‘Als je Joden in het hart wilt raken, vergelijk ze dan met nazi’s’

Wie Israël afschildert als het hedendaagse Derde Rijk, kan het voortbestaan van zo’n nazistische staat toch niet accepteren? Als deze denkbeelden gemeengoed worden, zijn de gevolgen voor Israël groter dan de uitkomst van de oorlog in Gaza, schrijft Robbert de Witt (EW).

Je kunt natuurlijk zeggen dat je uitspraken van deze dictatoriale driftkikker sowieso niet serieus hoeft te nemen. Dat de Turkse president alleen maar punten wilde scoren bij zijn kiezers en sympathie wilde wekken bij moslims wereldwijd, door Ben­jamin Netanyahu te vergelijken met Adolf Hitler. Maar hij is niet de enige die de oorlog tussen Israël en Hamas aangrijpt om de Joden te scharen onder de zwaarste volkenmoordenaars uit de geschiedenis.

Eind december vroeg Recep Tayyip Erdogan zich publiekelijk af wat nu eigenlijk het verschil is tussen de Israëlische premier en Hitler. ‘We gaan Hitler nog missen. Want is wat Netanyahu doet minder erg dan wat Hitler destijds deed? Dat is het niet. Hij is rijker dan Hitler, en krijgt steun uit de Verenigde Staten. En wat doet hij met al deze steun? Hij vermoordde 20.000 Palestijnen!’

Ook Vladimir Poetin vergeleek het ingrijpen van Israël in Gaza met het optreden van de Duitsers tijdens de Tweede Wereldoorlog. Kort na 7 oktober zei de Russische president dat een belegering van Gaza ‘net zo wreed’ kon worden als de belegering van Sint-Petersburg door de nazi’s. Opnieuw: Israël wordt vergeleken met de daders, met nazi-Duitsland dat poogde de Joden (en Russen) te vermoorden.

(Lees verder onder de preview.)

Dit gebeurt ook in West-Europa, ook in Nederland. Het is geen uitzondering meer dat hakenkruizen te zien zijn bij betogingen die gericht zijn tegen (de regering van) Israël. Bij een pro-Palestijnse demonstratie in Groningen op 19 oktober werd op de Grote Markt boos gezwaaid met het symbool dat de wens tot vernietiging van alle Joden in zich draagt. Het bord met de swastika werd verwijderd door de organisatie. Dat was nog geen twee weken nadat Israël werd overvallen door Palestijnen die Israëliërs martelden, verkrachtten en vermoordden.

Al jaren zijn bij demonstraties in Nederland borden te zien met daarop de Israëlische vlag en het hakenkruis, verbonden door het =-teken. Israël is gelijk aan Hitler-Duitsland. Burgemeester Jozias van Aartsen (VVD) lag in 2014 onder vuur omdat hij niet zou hebben opgetreden toen zulke borden omhoog werden gehouden tijdens een anti-Israël-demonstratie in Den Haag.

Pijnlijkste beschuldiging

Sinds 7 oktober wordt Gaza geregeld vergeleken met een concentratiekamp. En Israël krijgt het verwijt ‘genocide’ te plegen – systematische, doelbewuste vernietiging of verdrijving van een volk.

De Duitse wetenschapper Linda Giesel betoogt dat nazi-vergelijkingen blijven terugkeren omdat zij nog altijd zo schokkend zijn dat zij gegarandeerd aandacht opleveren. Precies wat de bedoeling is. Israëlisch beleid vergelijken met praktijken uit het Derde Rijk is bovendien de pijnlijkste beschuldiging die Joden kunnen krijgen. Hoe kun je Joden meer in het hart raken dan door ze ervan te beschuldigen dat zij, tachtig jaar later, anderen exact hetzelfde aandoen?

(Lees verder onder de preview.)

Volgens de Brits-Amerikaanse historicus Bernard Lewis (1916-2018) beschuldigt Europa Israël van genocide om van zijn eigen schuldgevoel af te komen. Want de Jodenvervolging kleeft niet alleen aan de Duitsers, maar was gemeengoed in heel Europa, al eeuwen voordat Hitler de Duitsers vergiftigde met zijn denkbeelden en aanzette tot genocide. Als Joden zelf vergelijkbare misdaden begaan (tegen de Palestijnen) dan zijn de Europeanen niet meer uniek met hun pogroms. Het is, aldus Lewis, op een verwrongen manier geruststellend als de Joden nu even erg zijn als de Europeanen destijds.

Door ze ‘beesten’ te noemen, legitimeer je moord

Vermoedelijk weten critici van Israël ook wel dat dergelijke vergelijkingen grotesk zijn. Maar wie woedend en gefrustreerd is over het tragische lot van de Palestijnen, rechtvaardigt de nazi-vergelijking om eindelijk echt aandacht voor ze te krijgen.

Groot was de verontwaardiging toen Israëlische politici de Hamas-daders ‘beesten’ noemden. Want door ze te ontmenselijken, zeiden critici, legitimeer je de moord op Hamas-leden – en andere Palestijnen. Maar dat geldt andersom ook.

Wie Israël afschildert als het hedendaagse Derde Rijk, kan het voortbestaan van zo’n nazistische staat toch niet accepteren? Als deze denkbeelden gemeengoed worden, zijn de gevolgen voor Israël groter dan de uitkomst van de oorlog in Gaza.