Alternatieve aanpak bij schoolbloedbad in VS? Vader ook beschuldigd voor moorden van zoon

De vader van een 14-jarige scholier werd een dag na zijn zoon gearresteerd en, zoals de zoon, beschuldigd van de moord op twee leerlingen en twee leraars. Daarmee lijken de autoriteiten in de VS een nieuwe aanpak uit te proberen bij schoolgeweld. De beschuldiging van moord voor een ouder van een minderjarige schutter is in elk geval een nationale primeur.

Het leek even – gruwelijk genoeg – een routinebericht. Dit was immers de 45^ste schietpartij in een Amerikaanse school in het jaar 2024.

Een school met 2000 leerlingen in Georgia was woensdag de plaats van misdrijf. Het was de tweede dag van het schooljaar.

Een jongen van veertien, Colt Gray, smokkelde een halfautomatisch wapen binnen in Apalachee High School in Winder, goed 70 kilometer van Atlanta.

Hij had de klas verlaten, zogezegd voor een toiletbezoek, haalde het wapen dat hij in een tas meedroeg, probeerde de klas terug in te komen, maar een oplettende leerlinge zag hoe hij het wapen uit de tas haalde en trok de deur weer in het slot. Daarop liep Gray de volgende klas in, waar hij de sportleraar doodschoot. Hij doodde ook, verspreid over klassen, een wiskundelerares en twee scholieren. Negen anderen – acht leerlingen en een leraar – raakten gewond.

Toen hij geconfronteerd werd door gewapende opzichters van de school gaf de jongen zich over. Hij zal als volwassene berecht worden. Hij zou volgens eerste berichten meewerken aan het onderzoek.

Het was weliswaar de bloedigste schoolschietpartij in een jaar, maar in een land dat murw is van het dodelijk wapengeweld leek het verder niet ongewoon: de getraumatiseerde jongeren die in doodsangst hun ouders liefdesboodschappen hadden gestuurd, de roep om beperkingen op aanvalswapens, een politieman die gewaagde van ‘het kwade’.

Een kerstcadeau

Gaandeweg werd het plaatje ingevuld. Het was misschien nog altijd niet ongewoon, maar elementen wezen erop dat familie, scholen en ordemachten misschien wel preventief hadden kunnen optreden.

De FBI startte in mei vorig jaar een onderzoek naar de toen 13-jarige Colt, omdat hij een boodschap online verspreid zou hebben rond plannen om een schoolbloedbad aan te richten en misschien dweepte met eerdere schoolbloedbaden.

De FBI stuurde, in de versie van The Atlanta Journal-Constitution, een lokale politieman op de familie af om dat te controleren. De jongen beweerde dat zijn account gehackt was, en ontkende dat hij het bericht geschreven had. Hij stelde dat hij dergelijke berichten zelfs voor de grap niet zou schrijven.

Zijn vader, Colin Gray, getuigde dat er weliswaar wapens in huis waren, die toegankelijk waren voor zijn zoon, maar dat ze niet geladen waren (het rapport vermeldt niet of de munitie achter slot en grendel zat). Hij had zijn zoon les gegeven in veilig omgaan met wapens, zei hij.

Zijn zoon en hij gingen soms op jacht. Zijn zoon, aldus de vader, had eerder dat jaar zijn eerste hert geschoten. Hij had het over een foto van zijn zoon met het hertenbloed op zijn wangen. ‘Het was gewoon de beste dag ooit’, aldus de vader, die wel vermeldde dat zijn zoon het lastig had. Zijn ouders waren gescheiden, zijn moeder had andere kinderen onder haar hoede, hij voelde zich geïsoleerd bij zijn vader, verhuisde geregeld van school, waar hij steevast gepest werd.

De politieman vond het allemaal niet verontrustend, en rapporteerde dat ook. Tegen de jongen zei hij: ‘Ik moet je op je woord geloven. Ik hoop dat je eerlijk bent.’

De zaak werd geklasseerd, en toen vader en zoon nog maar eens naar een nieuw schooldistrict binnen de staat Georgia verhuisden, werd de nieuwe school niet op de hoogte gesteld van het onderzoek.

Voor kerstdag 2023 deed de vader zijn zoon een halfautomatisch wapen cadeau, een AR-15 of iets gelijkaardigs. Dat wapen werd woensdag gebruikt in de dodelijk schietpartij.

Gemiste signalen

De jongen had volgens een tante (geïnterviewd in The Washington Post) ‘al maanden gesmeekt’ om psychische bijstand.

Zijn grootmoeder was bij de nieuwe school langsgeweest. Een week voor hij het vuur opende, kon de jongen volgens de tante voor het eerst bij een therapeut terecht.

Zijn familiesituatie was gecompliceerd. Zijn moeder is veroordeeld wegens onder meer geweldpleging en drugsgebruik en kreeg een bezoekverbod voor haar zoon opgelegd. De zoon kwam terecht bij zijn vader. De vader was in een ander onderzoek twee jaar geleden even zijn wapens ontnomen.

