‘Alleen autocratische leiders als Erdogan en Orban zorgen voor barsten in westerse eensgezindheid’

Anders dan Vladimir Poetin zich had voorgesteld, komt de NAVO versterkt uit de oorlog in Oekraïne.

Finse diplomaten vertelden enkele jaren geleden bij wijze van grap nog dat als er ergens nog een standbeeld van Lenin staat, dat ongetwijfeld in Helsinki is. Lenin accepteerde in 1917 namelijk dat Finland zich, in volle bolsjewistische revolutie, van Rusland afscheurde en onafhankelijk werd. Hij had op dat moment andere zorgen aan zijn hoofd. De Finnen leerden in de winter van 1939 wel om beducht te zijn voor Russische agressie. Ze verloren bij een aanval een hap uit hun grondgebied maar ze hielden ook behoorlijk stand – het is vandaag niet de eerste keer dat Moskou zich de tanden stukbijt op een kleinere buur. Maar anders dan voor de Zweden werd neutraliteit na de Tweede Wereldoorlog voor Finland geen keuze voor een ideaal, maar een kwestie van overleven naast een weinig voorspelbaar, veel groter buurland.

Alleen autocratische leiders als Erdogan en Orban zorgen voor barsten in westerse eensgezindheid.

Turkije wringt nog tegen, maar het lijdt weinig twijfel dat Zweden en Finland uiteindelijk toch vrij snel lid worden van de alliantie. De Turkse president Recep Tayyip Erdogan vraagt zoals gewoonlijk een prijs voor hij met een beslissing instemt. Hij legt dit keer de steun van de Scandinavische landen aan de Koerden op tafel en hij wil wellicht ook graag nieuwe Amerikaanse gevechtsvliegtuigen. Turkije werd uit het F-35-programma geschrapt, nadat het tot ongenoegen van de Amerikanen een Russisch luchtafweersysteem had gekocht. Het valt trouwens ook op dat uitgerekend autocratische leiders zoals Erdogan en de Hongaar Viktor Orban voor barsten in de westerse eensgezindheid tegenover Rusland zorgen. Ze kunnen hun eigenbelang zwaarder laten wegen omdat zowel de NAVO als de Europese Unie vraagt dat de lidstaten bij consensus met belangrijke beslissingen instemmen.

Afgezien daarvan is het nu al zeker dat Zweden en Finland het bondgenootschap versterken in het strategisch belangrijke Hoge Noorden. Ze maken het ook gemakkelijker om de kwetsbare Baltische staten te beschermen. Zo is een organisatie, die twee jaar geleden door de Franse president Emmanuel Macron nog hersendood werd verklaard, opnieuw springlevend. Toen Macron dat zei, was Donald Trump president van Amerika, was Europa niet meer zeker van Amerikaanse steun en leek een nieuwe veiligheidsstructuur voor het continent noodzakelijk. Nu lijkt het alsof de NAVO en de Europese Unie daar best samen voor kunnen zorgen. Of hoe deze oorlog de gang van zaken heeft veranderd. Maar wat zou er zijn gebeurd als Trump in 2020 toch opnieuw was verkozen?