Amerika stevent onder Trump af op een economische vertraging

De protectionistische dreigingen en het onvoorspelbare beleid van president Donald Trump zijn slecht nieuws voor de Amerikaanse economie.

‘Het gouden tijdperk van Amerika begint nu’, orakelde Donald Trump op 20 januari tijdens zijn inaugatierede. Maar in de zes weken sinds die dag zijn investeerders en economen rekening gaan houden met een minder rooskleurig scenario: dat Trumps terugkeer in het Witte Huis zowel een oorzaak is van als samenvalt met een periode van economische zwakte in de VS.

Voorlopig zijn die zorgen vooral zichtbaar in economische enquêtes, eerder dan in harde data – die vertonen nog altijd enig momentum in de nasleep van 2024. Gewone Amerikanen zijn somber gestemd. Een veel gevolgde index voor consumentensentiment, gepubliceerd door de Universiteit van Michigan, is in februari gedaald tot het laagste niveau sinds 2023.

Een aparte graadmeter voor consumentenverwachtingen, gepubliceerd door de Conference Board, een onderzoeksinstelling voor bedrijven, liet een even scherpe daling zien en bereikte een niveau dat wijst op een naderende krimp.

Trumps handelsoorlog: ‘Vergif met vergif bestrijden is geen goed idee’

Stijgende inflatie

Een belangrijke bron van bezorgdheid bij de doorsnee Amerikaan is de dreiging van een stijgende inflatie, als gevolg van Trumps voorliefde voor invoerheffingen. Een nieuwe ronde belooft 25 procent op invoer uit Canada en Mexico en nog eens 10 procent op Chinese goederen.

Die bezorgdheid lijkt leidt al tot concreet gedrag. De verkoop in de detailhandel viel in januari onverwacht tegen: de consumentenbestedingen daalden met 0,5 procent in reële termen ten opzichte van de voorgaande maand, de grootste daling in bijna vier jaar.

Ook de arbeidsmarkt vertoont scheuren: het aantal eerste aanvragen voor werkloosheidsuitkeringen steeg vorige week tot 242.000, het hoogste sinds oktober.

Beleggers zijn stilaan somber gestemd. De aandelenkoersen stegen sterk na Trumps verkiezingsoverwinning, in de verwachting dat hij de regelgeving zou versoepelen en de belastingen zou verlagen. Maar recent is de markt gedaald, met een verlies van 2 procent in de afgelopen maand. Een hoogfrequente tracker van de bbp-groei, gepubliceerd door de Federal Reserve van Atlanta, wijst op een krimp van 1,5 procent in het eerste kwartaal van 2025 – een abrupte omslag ten opzichte van enkele weken geleden.

Protectionisme

Dat alles is niet alléén aan Trump te wijten. Zijn beleid is tot nu toe nauwelijks vertaald in concrete maatregelen. Bovendien wordt de economie door veel meer beïnvloed dan alleen het beleid van de bewoner van het Witte Huis.

De vastgoedmarkt, een cruciale factor voor de toestand van de economie, staat onder druk door de hoge rente. In januari zakte het aantal lopende woningverkopen tot het laagste niveau sinds 2001, toen de National Association of Realtors begon met het verzamelen van deze gegevens. Daarnaast vertroebelt de politieke context de enquêtecijfers: Democratische respondenten zijn nu pessimistisch, terwijl Republikeinen optimistischer zijn – een omkering van de situatie onder Joe Biden.

Veel ruis dus, maar er tekenen zich toch duidelijke tendensen af, die erop wijzen dat de zorgen de komende maanden kunnen toenemen. Zelfs als Trump zou besluiten om zijn tarieven voor Canada en Mexico op te schorten, lijkt hij vastbesloten om de invoerheffingen voor zowel bondgenoten als tegenstanders te verhogen – een nog agressievere verschuiving naar protectionisme dan in zijn eerste ambtstermijn.

Hogere prijzen drukken op de consumptie en de industrie, en volgens analisten van de bank Morgan Stanley zouden Trumps tarieven de Amerikaanse groei met een procentpunt kunnen verminderen. Indicatoren van onzekerheid over het handelsbeleid zijn sterk gestegen, wat ertoe kan leiden dat bedrijven terughoudend worden met investeringen.

Belastingverlaging

Veel investeerders hopen nog steeds dat Trump de belastingen zal verlagen en regelgeving zal schrappen. Maar de risico’s verschuiven. Het begrotingsplan dat op 25 februari werd goedgekeurd door de Republikeinen in het Huis van Afgevaardigden zou de meeste belastingverlagingen uit 2017 verlengen maar nauwelijks uitbreiden. Het gevolg is een fiscaal beleid dat het begrotingstekort op een torenhoog niveau houdt – ongeveer 7 procent van het bbp – zonder dat het veel stimulansen voor de economie biedt.

Ondertussen geven de pogingen van Elon Musk en zijn Departement van Overheidsefficiëntie (DOGE) om het ambtenarenapparaat in te krimpen een chaotische indruk. De bezuinigingen lijken maar beperkte besparingen op te leveren, terwijl ze grote verstoringen veroorzaken bij de overheidsdiensten, van het beheer van nationale parken tot de uitbetaling van sociale bijstand.

Sneller en scherper

Daarnaast spelen er bredere trends die Trump parten kunnen spelen. Consumenten hebben het geld dat ze tijdens de coronapandemie hebben gespaard grotendeels opgebruikt, wat betekent dat ze opnieuw meer zullen moeten sparen – en dus minder zullen uitgeven.

De torenhoge waarderingen van Amerikaanse aandelen, vooral van technologiebedrijven die de afgelopen jaren een enorme groei kenden, krijgen waarschijnlijk een correctie, wat het consumenten- en ondernemersvertrouwen dan weer verder kan schaden.

En zolang de hypotheekrente rond de 7 procent blijft schommelen – niet ver van het hoogste niveau in twee decennia – zal de vastgoedmarkt onder druk blijven staan.

Al die trends zouden de groei afremmen, ongeacht wie er in het Witte Huis zit. Maar met een agressieve en grillige protectionist aan het roer zou de vertraging sneller kunnen komen, en scherper kunnen zijn.

‘Trumps economische nationalisme is meer dan economisch’