‘Amerika op een kruispunt: de verstrekkende gevolgen van de presidentsverkiezingen van 2024’

‘De impact van de Amerikaanse presidentsverkiezingen reikt verder  dan de Amerikaanse landsgrenzen’, schrijft auteur Nick Mertens in de aanloop naar de Amerikaanse presidentsverkiezingen.

We beseffen het misschien te weinig, maar de vraag of Joe Biden de presidentskandidaat van de Democraten blijft of dat ze toch een andere kandidaat naar voren schuiven om in november Doanld Trump te verslaan, is een van de belangrijkste beslissingen in de recente Amerikaanse geschiedenis. De uitkomst van de aankomende Amerikaanse presidentsverkiezingen zal immers gevolgen hebben die verder reiken dan de grenzen van Amerika alleen.

In het verleden hebben Amerikaanse presidenten op cruciale momenten beslissingen genomen die de koers van hun natie en de wereld hebben veranderd. Denk bijvoorbeeld aan Franklin D. Roosevelt in de jaren 1930 en ‘40. Zijn New Deal en leiderschap tijdens de Tweede Wereldoorlog (her)vormden niet alleen de Verenigde Staten, maar beïnvloedden ook het wereldwijde beleid en de economie. Roosevelt’s beleid was een antwoord op een dringende noodzaak voor verandering en herstel, vergelijkbaar met de uitdagingen waarvoor Biden nu staat, zoals de nog steeds voelbare gevolgen van de COVID-19-pandemie en de klimaatcrisis.

Aan de andere kant zijn er ook voorbeelden van staatsleiders die autoritaire tendensen vertoonden en de democratie ondermijnden, zoals in het Europa van de jaren 1930. De opkomst van fascistische regimes destijds heeft aangetoond wat er kan gebeuren als leiders ongecontroleerde macht vergaren. Dit is de angst die velen hebben bij een mogelijke herverkiezing van Donald Trump.

Een van de meest significante aspecten van een mogelijke Trump-overwinning is immers de samenstelling en invloed van het Hooggerechtshof. Momenteel domineren conservatieve rechters het hof, wat al heeft geleid tot ingrijpende beslissingen zoals de intrekking van Roe v. Wade. Deze trend van conservatieve uitspraken kan zich voortzetten en zelfs intensiveren als Trump herkozen wordt, aangezien de volgende president mogelijk twee nieuwe rechters kan benoemen. Dit zou betekenen dat Trump, indien herkozen, de mogelijkheid zou hebben om de samenstelling van het hof nog conservatiever te maken, wat een grote impact kan hebben op zaken zoals reproductieve rechten en LGBTQ-rechten.  

Historisch gezien hebben dergelijke verschuivingen in de rechterlijke macht geleid tot langdurige gevolgen , zoals de conservatieve beslissingen van het Hooggerechtshof in de jaren 1870 en 1880 die decennialang de burgerrechtenwetgeving beïnvloedden.

De recente uitspraak van het Hooggerechtshof die bepaalde dat Trump niet strafrechtelijk kan worden vervolgd voor officiële handelingen die hij als president verrichtte, betekent dat toekomstige presidenten mogelijk nog minder aansprakelijk kunnen worden gesteld voor hun acties in functie. Met andere woorden, een herkozen Trump zou bijna ongenaakbaar zijn.

Dit roept herinneringen op aan het Watergateschandaal, waaruit bleek hoe gevaarlijk het is als een president zich boven de wet acht. President Nixon’s aftreden in 1974 was een keerpunt dat het belang van juridische controle over de uitvoerende macht benadrukte. Zonder dergelijke controle kan de democratie in gevaar komen, een scenario dat niet ondenkbaar is bij een herverkiezing van Trump.

Verder zou een overwinning van Trump waarschijnlijk gepaard gaan met een Republikeinse meerderheid in zowel het Huis van Afgevaardigden als de Senaat. Dit zou hem de macht geven om vrijwel elke wetgeving door te voeren zonder significante tegenstand. De gevolgen hiervan kunnen ingrijpend zijn, vergelijkbaar met de Republikeinse dominantie tijdens de Reagan-jaren, maar potentieel nog extremer door Trump’s autoritaire neigingen. De geschiedenis leert ons dat als één partij te veel macht heeft zonder adequate controle, dit kan leiden tot misbruik van macht en erosie van democratische instituties.

Maar zoals gezegd zal de impact van de Amerikaanse presidentsverkiezingen verder reiken dan de Amerikaanse landsgrenzen. De herverkiezing van Trump kan bijvoorbeeld de NAVO verzwakken en de internationale samenwerking ondermijnen, vergelijkbaar met de isolationistische tendensen van de VS in de jaren 1930, wat uiteindelijk bijdroeg aan de instabiliteit die leidde tot de Tweede Wereldoorlog. Het beleid van Joe Biden beleid daarentegen heeft geprobeerd om de internationale allianties te herstellen en de Amerikaanse invloed in positieve zin te herdefiniëren, zoals Woodrow Wilson probeerde te doen met de oprichting van de Volkenbond na de Eerste Wereldoorlog.

De aanstaande verkiezingen vertegenwoordigen meer dan alleen een keuze tussen twee kandidaten. Ze vertegenwoordigen een keuze tussen twee visies voor de toekomst van de Amerikaanse democratie en haar rol in de wereld. Biden’s benadering is geworteld in het versterken van democratische instituties en internationale samenwerking, terwijl Trump’s benadering vaak wordt gekenmerkt door een meer unilaterale en nationalistische aanpak.

Het is aan de Amerikaanse kiezers om te beslissen welke koers zij willen varen, maar het leidt geen twijfel dat de uitkomst een blijvende impact zal hebben op het land en de wereld. De gevolgen zullen voelbaar zijn in de samenstelling van het Hooggerechtshof, de richting van het economisch beleid, en de positie van Amerika op het wereldtoneel.

Nick Mertens is amerikanist en schrijft momenteel aan een boek over de VS dat zal verschijnen bij uitgeverij Ertsberg.