeurd?
Paul Verhagen: Ik ben niet verbaasd, maar wel diep teleurgesteld. Donald Trump heeft tijdens zijn presidentschap niet anders gedaan dan mensen te steunen die voor hem opkwamen, zelfs als ze daarbij geweld pleegden. Denk maar aan de rellen in Charlottesville, toen neonazi’s en witte supremacisten geweld pleegden en Trump enkel zei dat er ‘fine people’ aan beide kanten waren. De knipperlichten staan al lang op rood. Al blijft het natuurlijk schokkend om op CNN te zien dat een meute Capitol Hill bestormt.
Hoe analyseert u Trumps rol in dit alles?
Verhagen: Het is duidelijk dat hij hiervoor de volledige verantwoordelijkheid draagt. Hij heeft maandenlang zijn aanhangers opgehitst met leugens over kiesfraude. Hij heeft met die boze aanhang een bijeenkomst gehouden waarin hij hen heeft opgeroepen om naar het Capitool te gaan. Dat is een redelijk directe poging om het democratische proces te verstoren. Zijn reactie achteraf is onvoldoende. Zelfs op het moment dat zijn aanhangers met geweld tekeergingen in het Senaatsgebouw, blijft hij de leugen herhalen dat hij de verkiezingen met een enorme meerderheid heeft gewonnen.
Hoe kijkt u naar de Trumpaanhangers die het gebouw zijn binnengedrongen?
Verhagen: Het is misschien naïef, maar deze meute is niet representatief voor de stemmers van Trump. Dit is het meest verloren segment van de Amerikaanse bevolking. Dit zijn rechtse milities, QAnon-aanhangers, mensen die niet overtuigd kunnen worden dat Biden de verkiezingen eerlijk heeft gewonnen. Dit segment is bijna onmogelijk terug te brengen in de samenleving, omdat ze bereid zijn geweld te gebruiken. Het zijn afsplitsingsgroepen die van Amerika een witte etnostaat willen maken.
Gelooft u dat Trump alsnog wordt afgezet?
Verhagen: De snelste manier om een president af te zetten is via het 25e amendement, sectie 4 van de Grondwet. Dat is een procedure om in een noodgeval snel tot een beslissing te komen. Als de ministerraad besluit dat de president niet toerekeningsvatbaar is, kan die hem afzetten, en wordt de vicepresident de nieuwe president. Mogelijk is dat gisteren al gebeurd.
Hoezo?
Verhagen: De Nationale Garde is gisteren naar het conflict toegestuurd om de orde te herstellen. Omdat Washington D.C. geen staat is, kan enkel de president daartoe het bevel geven. Maar volgens The New York Times gebeurde dat op bevel van vicepresident Mike Pence, omdat Trump weigerde het bevel te geven. Als dat klopt, zijn er twee opties. Ofwel heeft Pence het bevel gegeven zonder dat Trump is afgezet, en dan heeft hij eigenlijk een paleisrevolutie gepleegd. Ofwel had hij wel het recht om dat bevel te geven, en is Trump dus minstens tijdelijk afgezet. Er is overigens een belangrijk verschil tussen de procedure via het 25e amendement en een impeachment. Een president die via impeachment wordt afgezet, kan nadien geen publiek ambt meer uitoefenen. Als ze Trump politiek willen elimineren, zouden ze hem alsnog kunnen impeachen.
Acht u het mogelijk dat er nog een impeachmentprocedure wordt opgestart?
Verhagen: Het is zeker een mogelijkheid. Zelfs bij de Republikeinse leiders die Trump al die tijd hebben geduld, is nu toch stilaan het idee ontstaan dat het zo niet verder kan. Het grote probleem is dat verschillende Republikeinen met presidentiële ambities mikken op Donald Trumps achterban. Senatoren als Ted Cruz hopen zijn erfgenaam te worden. Alleen is het trumpisme een volstrekte persoonlijkheidscultus, die enkel gericht is op Trump. Cruz weet dat als hij Trump mee helpt afzetten, hij die achterban nooit aan zich zal kunnen binden.
Is Trump nu een blok aan het been voor de Republikeinen?
Verhagen: De Republikeinse Partij heeft een enorm probleem. Ze zijn er sinds 2000 maar één keer in geslaagd om bij nationale verkiezingen de popular vote te winnen. Joe Biden heeft bij de laatste verkiezing zeven miljoen stemmen meer behaald dan Trump. Maar tegelijk heeft Trump het op een na hoogste aantal stemmen aller tijden gehaald. Het is voor de Republikeinse Partij een onoplosbaar dilemma: als je Trump steunt, verlies je de centrumkiezers. En als je Trump aan de deur zet, verlies je zijn achterban. Ze weten dat ze beide groepen nodig hebben om een verkiezing te winnen.
Wat vond u van de interventie van Biden?
Verhagen: Hij was saai, en dat is een goede zaak. Ik weet niet goed wat Biden had moeten zeggen om dat niet te zijn. Hij heeft weinig middelen om hier iets aan te doen.
Verandert deze bestorming iets binnen de Republikeinse Partij?
Verhagen: Daarover ben ik zeer pessimistisch. De meeste Amerikanen geven natuurlijk de schuld aan Donald Trump, maar volgens een eerste peiling van YouGov geeft 35 procent van de Republikeinen de schuld aan Joe Biden. Wat moet je daar van zeggen? Dat is gewoon schrikwekkend. Uiteraard betekent dat niet dat die 35 procent bereid is om het Capitool te bestormen, maar het zegt veel over de enorme basis die Trump heeft binnen de partij.
Tegelijk hebben de Democraten gisteren verrassend de Senaatsverkiezing in Georgia gewonnen.
Verhagen: Het verlies in Georgia is een zware klap voor de Republikeinen. In een normaal verkiezingsjaar hadden ze die verkiezingen gemakkelijk gewonnen. Als de Republikeinse Partij campagne had gevoerd met de boodschap dat de Democratische senatoren het socialisme zouden invoeren in Amerika, had ze gemakkelijk haar meerderheid in de Senaat behouden. Maar omdat Trump bleef razen dat de verkiezingen vervalst waren, zijn ze de kiezers in het midden kwijt geraakt. Bovendien heeft Trump op die manier Democratische kiezers gemotiveerd om te gaan stemmen, en zijn eigen kiezers aangemoedigd om niet op te dagen. Dat was letterlijk de slechts denkbare tactiek.
Waarom is de Senaat zo belangrijk voor de Republikeinen?
Verhagen: De strategie van de Republikeinen bestaat er al jaren in om via de Senaat het gros van de wetgeving te blokkeren. Als leider van de Senaat verhinderde McConnell gewoon dat de wetsvoorstellen ter stemming kwamen, zodat de Republikeinen geen onpopulaire posities hoefden in te nemen. Die hefboom is hij nu kwijt. Republikeinen zullen kleur moeten bekennen. Voorstellen zoals een ziekteverzekering of hogere belastingen voor de rijken zijn ook populair bij veel Republikeinse kiezers. Dat maakt het voor veel senatoren gemakkelijk om met de Democraten mee te stemmen.
Ondermijnt de bestorming van het parlement het presidentschap van Biden?
Verhagen: Dat denk ik niet. Veel hardcore Republikeinen zouden zelfs voor het overlijden van hun kat de schuld aan Joe Biden geven. Biden heeft alle kaarten in handen. Hij heeft een unieke mogelijkheid om hervormingen door te voeren. Finaal komt hij hier sterker uit.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