Er zijn eerder schietpartijen geweest in Georgia, de scholieren waren gedrild, de school had recent de leerkrachten voorzien van een alarmknop, die de ordediensten optrommelt. De knop werd kort na het eerste schot gebruikt, al was de schutter wellicht al van zijn wapen ontdaan voor de politiediensten arriveerden.

De aandacht zal nu gaan naar de gemiste signalen, het bericht uit mei vorig jaar, de verlate psychische hulp en naar de heel wapenvriendelijke wetgeving in de staat Georgia, die tijdens decennia van Republikeinse almacht alleen maar slapper geworden zijn. Het is in de staat sinds 2022 toegestaan om in de openbare ruimte zonder vergunning een verborgen wapen te dragen.

Plaatselijke ordemachten vonden één middel om die slappe wetgeving te omzeilen. Ze arresteerden donderdag ook de 54-jarige vader, en beschuldigden hem van onder meer moord.

Het is de tweede keer in de VS dat ouders mee beschuldigd worden van het bloedbad dat hun zoon aanricht. In Michigan werden eerder dit jaar twee ouders van een schoolschutter veroordeeld tot minstens 10 jaar cel wegens doodslag, omdat ze een wapen onbeveiligd lieten en onverschillig bleven voor de door zijn school en hemzelf aangegeven zorgen over zijn mentale gezondheid.

In dit geval ging de beschuldiging een eind verder. ‘Colin Gray gaf zijn zoon een geweer in de wetenschap dat hij een gevaar was voor zichzelf en voor anderen’, aldus de beschuldiging.

De vader wordt beschuldigd van vier maal doodslag (manslaughter), twee keer moord (second-degree murder), en wreedheid tegenover kinderen (maal acht). Second-degree murder staat in vele gevallen voor ongeplande moord, maar in de wet van de staat Georgia is de term ook van toepassing als nalatigheid leidt tot dood.

De processen rond deze schietpartij zullen doorgaan in een kiesdistrict waar de Republikeinen bij de gouverneursverkiezingen 74 procent van de stemmen haalden, schrijft The Atlanta Journal-Constitution. Maar de meningen over wapenbeperkingen liggen genuanceerder dan de stemverhouding zou suggereren. De partij is, mede onder druk van de wapenlobby, gemiddeld radicaler dan de kiezers.

‘Deel van het leven’

Dat bleek ook uit de protesten aan de school en de gecrispeerde reacties op de commentaren van Republikeinse vicepresidentskandidaat J.D. Vance op de schietpartij. ‘Ik vind dit niet goed’, zei hij, ‘Ik geef het niet graag toe. Ik zie niet graag dat dit een deel van het leven wordt. Maar als je een psycho bent en je het nieuws wilt halen, dan weet je dat scholen een gemakkelijk doelwit zijn.’ Dat ‘deel van het leven’ was al niet populair. Vance ging verder: ‘We moeten de beveiliging van scholen opdrijven, zodat een persoon die door de poort wil om een hoop kinderen te doden, daar niet toe in staat is.’

Het idee dat een school een soort burcht moet worden is niet breed populair.

Reactie van Kamala Harris: ‘Schietpartijen op school vormen niet zomaar een deel van het leven.’ Zowel Harris als president Joe Biden pleitten voor beperkingen op de verkoop van aanvalswapens.

In een toespraak zei Harris: ‘Onze kinderen zitten in een klaslokaal waar ze hun Godgegeven potentieel zouden moeten vervullen. En een deel van hun grote, mooie brein is bezorgd dat er een schutter binnenvalt. Het hoeft zo niet te zijn. Dit is een van de vele onderwerpen in deze verkiezing.’

In cruciale swingstaat Georgia zal de discussie over wapenwetgeving nu misschien inderdaad een element worden in de kiescampagne.

Vrijdag werden zoon en vader, opeenvolgend, voor de eerste keer voor de rechter gebracht. Familieleden van de slachtoffers zaten in de rechtszaal. Een van hen had een speeltje mee van een gestorven kind. De rechter legde tegenover de zoon uit dat hij als volwassene berecht zou worden en de doodstraf riskeerde. Na een halfuur moest hij dat bijstellen. De doodstraf is, zelfs als ze als volwassenen terechtstaan, niet van toepassing op minderjarigen. Colt Gray riskeert tot levenslang zonder kans op vervroegde vrijlating.
Vader Colin huilde tijdens zijn zitting. Hij kan tot maximaal 180 jaar gevangenis veroordeeld worden.

Of het harder aanpakken van de ouders, waar ook president Biden eerder voor pleitte, een goede tactiek is om dit soort bloedbaden te vermijden, en of die tactiek in vele gevallen van toepassing kan zijn, zal nog moeten blijken.