Alcoholmisbruik aan het front: hoe ongewoon is een dronken soldaat?

Volgens de Oekraïense troepen is dronkenschap de reden achter de zwakke prestaties van de Russische soldaten aan het front. Alcoholmisbruik, vooral van wodka, wordt al langer gezien als de oorzaak van de lage levensverwachting van Russische mannen – ongeveer 64 jaar.

Al in de oudheid trokken Griekse voetsoldaten en Romeinse legionairs ten strijde met een buik vol wijn. Alcohol is al eeuwenlang de beste vriend van de soldaat. Maar soms ook zijn aartsvijand. In Shooting Up: A History of Drugs in Warfare gaat politoloog Lukasz Kamienski uitvoerig in op de onvoorstelbare stress die soldaten in de frontlinie ervaren. Ze moeten in hun eentje zien om te gaan met de alomtegenwoordige dood, de vrees voor hun eigen ondergang én de verplichting om te doden.

Dutch courage

Legermachten ondervonden dat een gematigd alcoholgebruik goed is voor drie zaken: het vermindert de stress, geeft soldaten zelfvertrouwen en neemt hun remmingen weg. Tijdens een gevecht kunnen die gevoelens het verschil tussen leven en dood betekenen. Wat wij ‘jenevermoed’ noemen, noemen ze in het Engels Dutch courage, afkomstig van de Engels-Nederlandse oorlog in de 17e eeuw. Volgens de Engelsen kwam de vechtlust van de Nederlanders pas naar boven na enkele slokken jenever. Een ander voorbeeld: in 1875 dronk het Britse leger zo’n 20 miljoen liter rum. De zeelieden kregen elke dag een halve pint.

Maar te veel alcohol leidt tot slordigheid en gebrek aan discipline. De Romeinen maakten daar gebruik van door vaten bier in een bos te verstoppen. Hun geduchte Teutoonse vijanden vonden die, dronken zich lazarus en werden vervolgens afgeslacht. Een gigantische consumptie van wodka zou ook aan de basis liggen van de Russische nederlaag tegen Japan in 1905. De commandant aan de vesting van Port Arthur gaf zich tijdens die oorlog over nadat er tienduizend kratten wodka waren geleverd in plaats van munitie. De Russische soldaten waren zo dronken tijdens de beslissende Slag bij Mukden dat de Japanners duizenden soldaten konden neersteken ‘als varkens’, aldus een Russische journalist.

Ook drugs worden al eeuwenlang gebruikt. Griekse krijgers gebruikten opium om zich voor te bereiden op de strijd. Het fanatisme van de Arabische Assassijnen in de 12e eeuw werd gevoed door hasj. Naar verluidt gebruikten stammen in Siberië en de befaamde Vikings geestverruimende alkaloïde uit paddenstoelen om hun vijanden angst aan te jagen. De bevolking van Centraal-Amerika vond zijn moed dan weer in cocabladeren.

Onbelangrijke soldaten

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden amfetaminen op industriële schaal geproduceerd en verspreid. Maar geen leger kon zo goed pillenslikken als de Wehrmacht, de krijgsmacht van nazi-Duitsland. Volgens de medisch historicus Nicolas Rasmussen ‘werd de Duitse Blitzkrieg net zo goed aangedreven door amfetaminen als door machines.’ De Blitz zou niet zo succesvol geweest zijn als de Duitse tankbestuurders niet stijf stonden van de methamfetamine Pervitin. Volgens Kamienski zorgt die drug voor meer zelfvertrouwen, risicobereidheid en concentratie en vermindert ze de honger, dorst, pijngevoeligheid en bovenal de vermoeidheid. Tussen april en juli 1940, toen de nazi’s elke tegenstand wegveegden, kregen de soldaten meer dan 35 miljoen Pervitin-tabletten.

Rusland lijkt nu in de voetsporen van Duitsland te treden. Een recent onderzoek van de Britse denktank Royal United Services Institute wees op het duidelijke gebruik van amfetaminen door het Russische leger. Amfetaminen en andere vloeibare drugs worden vooral gegeven aan ‘onbelangrijke soldaten’, mannen van de bezette ‘volksrepublieken’ Loehansk en Donetsk en vrijwel ongetrainde gemobiliseerde burgers. Vol met drugs worden ze dan op zelfmoordmissies gestuurd. Ze moeten tegen Oekraïense troepen oprukken zodat die troepen beginnen te schieten. De Russische artillerie kan hun positie dan lokaliseren en ze beschieten. Als de soldaten zich terugtrekken, worden ze neergeschoten door eigen Russisch vuur. Geen wonder dus dat ze gedrogeerd moeten worden. Oekraïense soldaten, die hun thuisland beschermen, hebben zulke motivatie niet nodig. Maar het zou wel heel uitzonderlijk zijn als drugs en alcohol niet een paar van hen door deze verschrikkelijke beproeving loodsen.

Vertaling: Lara Thierens