‘Als christenen mogen we onze religie niet laten kapen door extreemrechts onder het mom van het “herstellen van de westerse wereld van weleer”’, schrijft Sander Vanmaercke. Hij was erg getroffen door de preek die de Amerikaanse bisschop Mariann Budde gaf voor de nieuwe Amerikaanse president Donald Trump.
De start van het presidentschap van Trump loopt, zoals verwacht, meteen over van spraakmakende en druk becommentarieerde momenten. Hadden we iets anders verwacht?
Als er iets is wat we van zijn vorige ambstermijn kunnen zeggen is wel dat veel van die uistpraken of opstootjes snel weer vergeten waren, omdat er al snel nieuwe, andere extreme uitspraken of daden op volgden. Ook dat is typerend voor de nieuwe Amerikaanse president.
Een moment waar ik van hoop dat het wat langer zal bijblijven is de misviering die Trump bijwoonde in de Washington National Cathedral, waar hij moest luisteren naar een preek van Mariann Budde en een zeer nadrukkelijke oproep tot “genade voor mensen die nu bang zijn” onder de voeten geschoven kreeg.
Budde is bisschop in de Episcopaalse Kerk, een christelijke denominatie waar vrouwen gelukkig wel priester en bisschop kunnen worden. In een zeer ingetogen, rustige preek gaf ze aan Trump een niet mis te verstane boodschap mee. Ze sprak over LGBTQI+-mensen die vandaag schrik hebben, over vluchtelingen die illegaal in de VS verblijven, maar wel in grote getalen jobs doen die de Amerikanen niet meer willen invullen en ze drukte de president meermaals met de neus op de feiten.
Trump hield zijn gezicht in de plooi, maar zich lichaamstaal liet verstaan dat hij not amused was. Op zijn eigen platform Truth Social noemde hij de bisschop zelfs dom, ongepast en slecht in haar job.
Dat lijkt op het eerste gezicht misschien allemaal niet zo vreemd. Hoe vaak valt Trump namelijk niet iemand aan die ook maar een zweem van kritiek uit op hem? Maar eigenlijk legt het een fundamentelere paradox bloot waar Trump en andere extreemrechtse politici mee worstelen: ze presenteren zich als de verdedigers van het christendom, maar handelen vaak in strijd met de meest fundamentele waarden ervan.
Trump profileert zich al jaren zo in de Verenigde Staten, waarmee hij grote groepen christenen en conservatieven aan zich probeert te binden. Na de aanslag op zijn leven, op 13 juli 2024, ging hij zelfs zover door zichzelf haast op te werpen als een Messiaanse figuur wiens leven door God persoonlijk gespaard was om het land te redden en terug te herstellen in zijn oude glorie, wat dat ook moge betekenen. Iets wat hij ook herhaalde in zijn toespraak na de eedaflegging.
Ook in zijn omgeving laat hij zich volop omringen met allerlei zelfverklaarde diepreligieuze figuren. Denk aan Pete Hegseth bijvoorbeeld, de vermoedelijke nieuwe minister van defensie, die een Jeruzalemkruis en de leuze ‘Deus vult’ (God wil het) getatoeëerd heeft staan op zijn lichaam. Beide zijn verwijzingen naar zijn vreemde obsessie met de kruisvaarders. Een obsessie die hij deelt met heel wat extreemrechtse groeperingen, die de kruisvaarders als een symbool zien van de verdediging van het westen tegen de invasie van moslims.
Los van het feit of Trump zelf gelovig is, probeert hij zich dus duidelijk in de markt te zetten als een verdediger van het christendom. Tegelijkertijd blijkt hij er helemaal niet tegen te kunnen dat iemand hem wijst op de waarden die gekoppeld zijn aan datzelfde christendom: je deuren openen voor mensen die geen woonplek hebben, barmhartigheid voor minderheidsgroepen die al te vaak onderdrukt worden, gelijke rechten voor iedereen, los van etniciteit of geaardheid…
Exact dat deelt Trump met tal van andere extreemrechtse politici. Dichter bij huis heeft ook Vlaams Belang het daar bijvoorbeeld erg moeilijk mee. Net als de Amerikaanse president roepen zij zich uit als verdedigers van onze traditionele christelijke waarden, maar ook hen heb ik nog nooit kunnen betrappen op ook maar een greintje van die waarden in de praktijk. Over heel de wereld zetten vertegenwoordigers van de vele soorten christelijke kerken die bestaan zich in voor vluchtelingen en mensen uit moeilijke sociale situaties.
Ook bij ons in België is die inzet er. Het christelijk middenveld – denk aan organisaties als Caritas of Broederlijk Delen – focussen sterk op het belang van ontwikkelingssamenwerking en op aandacht voor vluchtelingen uit oorlogsgebieden die hier een veilige haven zoeken. Ook lokale parochies onder leiding van een pastoor organiseren op regelmatige basis acties die zich specifiek op dergelijke kwetsbare groepen richten. Stuk voor stuk zaken waar extreemrechtse politici lijnrecht tegenover staan. En toch slagen die politici erin om grote groepen gelovigen aan hen te binden.
Als christenen moeten we daar blijvend alert voor zijn. We mogen onze religie niet laten kapen door extreemrechts onder het mom van het “herstellen van de westerse wereld van weleer”.
Dat een Amerikaanse bisschop zich zo nadrukkelijk uitspreekt tegen Trump moet ons inspireren en moet ook de Kerk in ons land aan het denken zetten. Je uitspreken tegen radicale, onmenselijke politieke voorstellen en je mengen in het publiek debat moeten de Kerk en christenen in het algemeen veel meer doen. Dat staat niet gelijk aan de kant kiezen van een specifieke politieke partij, maar wil gewoon zeggen dat je een lijn in het zand trekt wanneer bepaalde waarden overschreden worden. En laat het nu net extreemrechts zijn dat die waarden het meeste overschrijdt.
De komende jaren onder Trump zullen voor veel Amerikanen geen lachertje zijn. We kunnen ervoor kiezen om dat te negeren en te hopen dat de komende vier jaar snel voorbij zullen zijn, of we kunnen de moed die Mariann Budde had omarmen en mee tegengewicht bieden. Ik wil nadrukkelijk dat tweede doen. Tijd om als christenen onze rug te rechten en ons uit te spreken wanneer rode lijnen duidelijk overschreden worden.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier