‘Als woke dood is, wie gaat dan de strijd tegen racisme voeren?’

‘Kamala is for they/them, president Trump is for you’. Het is een politieke slogan uit de duizend: kort, helder, scherp – en best wel venijnig. De slagzin is het orgelpunt van de video die door velen als hét geheim van de Republikeinen wordt gezien. Het tv-spotje wordt vandaag ‘het reclamefilmpje van de eeuw’ genoemd, óók door sommige Democraten. Dat filmpje gaat dus niet over de hoge voedselprijzen of migratie, maar wel over transgenders en hun voornaamwoorden ‘they/them’ of ‘hen/hun/die’.

Op CNN zei James Blair, de politiek directeur van Trump tijdens de voorbije verkiezingscampagne, dat het niet de bedoeling was om transgenders aan te vallen, maar wel om te bewijzen dat Harris haar prioriteiten niet op een rijtje had. Het is niet Trump die ‘weird’ is, zoals Harris zei, maar Harris zelf.

Echt?

Wanneer in die video de ondertussen beroemde slogan verschijnt, zie je een kale jongeman in een rode jurk. Hij heeft een snor en zijn lippen zijn rood van de lippenstift. De scène komt na een interviewfragment met Harris waarin ze zegt dat gevangenen toegang moeten hebben tot geslachtsoperaties. Ook ‘biologische mannen’ in een basketbalwedstrijd voor vrouwen zijn dan al gepasseerd, want Harris ‘vindt transgendervrouwen in meisjessporten (sic) oké’.  De Trump-campagne gaf tientallen miljoenen dollars uit om de video op tv te tonen, vooral in de strijdstaten, bijvoorbeeld tijdens de razend populaire American Football-uitzendingen. 83 procent van de Trump-stemmers, zo bleek achteraf, ging zonder meer mee in Trumps verhaal over Harris.

‘Woke is broke’ is een leuze die al jaren de ronde doet. Woke is kapot. Hardop strijden voor rechten voor transpersonen, en tégen discriminatie en racisme is de kortste weg naar een nederlaag, heet het. Maar is dat echt zo? Is ‘woke’ de reden waarom  Kamala Harris verloren heeft? En zwijgen Democraten dus maar beter over transmensen en ‘mensen van kleur’?

Nee. Het is te zeggen: de politiek strateeg James Carville, een Democraat, vindt dat Harris zich veel duidelijker had moeten distantiëren van het ‘woketijdperk’. En Bernie Sanders, de economisch zeer linkse senator uit Vermont, is van oordeel dat de Democraten de arbeidersklasse in de steek hebben gelaten. Eerst verloren ze de witte arbeiders, in 2016. Dit jaar hebben ook veel zwarte en latinokiezers voor Trump gestemd. Dat is, volgens Sanders, omdat de Democratische Partij het niet had over waar die kiezers mee bezig waren: zij konden de afgelopen jaren amper rondkomen. En ja, dat cruciale punt hadden de Democraten uit het oog verloren, onder meer omdat ze zich te veel met identiteitspolitiek hebben beziggehouden. Met ras, gender en transpersonen dus.

Maar tegen The New York Times zegt Sanders ook nog iets anders. Sanders herhaalt, en met klem, dat de Democraten alle krediet verdienen voor hun decennialange strijd voor vrouwenrechten, voor abortus, voor homorechten en tegen allerlei andere vormen van discriminatie. Hij wil, zo geeft hij aan, die strijd níét opgeven, want die gaat hand in hand met de socio-economische boodschap. Sanders: ‘Je kunt vooruitgaan in beide richtingen’. En dat blijft meer dan ooit nodig. ‘Woke’ mag dan ‘weird’ zijn, zoals elke verandering een beetje weird is. Maar als woke dood is, wie gaat dan de strijd tegen racisme voeren?

Cruciaal is dat Harris, anders dan ‘het reclamefilmpje van de eeuw’ doet vermoeden, eigenlijk helemaal géén woke campagne heeft gevoerd. De miljoenen dollars die Trump in dat ene filmpje heeft gestoken, hebben kiezers een verwrongen beeld gegeven van waar Harris het werkelijk heel de tijd over had: een ‘kanseneconomie’, de belabberde sociale zekerheid, vrijheid ook.

Wat wél zo is: Harris en de Democraten hebben de identiteitspolitiek in hun ­marketing te veel laten doorwegen, maar dan vooral in de jaren voor dit verkiezingsjaar. Er waren te veel taalspelletjes, die vooral de linkse elite hoofdpijn bezorgden maar verder weinig mensen echt interesseerden. POC (‘People of Color’) werd onlangs nog vervangen door BIPOC (‘Black, Indigenous, People of Color’), maar Amerika had al lang afgehaakt.

Nee, Democraten moeten niet met de woke- fanfare vooroplopen. Bij links, in de Verenigde Staten én in Europa, ging het te veel over voornaamwoorden en te weinig over brood op de plank. Maar dat wil niet zeggen dat linkse politici niet meer hoeven te vechten voor lgbtqi-rechten of tegen discriminatie. Finaal gaat die strijd ook over het brood op de plank. En vooral: over wie er meer of minder brood krijgt voor dezelfde inspanningen.